Obywatel Białorusi pracujący zdalnie na terytorium tego państwa, ale na rzecz polskiej firmy, nie podlega ubezpieczeniom społecznym w naszym kraju.

Sprawa dotyczy przedsiębiorcy, który zajmuje się handlem hurtowym częściami i akcesoriami do samochodów. Spółka płaci w Polsce podatki. Kupuje towary z całego świata i sprzedaje je w naszym kraju oraz eksportuje za granicę, m.in. na Białoruś, do Ukrainy, Rosji, ale też do innych państw. Obecnie firma zatrudnia na umowę o pracę siedem osób, które wykonują swoje obowiązki na terenie Polski i z tego tytułu podlegają ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w Polsce. Spółka planuje jednak zwiększyć zatrudnienie. Chce zatrudnić obywateli Białorusi, będących białoruskimi rezydentami podatkowymi i mieszkających w swoim kraju. Zostaną oni zatrudnieni na umowę o pracę (telepracę) w pełnym wymiarze. Będą pracować zdalnie z terenu Białorusi, a na konta bankowe w tamtejszych bankach będą otrzymywać pensje. Spółka ma jednak wątpliwość, czy pracownicy wykonujący zadania z terenu Białorusi będą podlegać obowiązkowo w naszym kraju ubezpieczeniom społecznym.
ZUS uznał, że nie. W uzasadnieniu przypomniał, że przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.) przesądzają o powszechnym charakterze podlegania ubezpieczeniom społecznym pracowników (bez względu na obywatelstwo i miejsce zawarcia umowy) zatrudnionych przez polskie firmy i świadczących pracę w Polsce. Istotne w tym wypadku są dwie kwestie: zawarcie umowy rodzącej obowiązek ubezpieczeń społecznych i jej wykonywanie na terenie naszego kraju. Jedynie ratyfikowana umowa międzynarodowa może wykluczyć zastosowanie tej zasady. Z kolei pracownicy (także cudzoziemcy), którzy mieszkają na stałe za granicą, zatrudnieni przez firmę prowadzącą działalność na terenie Polski, ale których miejsce pracy określono w państwie trzecim, nie podlegają ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
W konsekwencji w opisywanym przypadku obywatele Białorusi, pozostający w stosunku pracy z polską spółką, których stałym miejscem wykonywania obowiązków będzie Białoruś, nie będą podlegali ubezpieczeniom społecznym w Polsce.
Decyzja ZUS oddział w Gdańsku z 8 marca 2022 r. (DI/100000/43/216/2022)