Renta to świadczenie z ZUS, które jest wypłacane w przypadku niezdolności do pracy. Mogą się o nie starać także krewni osoby zmarłej.

Renta z tytułu niezdolności do pracy

O rentę z tytułu niezdolności do pracy mogą ubiegać się osoby niezdolne do pracy. W polskim prawie obowiązują dwie kategorie osób niezdolnych do pracy: częściowo lub całkowicie. Za osobę częściowo niezdolną do pracy uznaje się osoby, które utraciły możliwość wykonywania pracy w swoim zawodzie, zaś za całkowicie niezdolne do pracy uznaje się te, które nie mają możliwości wykonywania jakiejkolwiek pracy. ZUS może w obu przypadkach przyznać prawo do renty stałej, okresowej lub szkoleniowej.

Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy otrzymają osoby, które mają wymagany i odpowiedni do wieku staż ubezpieczenia, który wynosi:
• 1 rok – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy zanim ukończyła 20 lat,
• 2 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 20 a 22 rokiem życia,
• 3 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 22 a 25 rokiem życia,
• 4 lata – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy między 25 a 30 rokiem życia,
• 5 lat – jeżeli osoba stała się niezdolna do pracy po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat:
o przed dniem, w którym osoba zgłosiła wniosek o rentę, lub
o przed dniem, w którym powstała niezdolność do pracy;






Dodatkowo niezdolność do pracy powinna powstać w czasie okresów składkowych lub nieskładkowych wskazanych w ustawie emerytalnej, albo w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Ten wymóg nie obowiązuje, jeśli osoba starająca się o rentę spełni łącznie następujące warunki:
• jest całkowicie niezdolny do pracy oraz
• ma co najmniej:
o 20-letni staż ubezpieczeniowy – jeśli jest kobietą,
o 25-letni staż ubezpieczeniowy– jeśli jest mężczyzną.



Wysokość renty zależy od kwoty bazowej obowiązującej w momencie przyznawania świadczenia, ilości udowodnionych okresów składkowych i nieskładkowych oraz od zarobków uwzględnianych w podstawie wymiaru renty. 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy otrzyma osoba uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Ustawodawca ustalił minimalną wysokość najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy. Od marca 2019 roku w przypadku całkowitej niezdolności do pracy rencista otrzyma co najmniej 1100,00 zł, a w przypadku częściowej niezdolności do pracy będzie to 825 zł.

Na większe kwoty mogą liczyć osoby, których niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku lub choroby zawodowej. Otrzymają one co najmniej odpowiednio: 1320 zł lub 990 zł. Tyle samo dostaną osoby pobierające rodzinną rentę wypadkową.

Waloryzacja rent i emerytur 2020: Zobacz, o ile wzrosną świadczenia >>>>

Renta szkoleniowa

Osobie, która spełnia warunki wymagane do uzyskania renty z tytuły niezdolności do pracy, może też przysługiwać renta szkoleniowa, o ile uzyska ona orzeczenie o celowości przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Ta renta przyznawana jest na okres 6 miesięcy, ale może zostać wydłużona na wniosek starosty do 36 miesięcy.

Renta szkoleniowa wynosi 75 podstawy wymiaru renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, więc jej wysokość jest niezależna od wymiaru stażu ubezpieczeniowego. Świadczenie nie może być przy tym mniejsze niż najniższa wysokość renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy.

Renta socjalna

Zarówno osoby legitymujące się pełną, jak i czasową niezdolnością do pracy mogą starać się o rentę socjalną. Świadczenie przysługuje osobom pełnoletnim, jeśli niezdolność powstała przed ukończeniem 18. roku lub w trakcie nauki do ukończenia 25. roku życia.

Renta socjalna może być przyznana na stałe - jeżeli niezdolność do pracy jest trwała lub na wskazany okres - jeśli niezdolność do pracy jest czasowa.

Wysokość renty socjalnej od 1 marca 2019 roku wynosi 1100 zł

Prawo do renty socjalnej zawiesza się, jeżeli zostały osiągnięte przychody w łącznej kwocie wyższej niż 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ogłoszonego ostatnio przez prezesa GUS do celów emerytalnych. W związku z tym kwota przychodu uzasadniająca zawieszanie rent socjalnych wynosi w okresie:

• od 1 grudnia 2017 r. do 28 lutego 2018 r. - 2979,00 zł,
• od 1 marca 2018 r. do 31 maja 2018 r. - 3161,70 zł,
• od 1 czerwca 2018 r. do 31 sierpnia 2018 r. - 3236 zł,
• od 1 września 2018 r. do 30 listopada 2018 r. - 3164,80 zł,
• od 1 grudnia 2018 r. do 28 lutego 2019 r. - 3206,20 zł.
• od 1 marca 2019 r. do 31 maja 2019 r. - 3404,70 zł.




Więcej o zasadach dorabiania do renty i emerytury przeczytasz tu >>>

Renta rodzinna

Członkowie rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, mogą ubiegać się o rentę rodzinną. Członkowie rodziny zmarłego, którzy mają prawo do renty rodzinnej to dzieci, wnuki, rodzeństwo, wdowa (lub wdowiec) po zmarłym oraz rodzice, którzy także mogą otrzymać świadczenie po swoich dzieciach.

O wysokości renty rodzinnej decyduje wysokość emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, która przysługiwałaby osobie zmarłej. Zgodnie z ogólnymi zasadami wynosi ona:
- dla jednej osoby uprawnionej - 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
- dla dwóch osób uprawnionych - 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
- dla trzech i więcej osób uprawnionych - 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.


W przypadku, gdy wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, jest ona dzielona w równych częściach między uprawnionych.