Jeśli przerwa między niezdolnością do pracy rozpoczęła się jeszcze w 2021 r., ale skończyła w 2022 r., wówczas należy zastosować znowelizowaną ustawę zasiłkową. I jeśli czas między chorobami był dłuższy niż miesiąc, wysokość świadczenia trzeba obliczyć jeszcze raz – wynika ze stanowiska organu rentowego.

1 stycznia 2022 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa), która wprowadziła dwie ważne dla płatników zmiany: w zasadach przeliczania podstawy zasiłkowej (art. 43) oraz w ustalaniu okresu zasiłkowego (art. 9). Dla płatników szczególne trudności może stanowić obliczenie należnych ubezpieczonym zasiłków za okres przypadający na przełomie 2021 i 2022 r. Przepis przejściowy ustawy nowelizacyjnej, tj. art. 21 ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, co prawda ustanawia generalną zasadę, zgodnie z którą zasiłki oraz świadczenie rehabilitacyjne, do których prawo powstało przed 1 stycznia 2022 r., za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy wypłaca się w wysokości, na zasadach i w trybie określonym w starym brzmieniu przepisów, niestety nie daje on jednak odpowiedzi na wszystkie pytania.
Artykuł 43 ustawy zasiłkowej w brzmieniu do 1 stycznia 2022 r. stanowił, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe. Od 1 stycznia 2022 r. przerwa wymagana do przeliczenia zasiłku została skrócona do jednego miesiąca. Przepis ten w dotychczasowym brzmieniu powodował, że wystarczyło, żeby ubezpieczony raz na kwartał nabył prawo do jakiegoś zasiłku (najczęściej chorobowego, choć w grę wchodzą także inne rodzaje świadczeń), aby nawet przez wiele miesięcy, a niekiedy nawet lat, otrzymywał on zasiłek w takiej samej wysokości. W przypadku pracowników w takich sytuacjach oznaczało to, że np. podwyżka nie wpływała na wysokość zasiłku. Po zmianach taki skutek będzie zachodził rzadziej, bo jeśli tylko przerwa przekroczy miesiąc kalendarzowy, zasiłek będzie przeliczany. [przykłady 1 i 2]

Przykład 1

Ważny miesiąc kalendarzowy
Pani Anna była niezdolna do pracy od 5 stycznia do 15 lutego 2022 r. Następnie stała się niezdolna do pracy 3 kwietnia 2022 r. Podstawa zasiłku musi zostać przeliczona, ponieważ przerwa między niezdolnościami przekroczyła jeden miesiąc kalendarzowy (marzec).

Przykład 2

30 dni bez znaczenia
Pani Katarzyna była niezdolna do pracy od 5 stycznia do 15 lutego 2022 r. Następnie stała się niezdolna do pracy 20 marca 2022 r. Podstawa zasiłku się nie zmienia, ponieważ przerwa między niezdolnościami nie przekroczyła jednego miesiąca kalendarzowego. Patrzymy tu na miesiąc kalendarzowy. Nie ma znaczenia, że przerwa trwała dłużej niż 30 dni.
Nowe zasady nie są zbyt trudne do zrozumienia - przepis jest tu jasny. Jednak zastosowanie art. 43 na przełomie roku nie jest już tak oczywiste. No bo, czy stosować go w starym czy nowym brzmieniu, jeśli przerwa między niezdolnością do pracy rozpoczęła się w 2021 r., ale zakończyła w 2022 r.? Artykuł 21 ustawy nowelizacyjnej (przepis przejściowy) nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Dlatego zwróciliśmy się z tym pytaniem do ZUS. W odpowiedzi poinformowano nas, że w takich przypadkach należy zastosować już nowe brzmienie art. 43, tj. trzeba przeliczyć podstawę zasiłku, jeśli między niezdolnościami minął więcej niż jeden miesiąc kalendarzowy. [stanowisko] Nie ma znaczenia, że przerwa wystąpiła (prawie) w całości pod rządami przepisu w starym brzmieniu. Skoro ponowna niezdolność wystąpiła już podczas obowiązywania zmienionego art. 43 ustawy zasiłkowej, to w takim brzmieniu należy go zastosować. [przykład 3]

Przykład 3

Nowe przepisy
Pani Anna była chora od 5 do 20 listopada 2021 r. Ponownie stała się niezdolna do pracy 5 stycznia 2022 r. Między niezdolnościami wystąpiła przerwa wynosząca więcej niż jeden miesiąc kalendarzowy, ale mniej niż trzy miesiące kalendarzowe.
Zgodnie z wyjaśnieniami przedstawionymi przez ZUS, w takich sytuacjach należy przeliczyć podstawę wymiaru zasiłku. Druga niezdolność wystąpiła bowiem już po zmianie przepisów. ©℗
Stanowisko ZUS z 13 stycznia 2022 r. w sprawie zasad przeliczania podstawy wymiaru zasiłku wydane dla DGP
DGP: Jak obliczać podstawę wymiaru zasiłku w związku ze zmianą brzmienia art. 43 ustawy zasiłkowej:
-- pracownik był chory od 15 do 20 listopada 2021 r., a ponownie zachorował 5 stycznia 2022 r. - czy podstawa zasiłku powinna być przeliczana na nowo?
-- pracownik był chory od 20 do 18 grudnia 2021 r., załóżmy, że ponownie zachoruje w marcu 2022 r. - czy podstawa zasiłku powinna być przeliczana na nowo?
ODPOWIEDŹ: Na mocy art. 4 pkt 9 ustawy z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa zmieniająca) od 1 stycznia uległ zmianie art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (dalej: ustawa zasiłkowa). Zgodnie z nowym brzmieniem art. 43 ustawy zasiłkowej podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż miesiąc kalendarzowy. Oznacza to, że przerwa, od której uzależnione jest ponowne ustalenie podstawy wymiaru zasiłków z trzech miesięcy kalendarzowych, została skrócona do miesiąca kalendarzowego.
W przedstawionych przypadkach prawo do zasiłku chorobowego powstało po wejściu w życie przepisów ustawy zmieniającej, tj. 5 stycznia 2022 r. oraz w marcu 2022 r., zatem podstawa wymiaru zasiłku powinna być ustalona na podstawie art. 43 ustawy zasiłkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. (przepis przejściowy, tj. art. 21 ustawy zmieniającej nie będzie miał w tym przypadku zastosowania).
Z przykładów wynika, że między niezdolnościami przypadającymi od 15 do 20 listopada 2021 r., przy ponownym zachorowaniu od 5 stycznia 2022 r. (pierwszy przypadek) oraz od 18 do 20 grudnia 2021 r., przy ponownym zachorowaniu w marcu 2022 r. (drugi przypadek) występuje przynajmniej miesięczna (kalendarzowa) przerwa. Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłków należy ustalić na nowo.
Podstawa prawna
•art. 43 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834)
•art. 21 ustawy 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1621)