W przypadku konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, np. matką, możliwe jest zwolnienie od pracy i otrzymanie zasiłku. Jakie dokumenty trzeba złożyć? Ile wynosi świadczenie?

Zasiłek opiekuńczy. Komu przysługuje?

Zgodnie z ustawą z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.2021.1133) zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki m.in. nad, innym niż dziecko, chorym członkiem rodziny.

Kogo należy rozumieć przez członka rodziny? Ustawa wprost wskazuje, że do tego grona należą:

  • małżonek;
  • rodzice;
  • rodzice dziecka;
  • ojczym;
  • macocha;
  • teściowie;
  • wnuki;
  • rodzeństwo;
  • dzieci w wieku powyżej 14 lat - jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie sprawowania opieki.

Zasiłek opiekuńczy jest jednym ze świadczeń wypłacanych z ubezpieczenia chorobowego.

W całości zasiłek opiekuńczy finansowany jest z funduszu ubezpieczeń społecznych, nawet gdy wypłaca go pracodawca. Zasiłek opiekuńczy należy do świadczeń zasiłkowych, tj. świadczeń wypłacanych przez krótki czas lub jednorazowo.

Ważne: Prawo do zasiłku opiekuńczego, w odróżnieniu od zasiłku chorobowego, przysługuje ubezpieczonym bez okresu wyczekiwania.

Z powyższego wynika, że możliwe jest otrzymanie zasiłku opiekuńczego w celu sprawowania opieki nad chorym rodzicem. Konieczne jest jednak jeszcze spełnienie jednego warunku – poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, którzy mogą zapewnić opiekę choremu członkowi rodziny (art. 34 ustawy)

Mówiąc prościej – jeżeli jest inna osoba mieszkająca z chorym rodzicem, która może się nim zająć to zasiłek opiekuńczy nie będzie przysługiwał. Np. jeżeli chorą matką będzie mógł się zająć zamieszkujący z nią ojciec.

W tym miejscu należy wyjaśnić również co należy rozumieć przez „pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym”.

Definicję tego pojęcia znajdziemy m.in. w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 lutego 2017 r. (I OSK 1483/16), gdzie wskazał on, że cechami charakterystycznymi dla prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego może być udział i wzajemna ścisła współpraca w załatwianiu codziennych spraw związanych z prowadzeniem domu, niezarobkowanie i pozostawanie w związku z tym na całkowitym lub częściowym utrzymaniu osoby, z którą prowadzi się gospodarstwo domowe, a wszystko dodatkowo uzupełnione cechami stałości, które tego typu sytuację charakteryzują.

W doktrynie wskazuje się zaś, że warunek pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym uważa się za spełniony także wówczas, gdy pracownik pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z chorym tylko przez okres choroby, na przykład córka opiekuje się chorą matką mieszkającą oddzielnie (por. A. Rzetecka-Gil, Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Komentarz, wyd. II).

Jak długo można pobierać zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż przez okres 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad wymienionymi wcześniej członkami rodziny.

Ważne: Okresy zwolnień na opiekę sumują się w ramach roku kalendarzowego, a niewykorzystane dni opieki nie przechodzą na następny rok.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?

Wysokość zasiłku opiekuńczego na dziecko w wymiarze miesięcznym wynosi 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku (czyli przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała konieczność wypłaty zasiłku).

Jakie dokumenty należy złożyć?

Dokumentem niezbędnym do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego jest, złożony w formie papierowej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP na elektroniczną skrzynkę podawczą Zakładu, wniosek o zasiłek opiekuńczy, zawierający określone dane.

Wzór wniosku znajdziesz tutaj >>>

Zwolnienie od pracy

Każdy pracownik może starać się o zwolnienie od pracy w celu sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny.

W celu otrzymania zwolnienia od pracy, dana osoba musi dostarczyć pracodawcy zaświadczenie lekarskie (L4) o czasowej niezdolności do pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny. W dokumencie powinno być zaznaczone, kto jest opiekunem dla chorego.