Nowa wykładnia Ministerstwa Zdrowia spowodowała, że stanowisko w tej sprawie zmienił także Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Wynika z niego, że powołani do tych organów podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.
W papierowym wydaniu dodatku Ubezpieczenia i Świadczenia z 24 lutego 2022 r. ukazał się tekst „Członek komisji antyalkoholowej bez składki zdrowotnej” (DGP nr 38), w której nasz ekspert ‒ biorąc pod uwagę stanowisko ZUS oraz dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej ‒ wyjaśniał, dlaczego członkowie tych komisji nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu. Z publikacją tego materiału zbiegła się jednak publikacja stanowiska Ministerstwa Zdrowia, które stało się podstawą do zmiany dotychczasowej wykładni przepisów prezentowanej przez ZUS. Dlatego zdecydowaliśmy o zdjęciu materiału z wydania internetowego, a dzisiaj przedstawiamy aktualną wykładnię przepisów wraz z przebiegiem jej zmian.
Komisja komisji nierówna
Z 1 stycznia 2022 r. wszedł w życie art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej: ustawa), zgodnie z którym obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie. Z uzasadnienia do ustawy nowelizującej (Polski Ład) wynika, że twórcy nowych przepisów chcieli objąć tym ubezpieczeniem przede wszystkim członków zarządów, ale także członków komisji rewizyjnych, członków komisji egzaminacyjnych oraz, co budzi wciąż największe wątpliwości, prokurentów. Jak czytamy w uzasadnieniu, objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym tej grupy osób będzie skutkowało zapewnieniem dodatkowych środków w systemie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz pełniejszą realizacją zasady solidaryzmu społecznego.
Szybko jednak gminy zaczęły zadawać pytania, co w takim razie z członkami gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Zgodnie z art. 41 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) powołują takie komisje, które mają inicjować np. działania profilaktyczne i ‒ jak sama nazwa komisji mówi - rozwiązywać problemy alkoholowe. A za działalność w tych komisjach jej członkom przysługuje wynagrodzenie.
W pierwszych tygodniach obowiązywania wspomnianego art. 66 ust. 1 pkt 35a wskazywano raczej, że wynagrodzenie to powinno być oskładkowane. Mamy tu bowiem do czynienia z powołaniem oraz pobieraniem z tego tytułu wynagrodzenia - zostały więc spełnione dwie wprowadzone przez Polski Ład przesłanki objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym.
Źródło przychodu ważne…
Jednak po kilku tygodniach na stronie ZUS pojawiły się odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące składki zdrowotnej. I tam, gdzie padało pytanie o podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu np. przez prokurenta lub członków różnych komisji, ZUS wyjaśniał, że te osoby podlegają temu ubezpieczeniu, jeśli ich przychód jest zaliczony do źródła przychodów z działalności wykonywanej osobiście określonego w art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z nim chodzi tu o przychody otrzymywane przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych. Inaczej jednak wynagrodzenie pobierane przez członków komisji antyalkoholowych zakwalifikował dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 20 maja 2021 r. (nr 0112-KDIL2-1.4011.270.2021.1.KF). Uznał, że udział w posiedzeniach komisji antyalkoholowych jest wykonywaniem obowiązków nałożonych przez gminę w związku z realizacją jej zadań własnych, a kwoty otrzymywane przez członków komisji stanowią wynagrodzenie za udział w jej pracach. Dlatego wynagrodzenie otrzymywane przez członków komisji za udział w posiedzeniu należy zakwalifikować do przychodów z działalności wykonywanej osobiście z tytułu udziału w komisjach powoływanych przez organy władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, o których mowa w art. 13 pkt 6 ustawy o PIT.
W tej sytuacji trzeba było uznać, że członkowie komisji antyalkoholowych nie podlegają ubezpieczeniu zdrowotnemu.
…i bez znaczenia
Kolejna zmiana miała miejsce w ostatnim tygodniu lutego 2022 r., kiedy opublikowano stanowisko Ministerstwa Zdrowia z 18 lutego 2022 r., które, w przeciwieństwie do tego przedstawianego dotychczas przez ZUS, nie uzależnia podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu od źródła przychodów, do których kwalifikowane jest wynagrodzenie. Zdaniem resortu zdrowia użyte przez ustawodawcę w art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy wyrażenie „wynagrodzenie” należy odczytać w sposób szeroki, tj. jako wszelką formę przychodu przewidzianą przez przepisy prawa podatkowego jako podstawę ustalenia obowiązków daninowych. MZ wskazało, że ustawodawca nie odesłał w art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy do żadnego konkretnego źródła przychodu w rozumieniu ustawy o PIT. A to oznacza w konsekwencji, że otrzymywanego przez osoby powołane do pełnienia funkcji na podstawie aktu powołania „wynagrodzenia” nie należy zawężać do konkretnych przepisów ustaw podatkowych, tylko należy odczytać jako wszelką formę przychodu przewidzianą przez przepisy prawa podatkowego. Innymi słowy, nie ma już znaczenia, do jakiego źródła przychodu zakwalifikować wynagrodzenie za udział w posiedzeniu komisji antyalkoholowej, i tak będzie ono podlegało oskładkowaniu. W związku z taką wykładnią prezentowaną przez MZ swoje stanowisko zmienił także ZUS. [stanowisko] Zgodnie z jego brzmieniem członkowie komisji antyalkoholowych powinni być zgłoszeni do ubezpieczenia w ciągu 7 dni od powołania, a jeśli zasiadali w komisji przed 1 stycznia 2022 r. - od tego dnia powinni być zgłoszeni do ubezpieczenia.
Stanowisko ZUS z 24 lutego 2022 r. w sprawie podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu przez członków gminnych komisji rozwiązywania problemów antyalkoholowych
Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Ministerstwa Zdrowia obowiązkowi składkowemu w myśl art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych podlegają osoby spełniające łącznie następujące przesłanki:
• zostały powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania w ścisłym tego słowa znaczeniu, tj. z wyłączeniem osób wybranych do pełnienia funkcji w organach podmiotów prywatnoprawnych lub publicznoprawnych, oraz
• uzyskują z tytułu powołania wynagrodzenie, podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym, niezależnie od źródła przychodu.
ZUS zamieścił na swojej stronie internetowej aktualne stanowisko Ministerstwa Zdrowia z 18 lutego 2022 r. zawierające wykładnię przepisów ustawy zdrowotnej w zakresie osób powołanych do pełnienia funkcji.
Zaktualizowane zostały materiały informacyjne w tym zakresie m.in. poradnik „Polski Ład. Co zmienia się w przepisach dotyczących rozliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne od 1 stycznia 2022 r.” oraz odpowiedzi na pytania zawarte w FAQ zamieszczonych na stronie zus.pl.
Zatem, jeśli członkowie gminnych komisji alkoholowych wynagradzani z tego tytułu zostali powołani przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta:
• przed wejściem w życie przepisów Polskiego Ładu - powinni być zgłoszeni do tego ubezpieczenia od 1 stycznia 2022 r.;
• zostaną powołani na bieżąco - zgłoszenia dokonuje się w terminie 7 dni od dnia powołania.
Co z prokurentami
Stanowisko MZ dotyczy także prokurentów. Resort przedstawił argumenty przemawiające za tym, że na mocy art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych zostali oni objęci ubezpieczeniem zdrowotnym. Powołał się przy tym na intencje ustawodawcy oraz wykładnię systemową i językową. Odniósł się także do zarzutów podnoszonych przez wielu prawników, że prokurenta się nie powołuje, a udziela mu prokury, przepisy kodeksu spółek handlowych są zaś nieprecyzyjne.
MZ uznaje bowiem, że zastosowanie przez ustawodawcę zwrotów „ustanowienie prokury” i „powołanie prokurenta” nie jest błędem lub niedokładnością, lecz celowym zabiegiem. Czynność ustanowienia prokury składa się bowiem z decyzji o ustanowieniu prokury co do zasady oraz powołania prokurenta jako wyrażenia decyzji co do osoby, wobec której ustanawia się prokurę. Oznacza to, że ustanawia się prokurę, ale powołuje się prokurenta, co oznacza, iż niezależnie od podmiotu ustanawiającego prokurę w takim układzie konsekwencją ustanowienia prokury jest powołanie prokurenta. A skoro prokurenta się powołuje, to jego wynagrodzenie musi być oskładkowane.
Zmianie uległy także odpowiedzi na pytania zamieszczone na stronie internetowej ZUS. Na pytanie: „Czy osoby powołane do pełnienia funkcji to nie tylko członkowie zarządu, ale również inne osoby, np. członkowie komisji itp.?” udzielono następującej odpowiedzi: „Tak, nie tylko członkowie zarządu. Także inne osoby powołane do pełnienia funkcji za wynagrodzeniem na podstawie aktu powołania. Przez wynagrodzenie należy rozumieć przychody otrzymywane przez te osoby w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dotyczy to także członków komisji, jeżeli zostali powołani aktem powołania i są z tego tytułu wynagradzani”.
Oznacza to, że gminy, które nie zgłosiły jeszcze członków komisji do ubezpieczenia zdrowotnego, powinny to niezwłocznie uczynić.
Podstawa prawna
• art. 66 ust. 1 pkt 35a ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 91)
• ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2105; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2469)
• art. 41 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1119; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 218)
• art. 13 pkt 6 i 7 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 138)
• art. 7 i art. 30 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1372; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
