Gospodarka o obiegu zamkniętym (GOZ) w 2026 - jakie obowiązki dla przedsiębiorców?

W tym artykule wyjaśniamy, na jakich zasadach będzie opierać się GOZ w 2026 roku, jakie obowiązki będą dotyczyć przedsiębiorców oraz jak w praktyce wprowadzać rozwiązania cyrkularne - wraz z tabelą podsumowującą koszty i korzyści.

Na jakich zasadach opiera się gospodarka o obiegu zamkniętym w 2026?

Gospodarka o obiegu zamkniętym to model, w którym zasoby pozostają jak najdłużej w użyciu, a odpady są traktowane jako surowiec. Fundamenty GOZ w 2026 roku można streścić w kilku kluczowych zasadach:

• Projektowanie z myślą o cyklu życia (eco‑design) - produkt od początku powinien nadawać się do naprawy, demontażu i recyklingu.
• Hierarchia postępowania z odpadami - priorytetem jest zapobieganie powstawaniu odpadów, a dopiero później ich przygotowanie do ponownego użycia, recykling, odzysk i na końcu - unieszkodliwianie.
• Wydłużanie życia produktów - poprzez naprawy, modernizacje, ponowne wykorzystanie i rynek wtórny.
• Obieg zamknięty surowców - dążenie do tego, aby materiały po recyklingu wracały do gospodarki jako pełnowartościowy surowiec.
• Odpowiedzialność rozszerzona - coraz większa część kosztów gospodarowania odpadami spoczywa na wprowadzających produkty i opakowania na rynek.

Dla przedsiębiorcy oznacza to, że obowiązki GOZ nie ograniczają się tylko do „oddania odpadów do firmy odbierającej”, ale obejmują również sposób projektowania produktów, współpracę z dostawcami, komunikację z klientami i raportowanie danych.

Jakie obowiązki GOZ będą dotyczyć przedsiębiorców w 2026 roku?

Zakres obowiązków zależy od tego, czy firma:

• wprowadza produkty lub opakowania na rynek,
• wytwarza odpady opakowaniowe lub produkcyjne,
• prowadzi instalacje przetwarzania odpadów,
• działa w branży o wysokim wpływie na środowisko (np. FMCG, HoReCa, handel detaliczny, logistyka).

Poniżej przedstawiamy główne grupy obowiązków, z którymi mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa powinny się liczyć w 2026 roku oraz kolejnych latach.

Gospodarka odpadami i opakowaniami

Przedsiębiorca wprowadzający towary lub opakowania na rynek:

• zawiera umowy z organizacjami odzysku lub realizuje samodzielnie obowiązki recyklingu,
• zapewnia selektywną zbiórkę odpadów w swoich punktach (sklepy, magazyny, biura),
• prowadzi ewidencję odpadów i sprawozdawczość (np. w systemach elektronicznych),
• współfinansuje system gospodarowania odpadami opakowaniowymi - w ramach rozszerzonej odpowiedzialności producenta.

W praktyce oznacza to konieczność stałej współpracy z firmami odpadowymi, kontrolę poprawności segregacji oraz terminowe raportowanie danych środowiskowych.

Projektowanie produktów i usług z myślą o GOZ

Coraz większe znaczenie mają decyzje podejmowane już na etapie projektu:

• dobór materiałów nadających się do recyklingu,
• minimalizacja liczby komponentów,
• rezygnacja z trudnych do odzysku kombinacji materiałów (np. wielomateriałowe laminaty),
• możliwość rozłożenia produktu na części w serwisie lub punkcie napraw.

W 2026 roku klienci i partnerzy biznesowi będą coraz częściej oczekiwać od dostawców informacji o tym, jak produkt wpisuje się w gospodarkę cyrkularną - np. czy można go łatwo naprawić, czy producent zapewnia części zamienne, czy opakowanie nadaje się do recyklingu.

Obowiązki informacyjne i etykietowanie

Dla wielu branż jednym z kluczowych wymogów GOZ są obowiązki informacyjne:

• oznaczanie opakowań w sposób ułatwiający segregację;
• informowanie klientów, jak prawidłowo postępować z produktem po zakończeniu użytkowania;
• udostępnianie danych o zawartości surowców z recyklingu;
• przekazywanie kontrahentom informacji środowiskowych (np. w ramach ESG, zamówień publicznych, wymogów sieci handlowych).

Dobrze przygotowane etykiety i materiały informacyjne nie tylko wspierają GOZ, ale także budują wizerunek odpowiedzialnej marki.

Współpraca z samorządami i lokalnym systemem odpadów

Firmy - szczególnie działające lokalnie - muszą liczyć się z rosnącą rolą samorządów w planowaniu GOZ. W praktyce oznacza to m.in.:

• uczestnictwo w lokalnych systemach selektywnej zbiórki odpadów,
• przestrzeganie regulaminów utrzymania czystości i porządku w gminie,
• udział w programach pilotażowych (np. zwrot wielorazowych opakowań, punkty napraw, wymiana palet),
• konieczność dostosowania się do wymogów przetargów i zamówień publicznych, w których preferowane są rozwiązania cyrkularne.

GOZ a strategia CSR i ESG

W 2026 roku zagadnienia GOZ będą coraz częściej elementem szerszej strategii CSR (społecznej odpowiedzialności biznesu) oraz ESG (Environmental, Social, Governance). Dla przedsiębiorcy oznacza to, że:

• dane o odpadach, recyklingu i efektywności materiałowej mogą trafić do raportów ESG;
• partnerzy (np. sieci handlowe) mogą oczekiwać informacji o praktykach GOZ;
• działania cyrkularne (naprawy, ponowne użycie, redukcja odpadów) stają się argumentem w rozmowach z inwestorami, bankami czy klientami instytucjonalnymi.

Przykłady praktyczne - GOZ w różnych typach firm

Poniżej kilka uproszczonych przykładów pokazujących, jak obowiązki GOZ mogą wyglądać w praktyce.

Przykład 1: Sklep internetowy z odzieżą

• zastąpienie foliopaków opakowaniami z recyklingu lub wielokrotnego użytku;
• wprowadzenie programu zwrotu ubrań używanych (np. kupony rabatowe w zamian za oddanie odzieży);
• informowanie klientów na stronie, jak przekazać używaną odzież do ponownego użycia lub recyklingu;
• współpraca z organizacją odzysku lub firmą recyklingową specjalizującą się w tekstyliach.

Przykład 2: Mały producent spożywczy

• dobór opakowań łatwych do recyklingu (np. monomateriałowe tworzywo, szkło),
• oznakowanie opakowań zgodne z systemem segregacji w gminie,
• ograniczenie marnowania żywności (np. sprzedaż produktów z krótkim terminem w obniżonej cenie, przekazywanie nadwyżek organizacjom społecznym),
• raportowanie ilości opakowań wprowadzonych na rynek zgodnie z przepisami o odpadach opakowaniowych.

Przykład 3: Firma usługowa (biuro, call center)

• ograniczenie zużycia papieru (cyfrowe dokumenty, e‑faktury),
• wprowadzenie selektywnej zbiórki odpadów w biurze,
• wydłużanie życia sprzętu IT (serwisowanie, odsprzedaż, przekazywanie do ponownego użycia),
• współpraca z firmą recyklingową przy utylizacji sprzętu elektronicznego.

Tabela: obowiązki GOZ vs. koszty i korzyści dla przedsiębiorcy

Jak przygotować firmę do wymogów GOZ w 2026 roku? - krótka instrukcja

1. Zrób inwentaryzację strumieni materiałów i odpadów - sprawdź, jakie odpady powstają w firmie, z jakich materiałów korzystasz i co dzieje się z produktami po zakończeniu ich życia.
2. Zweryfikuj obowiązki prawne - sprawdź, czy posiadasz wymagane umowy (np. z organizacją odzysku, firmą odbierającą odpady), czy terminowo składasz sprawozdania i czy oznakowanie opakowań jest prawidłowe.
3. Poszukaj „szybkich wygranych” - ograniczenie jednorazowych opakowań, lepsza segregacja w biurze, wydłużanie życia sprzętu.
4. Włącz GOZ do strategii firmy - potraktuj działania cyrkularne jako element przewagi konkurencyjnej i narzędzie budowy relacji z klientami.
5. Prowadź szkolenia dla zespołu - nawet najlepsza procedura nic nie da, jeśli pracownicy nie rozumieją, dlaczego i jak ją stosować.

FAQ

Na jakich zasadach opiera się gospodarka o obiegu zamkniętym w 2026?

W 2026 roku GOZ będzie opierać się na tych samych filarach, co obecnie: ograniczaniu powstawania odpadów, projektowaniu produktów z myślą o całym cyklu życia, ponownym użyciu, recyklingu surowców oraz przenoszeniu większej odpowiedzialności na przedsiębiorców wprowadzających produkty i opakowania na rynek.

Jakie obowiązki w GOZ będą dotyczyć firm od 2026 roku?

Przedsiębiorcy będą musieli liczyć się z obowiązkiem selektywnej zbiórki odpadów, współpracy z systemem gospodarki odpadami, realizacją obowiązków opakowaniowych i informacyjnych oraz rosnącymi oczekiwaniami w zakresie projektowania produktów i raportowania danych środowiskowych.

Czy wszystkie firmy muszą wdrażać GOZ w takim samym zakresie?

Nie - zakres obowiązków zależy od rodzaju działalności, skali firmy i tego, czy wprowadza ona produkty lub opakowania na rynek. Inne wymagania dotyczą np. małego biura usługowego, a inne producenta dóbr konsumpcyjnych.

Jakie korzyści daje firmie wdrożenie zasad GOZ?

Poza spełnieniem wymogów prawnych, GOZ to niższe koszty odpadów w dłuższym okresie, lepszy wizerunek, łatwiejsza współpraca z partnerami wymagającymi danych ESG oraz możliwość tworzenia nowych modeli biznesowych (serwis, wynajem, rynek wtórny).

Od czego zacząć, jeśli firma do tej pory nie zajmowała się GOZ?

Najlepiej zacząć od prostego przeglądu odpadów i materiałów, weryfikacji obowiązków prawnych oraz kilku szybkich działań, np. poprawy segregacji, zmiany części opakowań i uporządkowania współpracy z firmą odpadową. Kolejny krok to stopniowe włączanie GOZ do strategii i komunikacji z klientami.

Uwaga: Zakres szczegółowych obowiązków w obszarze GOZ może różnić się w zależności od branży, lokalizacji i rodzaju prowadzonej działalności. Przed podjęciem decyzji warto każdorazowo sprawdzić aktualne przepisy krajowe i lokalne (np. regulaminy gminne, wymagania systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta) oraz skonsultować się z doradcą środowiskowym lub prawnikiem specjalizującym się w prawie ochrony środowiska.

Źródła:

1. „Nowy plan działania UE dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym na rzecz czystszej i bardziej konkurencyjnej Europy”
2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Tekst mający znaczenie dla EOG) (Dz.Urz. UE L z 2008 r. Nr 312, s. 3)
3. Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach, (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1587)
4. Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 870)
5. https://www.gov.pl/web/klimat