Płatnicy, którzy podczas konfliktu zbrojnego za wschodnią granicą mają trudności z opłaceniem składek na ubezpieczenia społeczne, mogą skorzystać z pomocy ZUS. Chodzi m.in. o odroczenie im płatności lub rozłożenie ich na raty. W wyjątkowych przypadkach mogą być one umarzane – deklaruje organ rentowy
Dwa lata temu uchwalono pierwszą tarczę antykryzysową, czyli ustawę z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2095 ze zm.), która miała pomóc firmom w czasie epidemii. Niektóre przewidziane w niej instrumenty pomocowe nadal obowiązują (patrz tabela), ale eksperci zwracają uwagę, że większość z nich istnieje już tylko na papierze, bo niewiele osób dziś z nich korzysta.
Tarcza dalej działa
– Rola tych instrumentów pomocowych jest marginalna. Większość firm korzystała z nich w 2020 r. i przez część 2021 r., kiedy ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej były największe. Wciąż mogą jednak być pojedyncze przypadki sięgania po wsparcie – mówi Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich.
Podaje przykład postojowego, o które można ubiegać się nawet trzy miesiące po zniesieniu stanu epidemii. By je otrzymać, przedsiębiorcy muszą wykazać konkretny spadek przychodów i nie wykorzystać tego rodzaju wsparcia w minionym czasie.
– To obecnie warunki praktycznie niemożliwe do spełnienia, bo w większości zostało przywrócone normalne funkcjonowanie biznesów. Ich obroty są więc raczej typowe dla normalnych czasów – wyjaśnia. Dodaje, że ostatnia runda wsparcia (dla dyskotek i klubów nocnych) na jakiś czas pewnie zakończy sprawę pomocy z tarczy antykryzysowej.
Czy w związku z tym rząd powinien rozważyć zniesienie stanu epidemii?
– Co prawda w kontekście koronawirusa idziemy w kierunku normalizacji życia, w tym także sytuacji gospodarczej. Nie przekłada się on już tak znacząco na nasze funkcjonowanie, ale epidemia się nie skończyła – jeszcze dwa tygodnie temu mierzyliśmy się z dużą liczbą zachorowań. Na pewno rząd będzie musiał podjąć tę decyzję, biorąc pod uwagę ocenę ekspertów z zakresu zdrowia publicznego, ale uważam, że jeszcze na to za wcześnie – mówi Łukasz Kozłowski.
Większe problemy
Ekspert podkreśla, że obecnie na pierwszy plan wysunął się problem wojny w Ukrainie.
– Sytuacja jest dynamiczna, więc trudno oceniać skalę problemów polskich firm w związku z tym konfliktem. Relacje naszego kraju z Rosją sprowadzają się głównie do importu surowców. Oczywiście są też przedsiębiorcy eksportujący towary na rynek rosyjski, ukraiński i białoruski, którzy mogą mieć faktycznie problemy, jeżeli konflikt będzie się przedłużać – przyznaje.
Czy będzie potrzebna tarcza dla firm związana z wojną u naszych wschodnich sąsiadów? – Jesteśmy na takim etapie, na którym dopiero klarują się ekonomiczne skutki dla naszej gospodarki. Trudno na razie o tym przesądzać – mówi Łukasz Kozłowski.
Podobnego zdania jest dr Antoni Kolek z Pracodawców RP. – Trudno dziś oszacować koszty tej wojny dla firm w Polsce. Wiemy, że przedsiębiorcy zaczynają odczuwać odpływ siły roboczej i na razie tyle. Musimy poczekać na więcej danych – wskazuje.
Sugeruje, że już teraz warto opracować rozwiązania, których w przyszłości mogą potrzebować przygraniczne gminy i działające na ich terenie firmy. – By wesprzeć przedsiębiorców, można rozważyć podobne narzędzia, które funkcjonowały w ubiegłym roku po wprowadzeniu stanu wyjątkowego – sugeruje. Zaznacza jednak, że na razie jest za wcześnie na ich wprowadzenie.
Łukasz Kozłowski przypomina, że rozłożenie na raty zobowiązań wobec ZUS i odroczenie terminów ich płatności jest możliwe w każdej trudnej sytuacji, jeżeli płatnicy nie mogą na bieżąco realizować swoich zobowiązań.
ZUS potwierdza
– Płatnicy składek, którzy w związku z konfliktem zbrojnym w Ukrainie mają trudności z terminowym opłaceniem składek na ubezpieczenia, mogą skorzystać z pomocy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Chodzi m.in. o odroczenie terminu płatności składek lub rozłożenie ich na raty. W wyjątkowych przypadkach po spełnieniu określonych warunków składki mogą być także umarzane – mówi DGP Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS.
Jak przypomina, o wsparcie można zwrócić się do doradcy ds. ulg i umorzeń, który udzieli wszelkich informacji o pomocy udzielanej przez ZUS. – Pomoże wypełnić wniosek i skompletować niezbędne dokumenty. Z doradcą można skontaktować się telefonicznie lub umówić się na e-wizytę – dodaje. ©℗
Obowiązująca pomoc z tarczy antykryzysowej
| Świadczenie | Warunki ubiegania się o wsparcie |
| Postojowe | Jeżeli prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą, którzy mają przestój w prowadzeniu firmy w następstwie COVID-19, nie skorzystali do tej pory ze świadczenia postojowego, cały czas mogą to zrobić. Wnioski w tej sprawie muszą być złożone do ZUS najpóźniej trzy miesiące od miesiąca, w którym został zniesiony stan epidemii. Liczba świadczeń zależy od tego, ile razy przedsiębiorca już pobrał postojowe oraz czy spełnił pozostałe ustawowe warunki. Chodzi m.in. o odpowiedni spadek przychodów, prowadzenie działalności w konkretnej dacie, prowadzenie przeważającej działalności pod określonym kodem PKD. Lista kodów PKD wraz z wymaganym spadkiem przychodów uprawniającym do uzyskania świadczenia dostępna jest na stronie: www.biznes.gov.pl. |
| Odroczenie terminu płatności składek lub rozłożenie ich na raty bez opłaty prolongacyjnej | Ulga dotyczy wszystkich płatników składek (w tym za przedsiębiorcę i pracujące dla niego osoby). Nie ma znaczenia, od kiedy płatnik prowadzi działalność, ani wielkość jego firmy. Z tego narzędzia mogą skorzystać także samozatrudnieni. Ulga dotyczy składek od stycznia 2020 r. Jeśli płatnik złoży wniosek przed terminem płatności, nie poniesie żadnych kosztów. Jeśli wniosek wpłynie po terminie, ZUS naliczy odsetki za zwłokę na dzień złożenia wniosku. |
| Ważność orzeczeń lekarskich | Orzeczenie o częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy, którego ważność upływa w okresie obowiązywania stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, jest ważne przez kolejne trzy miesiące, w przypadku złożenia wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres przed upływem terminu ważności tego orzeczenia. |
| Odstąpienie od pobierania odsetek za zwłokę | Rozwiązanie to jest przeznaczone dla płatników, którzy mają trudności z terminowym opłacaniem należności. Odstąpienie od pobierania odsetek będzie możliwe, gdy składki już zostały opłacone, ale po ustawowym terminie płatności. Wniosek w tej sprawie może być złożony do ZUS w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii albo w ciągu 30 dni po ich odwołaniu. |
| Dyspozycja do przedłużenia obowiązywania dodatkowego zasiłku opiekuńczego | Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić/wydłużyć okres pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego, mając na względzie zagrożenie epidemiczne albo stan epidemii oraz skutki nimi wywołane. |
| Wypłata przez ZUS świadczeń po upływie terminu bez odsetek | Jeżeli termin wydania decyzji lub wypłaty świadczeń przez ZUS przypada podczas stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu, w razie przekroczenia tego terminu zakład nie musi wypłacać odsetek ustawowych za opóźnienie. |
Pozostała pomoc ZUS dla firm w związku z epidemią i wojną w Ukrainie
| Odroczenie terminu płatności składek | Rozłożenie na raty | Umorzenie należności | |
| Kto może się ubiegać | Płatnik, który ma chwilowe problemy z uregulowaniem bieżących składek | Każdy, kto ma wobec ZUS zadłużenie z tytułu składek i nie ma pieniędzy na jego spłatę, np. przedsiębiorcy i byli przedsiębiorcy, spadkobiercy, małżonkowie odpowiadający z majątku wspólnego za zadłużenie współmałżonka | Osoba zadłużona z tytułu składek, która nie ma możliwości, aby spłacić dług – np. płatnik oraz były płatnik składek (np. przedsiębiorca), spadkobierca, małżonek, który odpowiada z majątku wspólnego za zadłużenie współmałżonka |
| Jakich składek dotyczy | Należności bieżące lub przyszłe na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy (FP), Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP), Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP), których termin płatności nie upłynął | Należności do ZUS (zaległe i przyszłe) w pełnej wysokości: na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FP FGŚP, FEP | Dług może być umorzony, jeżeli ZUS stwierdzi, że wnioskodawca jest np. w trudnej sytuacji finansowej i rodzinnej. Chodzi m.in. o przypadki, w których przedsiębiorca poniósł straty materialne w wyniku klęski żywiołowej lub innego nadzwyczajnego zdarzenia, które spowodowały, że opłacenie składek mogłoby pozbawić go możliwości dalszego prowadzenia działalności. Umorzeniu podlegają wyłącznie należności płatnika na własne ubezpieczenia społeczne (bez chorobowego), zdrowotne, FP i FEP |
| Termin złożenia wniosku | Najpóźniej w dniu płatności składek | W dowolnym momencie | W dowolnym momencie |
| Korzyści | Możliwość zapłaty składki w późniejszym terminie (nowa data jest ustalana w umowie z ZUS) | Spłata zadłużenia w dłuższym okresie i na uzgodnionych z ZUS warunkach oraz zawieszenie toczącego się postępowania egzekucyjnego | Brak konieczności opłacenia składek |
