Czy jeśli osoba prowadząca działalność gospodarczą zawiera umowę o pracę ze współmałżonkiem, to powinna zapisać go do pracowniczego planu kapitałowego (PPK)?
Nie, nie powinna. Osoba współpracująca nie jest bowiem osobą zatrudnioną w rozumieniu ustawy o PPK, a tylko w imieniu i na rzecz takich osób podmiot zatrudniający zobowiązany jest zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.
To, kogo należy zaliczyć do tej kategorii, wynika z definicji osoby zatrudnionej zamieszczonej w ustawie o PPK w art. 2 ust. 1 pkt 18. Zgodnie z tym przepisem przez osoby zatrudnione należy rozumieć osoby podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z niżej wymienionych tytułów w Rzeczpospolitej Polskiej w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, czyli:
a) pracowników w rozumieniu kodeksu pracy (k.p.) – wyjątkiem są pracownicy przebywający na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla oraz pracownicy młodociani;
b) osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18. rok życia;
c) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;
d) osoby fizyczne, które ukończyły 18. rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 k.c. stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
e) członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji;
f) osoby wskazane w lit. a–d, przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.
Jak widać z powyższego ustawa o PPK w katalogu osób zatrudnionych nie uwzględnia współpracowników. Mimo zatrudnienia takich osób na podstawie umowy o pracę nie można ich uznać za pracowników. Bycie osobą współpracującą stanowi bowiem odrębny tytuł do ubezpieczeń społecznych (nie zmienia tego fakt, że osoba ta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę). Wynika to po pierwsze z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (do której to ustawy odwołuje się definicja osoby zatrudnionej), który wymieniając tytuły do ubezpieczeń niezależnie od siebie wymienia pracowników (art. 6 ust. 1 pkt 1) i osoby współpracujące (art. 6 ust. 1 pkt 4–5a). A także art. 8 ust. 1 tej ustawy stanowiący, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 – dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jak osoba współpracująca.
Innymi słowy, jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, dla celów ubezpieczeń społecznych nie jest traktowany jak pracownik, lecz jako podmiot szczególny – „osoba współpracująca”. Warto dodać, że zgodnie z art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292, 1495), o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4–5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy-zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.