Wprowadzenie PPK to, jak zapowiada rząd, dopiero początek reform systemu emerytalnego. Mimo deklaracji nie zdecydowano się jeszcze na likwidację otwartych funduszy emerytalnych. Co prawda od 2014 r. nie ma już obowiązku zawarcia umowy z OFE i większość ubezpieczonych nie odprowadza już do nich składki za pośrednictwem ZUS, to jednak mała część ubezpieczonych (ok. 15 proc.) zdecydowała się nadal oszczędzać w ten sposób na emeryturę. Jeszcze mniej jednak oszczędza w III filarze, a więc na indywidualnych kontach emerytalnych (IKE) – 960,6 tys. osób, lub indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) – 701,4 tys. osób (dane Komisji Nadzoru Finansowego na koniec czerwca 2018 r.). A zdaniem twórców ustawy to właśnie w ten sposób powinny odkładać na starość samozatrudnieni, bo nie mogą skorzystać z PPK. Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa o PPK), która na dzień oddawania niniejszego numeru do druku oczekiwała na podpis prezydenta, wprowadziła więc kilka zmian do ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (dalej: ustawa o IKE/IKZE), zwiększając m.in. limit wpłat na IKZE.
Na PPK zarobimy, ale ryzyko nietrafionych inwestycji istnieje. Także przez politykę
Na PPK zarobimy, ale ryzyko nietrafionych inwestycji istnieje. Także przez politykę

Zobacz również
14 295złbędzie można wpłacić w 2019 r. na IKE
5718 zł będzie można wpłacić w 2019 r. na IKZE

Korzystniej niż na lokacie

Oba rodzaje kont emerytalnych mogą być prowadzone przez fundusz inwestycyjny, podmiot prowadzący działalność maklerską, zakład ubezpieczeń, bank lub dobrowolny fundusz emerytalny. Podstawową różnicą, jaką można między tymi kontami wskazać, jest to, że wpłaty na IKE nie pomniejszają corocznego podatku dochodowego, ale też nie jest nim obciążona późniejsza wypłata (z wyjątkiem wcześniejszej). Z kolei wpłaty na IKZE pomniejszą podatek dochodowy w danym roku, ale z drugiej strony ich wypłata będzie obciążona 10-proc. podatkiem dochodowym. Jeśli będzie wcześniejsza, będzie opodatkowana już mniej korzystnie – według skali podatkowej. Jak widać, obie formy oszczędzania są znacznie korzystniejsze niż gromadzenie środków na zwykłej lokacie. O ile nie wypłaci się środków wcześniej, niż przewidują to przepisy, środki na nich zgromadzone nie są obciążane podatkiem od zysków kapitałowych (tzw. podatkiem Belki), a dodatkowo przy wpłatach na IKZE co roku płaci się mniejszy PIT. Nic dziwnego więc, że ustawodawca wprowadził limity na taki sposób oszczędzania, w przeciwnym wypadku mogłyby stać się łatwym sposobem na ominięcie przepisów o opodatkowaniu lokat. Roczne wpłaty na IKE nie mogą przekraczać trzykrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, zaś na IKZE – 1,2-krotności.

Wyższe limity od 2021 r.

Uchwalona ustawa o PPK w przypadku IKZE prowadzonych dla osób prowadzących pozarolniczą działalność zwiększa ten limit do 1,8-krotności przeciętnego wynagrodzenia. Limit wpłat na IKE nie ulega zmianie. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się jednak nie tylko osoby prowadzące działalność gospodarczą (przedsiębiorcy), ale wszystkie osoby określone w art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc także:
  • twórców i artystów;
  • osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu;
  • wspólników jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej;
  • osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół.
  • PPK: Zamieszanie z terminami przyprawi o ból głowy. Jak poprawnie je obliczyć?
Wszystkie te grupy samozatrudnionych mogą skorzystać z wyższych wpłat na IKZE.
Jak można oszczędzać na emeryturę?
•I filar – ZUS: obowiązkowy
•II filar – OFE/PPK: dobrowolny
•III filar – IKE/IKZE: dobrowolny
Jak czytamy w uzasadnieniu, zwiększenie limitu wpłat dokonywanych na IKZE ma zwiększyć poziom oszczędności dla osób samozatrudnionych i wyrównanie ich z tymi, które dzięki PPK mogą uzyskać pracownicy i zleceniobiorcy. W przypadku bowiem osób prowadzących pozarolniczą działalność nie dochodzi do relacji pracodawca-pracownik, a więc taka osoba nie ma możliwości przystąpienia do PPK. Zwiększenie preferencji podatkowych poprzez większe wpłaty na IKZE stanowi dla nich podobne możliwości zgromadzenia dodatkowych oszczędności. Wyższe limity wpłat będą jednak obowiązywać dopiero od 2021 r. Jak podkreślają bowiem twórcy ustawy, dopiero wtedy system PPK będzie miał charakter powszechny.
Podobieństwa i różnice teraz i później ©℗
IKE IKZE
Wpłaty roczne Maksymalnie – trzykrotność przeciętnego miesięcznego wnagrodzenia. Teraz maksymalnie – 1,2-krotność przeciętnego miesięcznego.Uwaga! U osób prowadzących pozarolniczą działalność po zmianach będzie to 1,8-krotność.
Wypłata bez 19 proc. podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki) Po ukończeniu 60. roku życia lub po ukończeniu 55. roku życia oraz pod warunkiem:• dokonywania wpłat na IKE co najmniej w pięciu dowolnych latach kalendarzowychalbo• dokonania ponad połowy wartości wpłat, ale nie później niż na pięć lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę. Po ukończeniu 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w pięciu latach kalendarzowych.Uwaga! Wypłata podlega opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym w stawce 10 proc.
Odliczenia wpłat od podstawy opodatkowania Nie Tak
Wcześniejsza wypłata • Jest możliwa w całości lub w części, ale wiąże się z koniecznością zapłaty 19 proc. podatku.• Jeśli jest dokonywana przed upływem 12 miesięcy od zawarcia umowy, może być konieczne uiszczenie dodatkowej opłaty. • Jest możliwa tylko w całości, ale wiąże się z koniecznością zapłaty podatku dochodowego, bo wypłatę dolicza się do innego dochodu osiągniętego w danym roku.• Jeśli jest dokonywana przed upływem 12 miesięcy od zawarcia umowy, może być konieczne uiszczenie dodatkowej opłaty.
Wypłata środków po śmierci oszczędzającego • Oszczędzający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do wypłat.• Jeśli oszczędzający nie wskaże inaczej, udziały są równe.• Jeśli nie wskaże nikogo, stosuje się przepisy o umowie ubezpieczenia określone w kodeksie pracy.Uwaga! Wypłata środków przez osobę uprawnioną nie jest obciążona 19 proc. podatkiem. • Oszczędzający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do wypłat.• Jeśli oszczędzający nie wskaże inaczej, udziały są równe.• Jeśli nie wskaże nikogo, stosuje się przepisy o umowie ubezpieczenia określone w kodeksie pracy.Uwaga! Wypłata środków przez osobę uprawnioną wiąże się z koniecznością zapłaty zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 10 proc., chyba że uprawniony przeniesie je na własne konto w trzecim filarze.

Umowa także elektronicznie

Ustawa o PPK wprowadza także inne zmiany w ustawie o IKE/IKZE. Od 1 stycznia umowa o prowadzenie IKE będzie mogła zostać zawarta nie tylko w formie pisemnej, ale także w formie elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku. Umowa będzie zawierana pisemnie na wniosek uczestnika. Takie rozwiązanie ma zapewnić spójność z przepisami ustawy o PPK.
Zgodnie z art. 34a wypłata środków zgromadzonych na IKZE może być dokonana na wniosek oszczędzającego albo osoby uprawnionej. Wypłata taka może być, w zależności od wniosku oszczędzającego albo osoby uprawnionej, dokonywana jednorazowo albo w ratach. Dotychczas raz złożonego wniosku nie można było zmienić. Od 1 stycznia 2019 r. będzie to możliwe, bo oszczędzający lub osoba uprawniona może w każdym czasie zmienić wniosek o dokonanie wypłaty w ratach i żądać wypłaty jednorazowej, o ile nie zostały wypłacone już wszystkie środki.
Ustawa o IKE/IKZE przewiduje możliwość dokonywania wypłat transferowych, a więc przesuwania środków między różnymi formami oszczędzania na emeryturę. Taką wypłatę może zlecić sam oszczędzający albo – po jego śmierci – osoba uprawniona. Oszczędności mogą być więc przesunięte np. na IKE/IKZE prowadzone przez inną instytucję albo z programu emerytalnego na IKE. Od 1 stycznia 2019 r. będzie można także przesuwać na IKE środki zmarłego uczestnika PPK.
Podstawa prawna
Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych – ustawa oczekuje na podpis prezydenta.
Art. 11, art. 34a–35, art. 37, art. 39 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1776)
Art. 8 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778 ze zm.).