Budżet państwa będzie płacić składki za osobę prowadzącą firmę, która zaprzestanie działalności, aby osobiście opiekować się dzieckiem. Podobne przywileje będą mieć także rolnicy i ich domownicy.
Od 1 września tego roku rodzice prowadzący własny biznes będą mogli skorzystać z takiego samego wsparcia w okresie opieki nad dzieckiem, jakie przysługuje obecnie pracownikom na urlopie wychowawczym. Za czas przerwy we własnej działalności, poświęcony wychowaniu potomstwa, budżet, za pośrednictwem ZUS, będzie płacić składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Będzie to dotyczyć samozatrudnionych, zleceniobiorców oraz prowadzących własny biznes. Tak wynika z ustawy z 21 czerwca 2013 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Wkrótce trafi ona do Senatu.
To długo oczekiwane zmiany. Pomoc w okresie osobistej opieki nad dzieckiem wreszcie nie będzie zależeć od rodzaju zatrudnienia.
Koniec podziału
– Bardzo długo przedsiębiorcze matki były traktowane gorzej niż pracownice, za które państwo płaciło składki na ubezpieczenie. W ten sposób osoby zatrudnione na umowie o pracę w przyszłości otrzymają wyższe emerytury – wskazuje Dorota Wolicka, dyrektor biura interwencji Związku Przedsiębiorców i Pracodawców.
Czas opłacania składek na wychowawczym osobom zatrudnionym na umowach o pracę był bowiem traktowany jako okres składkowy. Wlicza się go zatem do stażu ubezpieczeniowego. Takie uprawnienie nie przysługiwało prowadzącym firmy, którzy zdecydowali się na przerwę w działalności, aby zająć się małym dzieckiem.
– Dobrze się stało, że rodzice prowadzący przedsiębiorstwo też będą mieć ten okres zaliczany jako składkowy – uważa Jeremi Mordasewicz, ekspert ubezpieczeniowy Konfederacji Lewiatan, członek rady nadzorczej ZUS. Jego zdaniem system ubezpieczeniowy powinien być spójny.
Natomiast Andrzej Strębski, ekspert ubezpieczeniowy OPZZ, członek zespołu ubezpieczeń społecznych Komisji Trójstronnej, podkreśla, że prawo do pomocy w okresie opieki nad dzieckiem będzie przysługiwać także osobom, które wcześniej nie były ubezpieczone, oraz zatrudnionym na podstawie umowy-zlecenia.
– Przy dzisiejszych problemach ze zdobyciem etatu tylko takie rozwiązania mogą zachęcić młodych ludzi do rodzicielstwa – dodaje Andrzej Strębski.
Premia za ubezpieczenie
Obecnie budżet nie opłaca składek osobom prowadzącym działalność gospodarczą na własny rachunek i zleceniobiorcom, którzy chcieliby się poświęcić wychowywaniu potomstwa. Prawo to bowiem przysługuje jedynie pracownikom, tj. osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy.
Jeśli właściciel firmy (niezatrudniający pracowników) chce sam się opiekować dzieckiem, może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Jednakże w tym okresie nie jest obowiązkowo ubezpieczony. Tym samym w przyszłości otrzyma niższą emeryturę.
Po zmianach premiowane będą osoby, które miały co najmniej półroczny staż ubezpieczeniowy bezpośrednio przed okresem sprawowania opieki nad potomkiem. Tym przedsiębiorcom czy zatrudnionym na zleceniu budżet będzie finansował składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i zdrowotne. Natomiast osobom mającym krótszy staż w tym czasie państwo opłaci tylko składki na ubezpieczenia emerytalne.
Dwie podstawy
Wysokość składek przekazanych na konto ubezpieczonego także będzie uzależniona od czasu ich opłacania przed okresem zrezygnowania z pracy zarobkowej w związku z opieką nad dzieckiem. Dla posiadających co najmniej 6 miesięcy stażu będzie to kwota 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Nie może to być wartość wyższa niż zadeklarowany dochód, ale też nie mniejsza niż 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku osób ze stażem krótszym niż półroczny, w ogóle go nie posiadających i nieubezpieczonych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne będzie stanowiła kwota 75 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Takie rozwiązanie ma premiować osoby wcześniej aktywne zawodowo.
Rolnik z wychowawczym
To nie koniec zmian dotyczących ubezpieczeń przyjętych na ostatnim posiedzeniu Sejmu. Dotyczą one też osób prowadzących działalność rolniczą.
– Podniesienie wieku emerytalnego spowodowało, że rząd zwrócił uwagę na problem rolników opiekujących się małymi dziećmi – zauważa Władysław Serafin, prezes Krajowego Związku Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych.
Na podstawie uchwalonych rozwiązań rolnicy też będą mogli opiekować się potomstwem, a budżet państwa opłaci za nich składki. Będą one przekazywane od dnia zgłoszenia przez rolnika wniosku wraz z oświadczeniem o sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem. Wyniosą one 10 proc. emerytury podstawowej miesięcznie (obecnie jest to 83 zł). Z możliwości takiej skorzystają zarówno rolnicy, jak i domownicy ubezpieczeni w KRUS. Osoby te będą podlegać ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w związku z osobistym sprawowaniem opieki nad dzieckiem w wieku odpowiednio do lat 4 lub 18 (w razie gdy dziecko posiada orzeczenie o niepełnosprawności).
W przypadku rolników odstąpiono od wymogu zaniechania wykonywania pracy. Uznano, że nie jest możliwe zaprzestanie pracy na roli w okresie sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wiązałoby się to bowiem z całkowitym zaprzestaniem prowadzenia działalności rolniczej. A tym samym utratą statusu rolnika.
Wyższy kapitał
Sejm wprowadził także zmiany do zasad ustalania kapitału początkowego pracownic, które korzystały z urlop wychowawczego. Dzięki nowelizacji ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227 z poźn. zm.) kobiety wracające do pracy po wychowawczym będą mieć wyższe świadczenia.
Kapitał początkowy za okres po powrocie do aktywności zawodowej będzie liczony za faktyczny czas opłacania składek (a nie dzielony przez cały rok kalendarzowy). Tym samym środki wpłacone na przykład za dwa miesiące nie będą już dzielone przez 12. To daje wyższy wskaźnik za dany rok, a tym samym i wyższą wypłatę na starość.
Nowe rozwiązania spowodują, że osoby uprawnione będą mogły wkrótce złożyć wniosek do ZUS o ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego lub poczekać z nim do przejścia na emeryturę.
Wykonanie wyroku
Ostatnia zmiana przyjęta przez Sejm dotyczyła ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Jest ona wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 24 maja 2012 r. (sygn. akt P 12/10). Dzięki tej nowelizacji sytuacja osoby prowadzącej firmę, której niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego opłacania składek na dobrowolne chorobowe, będzie liczona tak samo jak w przypadku pracowników. Zasiłek zostanie więc policzony z całego miesiąca, a nie – jak obecnie – z jego części. Ta ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.
