Jak obliczyć dochód do ustalenia podstawy składki zdrowotnej z remanentem?
Prowadzę podatkową księgę przychodów i rozchodów. Z podatku dochodowego rozliczam się według zasad ogólnych (skala podatkowa). Ze względu na działalność handlową sporządzam remanent nie tylko na koniec roku, lecz także w jego trakcie, np. kiedy odchodzi z pracy któryś z pracowników ze wspólną odpowiedzialnością materialną. W najbliższym czasie będzie przeprowadzony taki spis. Na ostatni dzień 2021 r. wartość spisu wyniosła 96 900 zł. Jak obliczyć dochód do ustalenia podstawy składki zdrowotnej z remanentem? Czy należy przyjąć ten sam dochód co dla podatku PIT? Dochód za marzec wyniósł 18 600 zł, a składka 774 zł. Składki społeczne odliczam od dochodu (podstawa standardowa, z ubezpieczeniem chorobowym, wypadkowa 0,93 proc.).
odpowiedź
Jeżeli wartość spisu z natury sporządzonego na koniec danego miesiąca będzie niższa niż wartość spisu początkowego, to różnicę będzie można odliczyć od dochodu ustalanego jako podstawa wymiaru miesięcznej składki zdrowotnej. [przykład 1]
przykład 1
Różnica odliczana od dochodu
Czytelnik prowadzi firmę opodatkowaną na zasadach ogólnych, skalą podatkową. Na 1 stycznia 2022 r. remanent początkowy wyniósł 96 900 zł. Załóżmy, że kolejny spis przeprowadzono na koniec kwietnia i jego wartość obniżyła się w stosunku do początkowego, bo wyniosła 89 000 zł. Składki społeczne zapłacone w kwietniu (za marzec) wyniosły 1097,93 zł i nie są wliczane do kosztów uzyskania przychodów (bez składki na FP). Różnica remanentowa w wysokości 7900 zł (96 900 zł – 89 000 zł) będzie uwzględniona przy obliczeniu składki zdrowotnej za maj 2022 r. Podstawę jej wymiaru będzie stanowił dochód uzyskany w kwietniu. Załóżmy, że wyniesie on 30 200 zł, a dochód za okres od stycznia do marca to 18 600 zł.
Należy więc przeprowadzić następujące obliczenia:
1) dochód za kwiecień: 30 200 zł – 18 600 zł = 11 600 zł
2) dochód, po pomniejszeniu o składki społeczne zapłacone w kwietniu: 11 600 zł – 1097,93 zł = 10 502,07
3) dochód, po pomniejszeniu o różnicę remanentową: 10 502,07 zł - 7900 zł = 2602,07 zł
Składka zdrowotna za maj wynosi zatem 270,90 zł, ponieważ dochód 2 602,07 zł jest niższy niż minimalne wynagrodzenie za pracę (3 010 zł). ©℗
W zależności od opodatkowania
Od tego roku osoby uzyskujące przychody z działalności gospodarczej opłacają składki zdrowotne od swojego dochodu lub przychodu, w zależności od formy opodatkowania. Za każdy miesiąc podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu osoba prowadząca działalność pozarolniczą, m.in. na podstawie ustawy prawo przedsiębiorców, opłacająca podatek dochodowy na zasadach ogólnych (skala lub liniowy) wpłaca składkę na ubezpieczenie zdrowotne od miesięcznej podstawy wymiaru stanowiącej dochód z działalności gospodarczej uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka. Dochód wyznacza się w następujący sposób:
1) dochód za pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym jest ustalany jako różnica między osiągniętymi przychodami w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: ustawa o PIT) a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów w rozumieniu ustawy o PIT;
2) dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 1, jest pomniejszany o kwotę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe opłaconych w tym miesiącu, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów;
3) dochód za kolejne miesiące ustala się jako różnicę między sumą przychodów podatkowych, osiągniętych od początku roku, i sumą kosztów uzyskania tych przychodów poniesionych od początku roku;
4) dochód ustalony w sposób, o którym mowa w pkt 3, jest pomniejszany o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające i o różnicę między sumą składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe – zapłaconych od początku roku – a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach; dochód nie jest pomniejszany o składki, które zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.
W przypadku gdy tak ustalona podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku, podstawę wymiaru składki zdrowotnej za ten miesiąc stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia. Obecnie minimalna składka zdrowotna wynosi więc 270,90 zł.
Dochód minus remanent
Od 13 kwietnia 2022 r. zmieniły się zasady ustalania dochodu, polegające na tym, że ulega on pomniejszeniu lub powiększeniu o różnicę remanentową. Ustawodawca przewidział, że ustalając dochód do wyznaczenia podstawy składki zdrowotnej, trzeba zastosować przepisy podatkowe, tj. art. 24 ust. 1–2b ustawy o PIT, przy czym w przypadku osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów dochód ustala się z uwzględnieniem art. 44 ust. 2 zdanie drugie. A zgodnie z tym przepisem dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem a kosztami jego uzyskania. Jeżeli jednak podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent towarów, surowców i materiałów pomocniczych lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu, dochód ustala się według zasad określonych w art. 24 ust. 2. Z kolei ten przepis stanowi, że u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej, którzy prowadzą księgi przychodów i rozchodów, dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami uzyskania:
– powiększona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków, jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub
– pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa.
Tu warto nadmienić, że podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów:
- na 1 stycznia,
- na koniec każdego roku podatkowego,
- na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego,
- w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1993; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105),
- zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności,
- w wyniku zarządzenia naczelnika urzędu skarbowego.
Przedsiębiorca może jednak przeprowadzić spis również dobrowolnie – w trakcie roku. Wówczas również ten spis uwzględnia się w księdze i ma on wpływ na ustalenie bieżącego dochodu.
W przepisach przejściowych ustawy nowelizującej z 9 lutego br. zapisano, że w 2022 r. przedsiębiorca nie zwiększa dochodu dla celów składki zdrowotnej, jeżeli remanent końcowy będzie wyższy od remanentu początkowego. Zatem tylko w tym roku różnica między oboma remanentami może wpłynąć na dochód jedynie pozytywnie, czyli poprzez pomniejszenie go. Później, tj. w następnych latach, różnice spisowe mogą też zwiększyć dochód, a tym samym podstawę składki zdrowotnej, jeśli remanent końcowy będzie wyższy. [przykład 2]
przykład 2
Spis jednak bez wpływu
Pani Ilona prowadzi sklep z odzieżą. Jest na PKPiR, a dochody opodatkowuje na zasadach ogólnych. Na 31 grudnia 2021 r. wartość sporządzonego remanentu wyniosła 68 000 zł. Tym remanentem pani Ilona otworzyła 2022 r. (początkowy). Obowiązek sporządzenia spisu z natury na 1 stycznia roku podatkowego nie dotyczy bowiem podatników, którzy sporządzili go na koniec poprzedniego roku podatkowego. Innymi słowy spis końcowy jest jednocześnie spisem początkowym.
Kolejny spis (końcowy) właścicielka sporządziła 30 kwietnia 2022 r. Jego wartość to 86 000 zł. Z racji tego, że remanent końcowy jest wyższy niż początkowy, powiększy dochód. Jednak nie dla składki zdrowotnej. Wystąpiła bowiem dodatnia różnica remanentowa, która w 2022 r. nie ma wpływu na dochód stanowiący podstawę składki zdrowotnej. Remanent pozostanie więc neutralny. ©℗
Reasumując, osoby prowadzące podatkową księgę przychodów i rozchodów, które dla celów podatku PIT sporządzają remanent w trakcie roku, mogą ujmować różnice remanentowe przy obliczaniu miesięcznej składki zdrowotnej. Również przy ustalaniu rocznej podstawy obliczenia składki zdrowotnej przedsiębiorcy uwzględnią różnice remanentowe obliczane dla potrzeb podatku PIT. Dzięki temu będzie można przyjąć stan remanentu sporządzonego na 1 stycznia 2022 r., czyli remanentu, w którym wliczone były m.in. towary handlowe zakupione jeszcze w starym roku. ©℗
Podstawa prawna:
•art. 10, art. 36 ustawy z 9 lutego 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 807)
•art. 81 ust. 2, ust. 2c ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.)
•par. 24 rozporządzenia ministra finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz.U. z 2019 r. poz. 2544)
•art. ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655)
