Rada Ministrów 16 kwietnia wydała rozporządzenie nowelizujące rozporządzenie w sprawie wsparcia uczestników obrotu gospodarczego poszkodowanych wskutek pandemii COVID-19 (Dz.U. poz. 371). Na jego podstawie nowe grupy przedsiębiorców (np. fryzjerzy, prowadzący salony kosmetyczne) mogą zwrócić się o świadczenie postojowe oraz zwolnienie ze składek za kwiecień. Ci zaś, którzy taką pomoc już otrzymali na podstawie dotychczasowych przepisów rozporządzenia, mogą liczyć na jej zwiększenie i przedłużenie. W przypadku postojowego trzeba jednak pamiętać, że wcześniej otrzymaną pomoc wlicza się także do nowych limitów.

świadczenie postojowe

Nowelizacja przyniosła cztery zasadnicze zmiany dotyczące świadczenia postojowego:
  • umożliwienie przyznania świadczenia (niezależnie od pobranego na zasadach ogólnych) przedsiębiorcom z nowych branż;
  • rodzaj przeważającej działalności będzie oceniany na 31 marca 2021 r., a nie 30 listopada 2020 r.;
  • przychód będzie badany także wobec lutego 2020 r.;
  • niektórzy przedsiębiorcy pobiorą świadczenie na podstawie rozporządzenia czterokrotnie, a nawet pięciokrotnie.
Nowe przepisy wchodzą jednak w życie 4 maja. Dopiero wówczas będzie możliwe składanie wniosków na ich podstawie. Zgodnie z ogólną zasadą wnioski będzie można składać w terminie trzech miesięcy od dnia zakończenia stanu epidemii.
Do wniosków złożonych przed 4 maja, których ZUS nie zdąży rozpatrzeć do tej daty, stosowane będą przepisy dotychczas obowiązujące.
Poszerzenie zasięgu
Rozporządzenie przyznało jednorazowe świadczenie postojowe przedsiębiorcom, których branże zostały zamknięte podczas obecnego lockdownu, niezależnie od tego, czy pobrali już to świadczenie na zasadach ogólnych określonych w ustawie z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 694; dalej: specustawa o COVID-19). [ramka 1] Branże już wcześniej wymienione w rozporządzeniu zachowują swoje uprawnienia, nowelizacja warunki przyznania świadczenia tylko nieco modyfikuje.

Ramka 1

Nowi uprawnieni – świadczenie postojowe (jednokrotne) oraz zwolnienie ze składek za kwiecień 2021 roku
• 47.41.Z – Sprzedaż detaliczna komputerów, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.42.Z – Sprzedaż detaliczna sprzętu telekomunikacyjnego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.43.Z – Sprzedaż sprzętu audiowizualnego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.51.Z – Sprzedaż detaliczna wyrobów tekstylnych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.52.Z – Sprzedaż detaliczna drobnych wyrobów metalowych, farb i szkła prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.53.Z – Sprzedaż detaliczna dywanów, chodników i innych pokryć podłogowych oraz pokryć ściennych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.54.Z – Sprzedaż detaliczna elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.59.Z – Sprzedaż detaliczna mebli, sprzętu oświetleniowego i pozostałych artykułów użytku domowego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.64.Z – Sprzedaż detaliczna sprzętu sportowego prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.65.Z – Sprzedaż detaliczna gier i zabawek prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.75.Z – Sprzedaż detaliczna kosmetyków i artykułów toaletowych prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 47.77.Z – Sprzedaż detaliczna zegarków, zegarów i biżuterii prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
• 77.29.Z – Wypożyczanie i dzierżawa pozostałych artykułów użytku osobistego i domowego
• 77.39.Z – Wynajem i dzierżawa pozostałych maszyn, urządzeń oraz dóbr materialnych, gdzie indziej niesklasyfikowane
• 96.02.Z – Fryzjerstwo i pozostałe zabiegi kosmetyczne
• 96.09.Z – Pozostała działalność usługowa, gdzie indziej niesklasyfikowana
Obie grupy przedsiębiorców mają jednak takie same warunki do otrzymania świadczenia. Prawo do niego przysługuje na zasadach określonych w art. 15zq‒15zs i art. 15zu‒15zza specustawy o COVID-19 osobie prowadzącej jako przeważającą na 31 marca 2021 r. pozarolniczą działalność oznaczoną określonymi kodami PKD. Do 4 maja datą, na którą stwierdzano przeważającą działalność, jest jeszcze 30 listopada.
Oprócz odpowiedniego rodzaju działalności konieczne jest spełnienie warunku spadku przychodu. Otóż przychód z tej działalności w rozumieniu przepisów podatkowych, uzyskany w jednym z dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku, musi być niższy co najmniej o 40 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego w jednym następujących miesięcy:
  • miesiącu poprzednim,
  • analogicznym miesiącu roku poprzedniego,
  • lutym 2020 r.,
  • wrześniu 2020 r.
Uwaga! Choć nowelizacja wprowadza możliwość porównania przychodu i wykazania jego spadku do lutego 2020 r., to do 4 maja możliwe jest tylko wykazywanie spadku w stosunku do miesiąca poprzedniego, analogicznego w roku poprzednim albo września 2020 r.
Ile razy można je pobrać
Nowelizacja nieco zmieniła także liczbę świadczeń dla poszczególnych branż. [ramka 2, s. D1] Trzeba jednak pamiętać, aby uwzględniać przy tym świadczenia pobrane już na postawie poprzedniego brzmienia nowelizowanego rozporządzenia z 26 lutego 2021 r. oraz jego poprzednika – rozporządzenia z 19 stycznia 2021 r. (Dz.U. poz. 152).

Ramka 2

Dotychczasowi uprawnieni – świadczenie postojowe
Jednokrotne
• 47.81.Z – Sprzedaż detaliczna żywności, napojów i wyrobów tytoniowych na straganach i targowiskach
• 47.82.Z – Sprzedaż detaliczna wyrobów tekstylnych, odzieży i obuwia na straganach i targowiskach
• 47.89.Z – Sprzedaż detaliczna pozostałych wyrobów na straganach i targowiskach
Dwukrotne
• 47.71.Z – Sprzedaż detaliczna odzieży w sklepach
• 47.72.Z – Sprzedaż detaliczna obuwia i wyrobów skórzanych w sklepach
Czterokrotne
• 91.02.Z – Działalność muzeów
Pięciokrotne
• 49.39.Z – Pozostały transport lądowy pasażerski, nigdzie indziej niesklasyfikowany (np. wynajem autobusu z kierowcą, działalność kolejek linowych, wyciągów narciarskich)
• 55.10.Z – Hotele i podobne obiekty zakwaterowania
• 55.20.Z – Obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania
• 55.30.Z – Pola kempingowe (włączając pola dla pojazdów kempingowych) i pola namiotowe
• 56.10.A – Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne
• 56.10.B – Ruchome placówki gastronomiczne
• 56.21.Z – Przygotowanie i dostarczania żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering)
• 56.29.Z – Pozostała usługowa działalność gastronomiczna
• 56.30.Z – Przygotowywanie i podawanie napojów
• 59.11.Z – Działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych
• 59.12.Z – Działalność postprodukcyjna związana z filmami, nagraniami wideo i programami telewizyjnymi
• 59.13.Z – Działalność związana z dystrybucją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych
• 59.14.Z – Działalność związana z projekcją filmów
• 59.20.Z – Działalność w zakresie nagrań dźwiękowych i muzycznych
• 74.20.Z – Działalność fotograficzna
• 77.21.Z – Wypożyczanie i dzierżawa sprzętu rekreacyjnego i sportowego
• 79.11.A – Działalność agentów turystycznych
• 79.12.Z – Działalność pośredników turystycznych
• 79.90.A – Działalność pilotów wycieczek i przewodników turystycznych
• 79.90.C – Pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji, gdzie indziej niesklasyfikowana
• 82.30.Z – Działalność związana z organizacja targów, wystaw i kongresów
• 85.51.Z – Pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnych
• 85.52.Z – Pozaszkolne formy edukacji artystycznej
• 85.53.Z – Pozaszkolne formy edukacji z zakresu nauki jazdy i pilotażu
• 85.59.A – Nauka języków obcych
• 85.59.B – Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane
• 86.10.Z – Działalność szpitali, ale tylko w zakresie działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń w ramach lecznictwa uzdrowiskowego lub realizowanej w trybie stacjonarnym rehabilitacji leczniczej
• 86.90.A – Działalność fizjoterapeutyczna
• 86.90.D – Działalność paramedyczna
• 90.01.Z – Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych
• 90.02.Z – Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych
• 90.04.Z – Działalność obiektów kulturalnych
• 91.02.Z – Działalność muzeów
• 93.11.Z – Działalność obiektów sportowych
• 93.13.Z – Działalność obiektów służących poprawie kondycji fizycznej
• 93.19.Z – Pozostała działalność związana ze sportem
• 93.21.Z – Działalność wesołych miasteczek i parków rozrywki
• 93.29.A – Działalność pokojów zagadek, domów strachu, miejsc do tańczenia i w zakresie innych form rozrywki lub rekreacji organizowanych w pomieszczeniach lub w innych miejscach o zamkniętej przestrzeni
• 93.29.B – Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana
• 93.29.Z – Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna
• 96.01.Z – Pranie i czyszczenie wyrobów włókienniczych i futrzarskich
• 96.04.Z – Działalność usługowa związana z poprawą kondycji fizycznej ©℗

Przykład 1

Limit się zmniejsza
Przedsiębiorca, który wykonuje jako przeważającą działalność oznaczoną kodem PKD 74.20.Z (działalność fotograficzna), będzie miał na podstawie znowelizowanych przepisów prawo do pięciokrotnego świadczenia postojowego. W brzmieniu przepisów obowiązujących do 4 maja prawo to przysługuje mu trzykrotnie. Jeśli więc pobrał świadczenie już raz, to po 4 maja będzie mógł je pobrać już tylko cztery razy.

zwolnienie ze składek

Rozporządzenie w zakresie zwolnienie ze składek:
  • zmienia zasady przyznawania zwolnienia ze składek na postawie już obowiązujących przepisów par. 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia dotyczących grudnia 2020 r., stycznia 2021 r. oraz lutego 2021 r.;
  • przyznaje zwolnienie ze składek na nowy okres branżom, które już wcześniej były zwolnione ze składek za grudzień 2020 r., styczeń 2021 r. albo luty 2021 r.;
  • przyznaje zwolnienie ze składek za kwiecień 2021 r. nowym branżom – tym samym, które otrzymały świadczenie postojowe.
Przepisy dotyczące zwolnienia ze składek wchodzą w życie w tym samym czasie, co te dotyczące świadczenia postojowego, a więc 4 maja 2021 r.
Inne terminy składania wniosków
Zmiana dotyczy m.in. dnia, na jaki będzie oceniana przeważająca działalność. Z 30 listopada 2020 r. dzień ten ulega zmianie na 31 marca 2021 r. Do otrzymania zwolnienia wymagany jest 40 proc. spadek przychodu między jednym z dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku w stosunku do poniższych miesięcy:
  • poprzedniego,
  • analogicznego w roku poprzednim,
  • września 2020 r.
oraz po zmianach także:
  • lutego 2020 r.
Rozporządzenie zmieniło ponadto terminy złożenia dokumentów rozliczeniowych (z 31 marca na 30 czerwca 2021 r.) oraz wniosku o zwolnienie ze składek (z 30 kwietnia na 30 czerwca 2021 r.).
Za jaki czas
Rozporządzenie przyznaje także prawo do zwolnienia ze składek na nowy okres – w przypadku starych branż za marzec‒kwiecień 2021 r., [ramka 3] a w przypadku nowych za kwiecień 2021 r. Zwolnienie przysługuje, tak jak w dotychczasowych przypadkach, w stosunku do składek na ubezpieczenie społeczne, zdrowotne oraz na Fundusze: Pracy, Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Solidarnościowy oraz Emerytur Pomostowych – na zasadach określonych w art. 31zo‒31zx specustawy o COVID-19, ale z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia. Przy ustalaniu prawa do zwolnienia z obowiązku opłacania składek nie uwzględnia się liczby ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczeń społecznych i okresów prowadzenia działalności, o których mowa w art. 31zo specustawy o COVID-19.

Ramka 3

Dotychczasowi uprawnieni – zwolnienie ze składek za marzec‒kwiecień 2021 roku
• 49.32 Z – Działalność taksówek osobowych
• 49.39.Z – Pozostały transport lądowy pasażerski, nigdzie indziej niesklasyfikowany (np. wynajem autobusu z kierowcą, działalność kolejek linowych, wyciągów narciarskich)
• 51.10 Z – Transport lotniczy
• 52.23 Z– Działalność usługowa wspomagająca transport lotniczy
• 55.10.Z – Hotele i podobne obiekty zakwaterowania
• 55.20 Z – obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania
• 55.30 Z – Pola kempingowe (włączając pola dla pojazdów kempingowych) i pola namiotowe
• 56.10.A – Restauracje i inne stałe placówki gastronomiczne
• 56.10.B – Ruchome placówki gastronomiczne
• 56.21.Z – Przygotowanie i dostarczania żywności dla odbiorców zewnętrznych (katering) 56.29.Z – Pozostała usługowa działalność gastronomiczna
• 56.30.Z – Przygotowywanie i podawanie napojów
• 59.11.Z – Działalność związana z produkcją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych
• 59.12.Z – Działalność postprodukcyjna związana z filmami, nagraniami wideo i programami telewizyjnymi
• 59.13.Z – Działalność związana z dystrybucją filmów, nagrań wideo i programów telewizyjnych
• 59.14.Z – Działalność związana z projekcją filmów
• 59.20.Z – Działalność w zakresie nagrań dźwiękowych i muzycznych
• 74.20.Z – Działalność fotograficzna
• 77.21.Z – Wypożyczanie i dzierżawa sprzętu rekreacyjnego i sportowego
• 79.11.A – Działalność agentów turystycznych
• 79.12.Z – Działalność pośredników turystycznych
• 79.90.A – Działalność pilotów wycieczek i przewodników turystycznych
• 79.90.C – Pozostała działalność usługowa w zakresie rezerwacji, gdzie indziej niesklasyfikowana
• 82.30.Z – Działalność związana z organizacja targów, wystaw i kongresów
• 85.51.Z – Pozaszkolne formy edukacji sportowej oraz zajęć sportowych i rekreacyjnych 85.52.Z – Pozaszkolne formy edukacji artystycznej
• 85.53.Z – Pozaszkolne formy edukacji z zakresu nauki jazdy i pilotażu
• 85.59.A – Nauka języków obcych
• 85.59.B – Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej niesklasyfikowane
• 86.10.Z – Działalność szpitali, ale tylko w zakresie działalności leczniczej polegającej na udzielaniu świadczeń w ramach lecznictwa uzdrowiskowego lub realizowanej w trybie stacjonarnym rehabilitacji leczniczej,
• 86.90.A – Działalność fizjoterapeutyczna
• 86.90.D – Działalność paramedyczna
• 90.01.Z – Działalność związana z wystawianiem przedstawień artystycznych
• 90.02.Z – Działalność wspomagająca wystawianie przedstawień artystycznych
• 90.04.Z – Działalność obiektów kulturalnych
• 91.02.Z – Działalność muzeów
• 93.11.Z – Działalność obiektów sportowych
• 93.13.Z – Działalność obiektów służących poprawie kondycji fizycznej
• 93.19.Z – Pozostała działalność związana ze sportem
• 93.21.Z – Działalność wesołych miasteczek i parków rozrywki
• 93.29.A – Działalność pokojów zagadek, domów strachu, miejsc do tańczenia i w zakresie innych form rozrywki lub rekreacji organizowanych w pomieszczeniach lub w innych miejscach o zamkniętej przestrzeni
• 93.29.B – Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna, gdzie indziej niesklasyfikowana 93.29.Z – Pozostała działalność rozrywkowa i rekreacyjna
• 96.01.Z – Pranie i czyszczenie wyrobów włókienniczych i futrzarskich
• 96.04.Z – Działalność usługowa związana z poprawą kondycji fizycznej
Warunkiem uzyskania zwolnienia, poza odpowiednim rodzajem przeważającej działalności badanej na 31 marca 2021 r., jest ponadto:
  • spadek przychodu między jednym z dwóch miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku o co najmniej o 40 proc. w stosunku do przychodu uzyskanego w miesiącu poprzednim lub w analogicznym miesiącu roku poprzedniego lub w lutym 2020 r., lub we wrześniu 2020 r.;
  • zgłoszenie jako płatnik przed 1 listopada 2020 r.;
  • złożenie deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych odpowiednio za marzec‒kwiecień 2021 r. albo kwiecień 2021 r. w terminie do 30 czerwca 2021 r. – warunek ten nie dotyczy płatników, którzy są zwolnieni ze składania dokumentów rozliczeniowych;
  • złożenie wniosku o zwolnienie do 30 czerwca 2021 r.
Składki opłacone mimo przysługującego zwolnienia podlegają zwrotowi na takich samych zasadach jak nadpłata.
Specjalne zasady dla transportu lotniczego
Nowelizacja rozporządzenia w specjalny sposób traktuje podmioty wykonujące, jako przeważającą, działalność oznaczoną kodem 51.10 Z (pasażerski transport lotniczy). Nie tylko bowiem zwalnia je z ze składek za nowy okres, tj. marzec‒kwiecień 2021 r., lecz także przyznaje im prawo do zwolnienia za okresy poprzednie, tj. grudzień 2020 r. ‒ styczeń 2021 r. oraz luty 2021 r. W poprzednich wersjach rozporządzenia nie zaliczono ich do grona uprawnionych do tego tych zwolnień.
Przedsiębiorcy działający w tej branży będą musieli spełnić takie warunki otrzymania zwolnienia, jak pozostali. Zmieniono termin składania wniosków o zwolnienie oraz dokumentów rozliczeniowych (w obu przypadkach do 30 czerwca 2021 r.), dzięki czemu będzie możliwe ich złożenie także przez tę grupę uprawnionych.
Przepisy przejściowe
Wprowadzające nowe okresy zwolnienia ze składek przepisy wchodzą w życie 4 maja i dopiero od tej daty należy składać wnioski o zwolnienie ze składek za nowe okresy. Jednak do wniosków złożonych na podstawie par. 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia w brzmieniu dotychczasowym, nierozpatrzonych przed 4 maja 2021 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.

Przykład 2

Nierozpatrzone do 4 maja
Przedsiębiorca prowadzący jako przeważającą działalność określoną kodem 47.71.Z (sprzedaż detaliczna odzieży w sklepach) złożył wniosek o zwolnienie ze składek za styczeń 2021 r. Nawet jeśli wniosek nie zostanie rozpatrzony do 4 maja (wejścia w życie nowych przepisów), to do wniosku będą miały zastosowanie dotychczasowe przepisy. Oznacza to np., że rodzaj przeważającej działalności będzie badany na 30 listopada 2020 r., a nie na 31 marca 2021 r.