Jakie konsekwencje poniesie nauczyciel, który ujawnił dane ucznia? [Poradnia oświatowa]

Czy psychologowi szkolnemu niemającemu przygotowania pedagogicznego może przysługiwać dodatek wiejski? Jakie konsekwencje poniesie nauczyciel, który ujawnił dane osobowe ucznia?Czy zaświadczenie o zatrudnieniu w ognisku pracy pozaszkolnej może być podstawą podwyższenia dodatku za wysługę lat? Na jakich zasadach można udostępnić dokumentację związaną z udzielaną uczniowi pomocą psychologiczno-pedagogiczną?

Zgodnie z art. 54 ust. 5 KN nauczycielowi mającemu kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, zatrudnionemu na terenie wsi lub w mieście liczącym do 5 tys. mieszkańców, przysługuje odrębny dodatek w wysokości 10 proc. wynagrodzenia zasadniczego. Organ prowadzący szkołę może podwyższyć dodatek nauczycielowi zatrudnionemu na terenie wiejskim, na którym występuje deficyt kadr. Jednocześnie na podstawie art. 91b ust. 1 KN do nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć nie stosuje się m.in. art. 54 ust. 5 KN.

Osoba, której dotyczy pytanie, ma być zatrudniona w wymiarze 11/22, czyli w wymiarze połowy obowiązującego wymiaru czasu pracy. Ważną kwestią do ustalenia jest jednak to, czy ma ona kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela, gdyż zgodnie z ww. art. 54 ust. 5 KN dodatek wielski przysługuje nauczycielom. W tej sytuacji należy wskazać na art. 9 ust. 1 pkt 1 KN, który wprost mówi, że stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która ma wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyła zakład kształcenia nauczycieli i podejmuje pracę na stanowisku, do którego są to wystarczające kwalifikacje. Osoba, której dotyczy pytanie, nie ma przygotowania pedagogicznego, a zatem nie ma kwalifikacji do zajmowania stanowiska nauczyciela, a w konsekwencji nie nabędzie prawa do dodatku wiejskiego.

Nauczyciel powinien ponieść odpowiedzialność dyscyplinarną. Jest on bowiem ustawowo zobowiązany do zachowania tajemnicy zawodowej. Zgodnie z art. 30a ust. 2 i 3 prawa oświatowego nauczyciele są obowiązani do zachowania w poufności informacji uzyskanych w związku z pełnioną funkcją lub wykonywaną pracą, dotyczących zdrowia, potrzeb rozwojowych i edukacyjnych, możliwości psychofizycznych, seksualności, orientacji seksualnej, pochodzenia rasowego lub etnicznego, poglądów politycznych, przekonań religijnych lub światopoglądowych uczniów. Wyjątki od tej zasady dotyczą:

• przypadku zagrożenia zdrowia ucznia;
• sytuacji, gdy uczeń (rodzic niepełnoletniego ucznia) wyrazi zgodę na ujawnienie określonych informacji;
• przypadku, gdy przewidują to przepisy szczególne.

W sytuacji, gdy ujawnienie danych osobowych ucznia jest związane z nieprawidłowym realizowaniem zadań związanych z powierzonym stanowiskiem oraz podstawowymi funkcjami szkoły (tj. dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą), nauczyciel może podlegać odpowiedzialności dyscyplinarnej na podstawie art. 75 ust. 1 w zw. z art. 6 pkt 1 Karty nauczyciela (dalej: KN). Naruszenie przepisów o ochronie danych osobowych ucznia może także wpływać na ocenę pracy nauczyciela (art. 6a ust. 1e w zw. z art. 6 pkt 1 KN). Co więcej, odpowiedzialność dyscyplinarna grozi także wówczas, gdy ujawnienie danych osobowych ucznia wiąże się z uchybieniem godności zawodu nauczyciela (art. 75 ust. 1 KN). Niezależnie od powyższego z uwagi na to, że zdrowie jest dobrem osobistym ucznia, ujawnienie tajemnicy w tym zakresie naraża nauczyciela na roszczenia cywilnoprawne z art. 23 i art. 24 kodeksu cywilnego. Z kolei w sytuacji, gdy szkoła jako administrator danych osobowych poniesie odpowiedzialność odszkodowawczą z tytułu naruszenia ochrony danych przez upoważnionego pracownika – nauczyciela – to nauczyciel musi się liczyć z możliwością poniesienia odpowiedzialności odszkodowawczej wobec pracodawcy na zasadach określonych w art. 120 par. 2 w zw. z art. 114 i n. kodeksu pracy.

Tak, taki dokument może poświadczać zatrudnienie oraz być podstawą do podwyższenia nauczycielowi wysokości dodatku za wysługę lat. Zaliczenia okresów pracy lub innych wliczanych okresów do uprawnień pracowniczych dokonuje dyrektor szkoły na podstawie przedstawionych przez pracownika świadectw pracy lub innych dokumentów określonych odrębnymi przepisami. Zgodnie z art. 221 kodeksu pracy (dalej: k.p.) pracodawca żąda od osoby ubiegającej się o zatrudnienie lub pracownika podania danych osobowych obejmujących m.in. przebieg dotychczasowego zatrudnienia. Ponadto pracodawca może żądać udokumentowania ww. danych w zakresie niezbędnym do ich potwierdzenia. Ogólnie przyjętą formą dokumentowania poprzednich okresów zatrudnienia jest świadectwo pracy. Jednak przez ogólne sformułowanie przepisy k.p. dopuszczają również inne dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia. Należy wskazać, że w sytuacji, gdy ognisko pracy pozaszkolnej jest prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, odpowiednio wszyscy nauczyciele zatrudnieni w tej placówce podlegają przepisom KN w zakresie zatrudnienia. Przepisy dopuszczają zatrudnienie nauczycieli wyłącznie na podstawie umowy o pracę lub aktu mianowania. W takiej sytuacji nauczyciel powinien przedstawić dokument potwierdzający formę zatrudnienia w ognisku, np. umowę o pracę lub akt mianowania.

Rzecznik dyscyplinarny, występując do szkoły o udostępnienie określonych dokumentów, powinien wskazać przepis prawa uprawniający go do żądania określonych danych osobowych uczniów szkoły. Zgodnie z KN rzecznik dyscyplinarny prowadzi postępowanie wyjaśniające w sprawie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli. W toku postępowania wyjaśniającego zbiera i przeprowadza dowody konieczne do wyjaśnienia sprawy. Na podstawie art. 85g ust. 2 KN może przesłuchiwać świadków, zbierać i przeprowadzać wszelkie dowody konieczne dla wyjaśnienia sprawy, w tym zasięgać opinii biegłych, oraz przeglądać akta osobowe odpowiednio nauczyciela, którego dotyczy postępowanie wyjaśniające, lub obwinionego, a także sporządzać z nich notatki i kopie. W zakresie przekazywania danych osobowych należy zwrócić uwagę, że przesłanki zgodnego z prawem przetwarzania danych osobowych, które są zawarte w przepisach rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej RODO). I tak w art. 5 RODO zostały zawarte podstawowe zasady przetwarzania danych osobowych, w tym zasada, że przetwarzanie danych musi być zgodne z prawem (art. 5 ust. 1 lit. a RODO). Z kolei przesłanki przetwarzania danych zostały określone w:

• art. 6 ust. 1 RODO – przesłanki zgodnego z prawem przetwarzania zwykłych danych osobowych;
• art. 9 ust. 2 RODO – przesłanki dopuszczalności przetwarzania szczególnych kategorii danych osobowych, tj. danych osobowych wrażliwych.

Jeśli chodzi o zwykłe dane osobowe, należy wskazać na art. 6 ust. 1 lit. c–f RODO. Zgodnie z tymi regulacjami przetwarzanie danych jest niezbędne, jeśli zajdzie co najmniej jedna z poniższych przesłanek, tj. przetwarzanie jest niezbędne do:

• wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze, przy czym podstawa przetwarzania musi być określona w przepisach prawa;
• ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
• wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
• celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią. Jednak wyjątkiem tu są sytuacje, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem.

Natomiast według definicji zawartej w art. 4 pkt 15 RODO dane dotyczące zdrowia to dane osobowe o zdrowiu fizycznym lub psychicznym osoby fizycznej – w tym o korzystaniu z usług opieki zdrowotnej – ujawniające informacje o stanie jej zdrowia. Dane te stanowią szczególną kategorię danych osobowych (dane osobowe wrażliwe), a ich przetwarzanie jest dopuszczalne wyłącznie w przypadkach wymienionych w art. 9 ust. 2 RODO, tj. wówczas, jeżeli jest spełniony jeden z poniższych warunków, np.:

• osoba, której dane dotyczą, wyraziła wyraźną zgodę na przetwarzanie tych danych osobowych;
• przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązków i wykonywania szczególnych praw przez administratora lub osobę, której dane dotyczą, w dziedzinie prawa pracy, zabezpieczenia społecznego i ochrony socjalnej, o ile jest to dozwolone prawem Unii lub prawem państwa członkowskiego lub porozumieniem zbiorowym na mocy prawa państwa członkowskiego przewidującymi odpowiednie zabezpieczenia praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą;
• przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej, a osoba, której dane dotyczą, jest fizycznie lub prawnie niezdolna do wyrażenia zgody;
• przetwarzanie jest niezbędne do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń lub w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy;
• przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z ważnym interesem publicznym, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które są proporcjonalne do wyznaczonego celu i nie naruszają istoty prawa do ochrony danych i przewidują odpowiednie i konkretne środki ochrony praw podstawowych i interesów osoby, której dane dotyczą.©℗