Zmiany zostały dokonane za pomocą ustawy z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027. Jak wskazują jej twórcy, nowe przepisy wynikają z rozpoczęcia w 2021 r. nowej, siedmioletniej perspektywy finansowania polityki spójności z budżetu UE. Ustawa wprowadza mechanizmy koordynacji programów współfinansowanych ze środków funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności. Określa również zasady i podstawowe dokumenty służące wdrażaniu ww. funduszy. W ustawie wprowadza się także szczegółowe przepisy dotyczące Krajowego Planu Odbudowy.
Dotychczasowe przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa) stanowiły jedynie, że uczniowie szkół ponadpodstawowych lub studenci do ukończenia 26 lat, którzy pobierają stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Warunkiem jest jednak pobieranie stypendium w związku z realizacją takiego szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, których obowiązek odbycia wynika z programu nauczania (art. 6 ust. 4b ustawy systemowej).

Kto jest beneficjentem

▶ Europejski Fundusz Społeczny (EFS) to jeden z pięciu głównych funduszy, poprzez które Unia Europejska wspiera rozwój społeczno-gospodarczy wszystkich krajów członkowskich.
▶ Projekty finansowane przez Europejski Fundusz Społeczny są kierowane do różnych grup społecznych. Występują tu dwa rodzaje beneficjentów: beneficjenci (projektodawcy) oraz grupa docelowa (uczestnicy projektów). I tak beneficjentami są m.in.: organizacje pracowników i pracodawców, organizacje pozarządowe i charytatywne, uczelnie, organy administracji rządowej i samorządowej, instytucje publiczne i prywatne, związane z edukacją, służbą zdrowia itp. oraz przedsiębiorstwa. To one biorą udział, a następnie realizują projekty.
Z kolei grupą docelową / ostatecznymi odbiorcami wsparcia są uczestnicy realizowanych projektów, zazwyczaj osoby prywatne (np. osoby bezrobotne i niepracujące, zwłaszcza młode – do 29. roku życia, nieuczące się, zagrożone ubóstwem i wykluczeniem społecznym).
Źródło: funduszeeuropejskie.gov.pl
Twórcy nowelizacji przyjęli założenie, że sytuacja prawna uczniów i studentów otrzymujących stypendia szkoleniowe, stażowe lub z tytułu przygotowania zawodowego powinna być zrównana bez względu na to, czy obowiązek ich odbycia wynika z programu nauczania, czy też odbywają się one w ramach projektów EFS. Dlatego do ustawy systemowej dodano art. 6 ust. 4ba. Stanowi on wprost, że uczniowie szkół ponadpodstawowych lub studenci do ukończenia 26 lat, którzy pobierają stypendium finansowane z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego lub Europejskiego Funduszu Społecznego Plus w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych, na które zostali skierowani przez inne niż powiatowy urząd pracy podmioty kierujące na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Nie ma więc znaczenia, z jakiego źródła jest finansowane takiego rodzaju stypendium, bo i tak nie będzie ono oskładkowane.
Podstawa prawna
•art. 6 ust. 4b–4ba ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1009; ost.zm. Dz.U. 2022 r. poz. 1079)
•ustawa z 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021–2027 (Dz.U. poz. 1079)