Przepełnione pojemniki i słaba segregacja odpadów to wciąż częsty widok. Polska słabo radzi sobie z odpadami, chociaż w UE na mieszkańca mniej śmieci wytwarzają jedynie Rumuni.
Do działania zmuszają nas przepisy unijne. Do 2030 r. 70% masy odpadów ma być poddane recyklingowi.

Problemem jest aż 70%-owy udział frakcji zmieszanej w odpadach komunalnych. Polacy albo nie wiedzą jak posegregować, albo im się nie chce. Radą na to jest system kaucyjny, który powinien stanowić element Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta. Weźmy dla przykładu jednorazowe opakowania plastikowe, których poziom zbierania w 2030 r. ma wynieść 90%, a 30% surowca do produkcji nowych ma pochodzić z recyklingu.

Założenie takiego systemu jest proste: kupujesz napój, płacisz kaucje za opakowanie, oddajesz opakowanie, odzyskujesz kaucje. Taki system trzeba oczywiście odpowiednio zaprojektować i wdrożyć. Ważne, aby nie wprowadzać zmian w trakcie realizacji ponieważ każda zmiana wpłynie na koszty. Kluczowe będzie ustalenie zakresu materiałów objętych systemem oraz wysokość kaucji. Wypada też przekonać Polaków, by jednak odnosili butelki. Warto też zostawić punktom handlowym wolność wyboru dostawcy maszyn do automatycznej zbiórki opakowań.

Najważniejszą kwestią organizacyjną jest charakter operatora systemu. Odpowiednio zorganizowane systemy kaucyjne osiągają nawet ponad 90% poziom zbiórki, np. w Danii (94%), Finlandii (95%), na Litwie (92%) lub w Holandii (95%). Wariant, w którym kaucję koordynuje organizacja not-for-profit zarządzana przez handel i producentów sprawdził się w Niemczech, gdzie osiągnięto poziom 99% zbiórki. Nihil novi sine communi consensu. Dlatego operator systemu powinien być stworzony i zarządzany wspólnie przez producentów i handel. Lepiej działać z, niż wbrew biznesowi, a skoro sensowne wydaje się zostawienie im organizacji, to warto także, by mieli oni dostęp do odzyskanych opakowań. Kluczowym warunkiem jest, by w pierwszej kolejności były one wykorzystane do produkcji w kraju.

ikona lupy />
Marek Lachowicz / fot. materiały prasowe

System kaucyjny jest nam niezbędny. Potrzebujemy go w Polsce a dodatkowo, bez niego, będziemy jeszcze płacić UE kary za niewypełnienie wymagań. Wyświadczmy sobie przysługę, zaprojektujmy i wdróżmy go wspólnie. Raz a dobrze. Wszyscy na tym zyskamy.

Materiał przygotowany przez ekonomistę Marka Lachowicza we współpracy z Fundacją Instytaut Samorządowy.