System edukacji wydaje się zawsze niedostosowany do potrzeb nowoczesnej gospodarki. Jednak obecnie stoi on przed ogromną szansą a zarazem wyzwaniem związanym z procesami cyfryzacji otoczenia społeczno-gospodarczego. W nadchodzących latach Polska będzie mogła realizować wielkie inwestycje w tym zakresie. Sporo środków, zarówno unijnych, jak i krajowych, zostało już na ten obszar wydatkowanych, co nie oznacza, że zawsze skutecznie zainwestowanych.
- Głównym wyzwaniem jest brak koordynacji przedsięwzięć finansowanych z różnych źródeł oraz brak powiązania strategicznych celów związanych z zakupami nowoczesnego sprzętu, szkoleniami nauczycieli, zmianami w podstawach programowych, umożliwiających wyposażanie uczniów w kompetencje cyfrowe, np. poprzez rozwijanie efektywnych metod nauczania i uczenia się z wykorzystaniem narzędzi ICT, AI, VR/AR – mówi Sławomir Szymczak, ekspert Lewiatana.
Należy podjąć także działania zmierzające do decentralizacji i uspołecznienia systemu oświaty poprzez zwiększanie samodzielności szkoły wobec władz centralnych i lokalnych. Nadrzędnym celem powinno być wspieranie wychowawczej i społecznej funkcji szkoły, w oparciu o podjęcie prawnych i faktycznych działań w celu zwiększenia autonomii szkół, także w zakresie programowym. Zwiększenie nakładów na edukację w budżecie państwa, zmiana zasad finansowania oświaty oraz odbudowa prestiżu zawodu nauczyciela – są niezbędne do stworzenia szkoły dobrze finansowanej i przygotowanej na cyfrowo-zieloną transformację.
Pracodawcy są w stanie przyczynić się do podniesienia wskaźników dotyczących umiejętności w Polsce. Organy rządowe i samorządy powinny usprawniać przepływ informacji i środków na zdobywanie umiejętności. Dlatego tak ważne są: skuteczna koordynacja między rządem, samorządami, a interesariuszami w celu zwiększenia sprawności reagowania systemu edukacji zawodowej na potrzeby rynku oraz opracowanie i wspieranie rozwiązań w zakresie współpracy między pracodawcami a szkołami kształcącymi w zawodach.
- Priorytetem powinno być angażowanie pracodawców na każdym etapie kształcenia zawodowego, począwszy od określania potrzeb w zakresie nowych zawodów, kwalifikacji i umiejętności, poprzez projektowanie i realizację kształcenia zawodowego przy udziale pracodawców. Warto wzmocnić rozwiązania, która pozwolą na współtworzenie przez pracodawców efektywnego systemu diagnozowania i informowania o zapotrzebowaniu na umiejętności – podkreśla Sławomir Szymczak.
Niezbędna jest dalsza modernizacja szkół kształcących w zawodach, mająca na celu zwiększanie dostępności do oferty edukacyjnej (także dla uczniów z niepełnosprawnościami). Istotne tutaj jest stałe doposażanie pracowni i warsztatów kształcenia zawodowego w maszyny, urządzenia i oprogramowanie komputerowe.
Narastającym problemem są trudności w zatrudnieniu nauczycieli (szczególnie praktycznej nauki zawodu). Należy zadbać o zapewnienie kadr dla systemu kształcenia zawodowego poprzez zwiększanie wynagrodzeń i tworzenie instrumentów zachęcających pracodawców do oddelegowania pracowników do kształcenia.
Niedostosowanie umiejętności i kwalifikacji kandydatów do aktualnych potrzeb pracodawców stanowi jedną z największych barier rozwoju firm. Dostępność środków na podnoszenia kompetencji i kwalifikacji pracowników, które zwiększą zatrudnialność poprzez lepsze dopasowanie umiejętności do zmieniających się warunków pracy, ma szczególne znaczenie w kontekście zielonej i cyfrowej transformacji. Wskazane jest wprowadzenie zachęt podatkowych dla pracodawców do inwestowania w reskilling i upskilling pracowników.
Chociaż Polska podniosła w ostatnich latach poziom wykształcenia osób dorosłych, nadal wiele osób posiada niski poziom umiejętności. Wśród osób dorosłych szczególnie negatywnie nastawieni wobec uczenia się są mieszkańcy obszarów wiejskich i osoby pracujące w mikro- i małych przedsiębiorstwach. Głównym kierunkiem działań powinno być stworzenie zintegrowanego systemu instytucji wdrażających politykę uczenia się przez całe życie, w oparciu o analizę zapotrzebowania na umiejętności cyfrowe i zielone oraz szeroką promocję możliwości potwierdzania swoich umiejętności poprzez zdobywanie kwalifikacji wolnorynkowych i mikropoświadczeń.
/>
Projekt pt.: Budowanie potencjału i wewnętrznej ekspertyzy Konfederacji Lewiatan w zakresie umiejętności i kompetencji w miejscu pracy po pandemii COVID-19 (Better Skilled). Finansowane przez Unię Europejską. Poglądy i wyrażone opinie są jednak wyłącznie poglądami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają przepisy Unii Europejskiej lub Komisji Europejskiej. W związku z powyższym ani Unia Europejska ani organ przyznający pomoc nie ponoszą za nie odpowiedzialności.