Dlaczego na przekazanie godzin ponadwymiarowych innej osobie dyrektor szkoły nie musi mieć jej zgody? W jakich przypadkach dyrektor szkoły może skrócić termin oceny nauczyciela? Co zawrzeć w umowie o pracę, gdy nauczyciel będzie zatrudniony na kilku stanowiskach? Czy choroba zawodowa nauczyciela uniemożliwi mu formalnie wykonywanie zawodu? Na jakich zasadach zliczane są okresy zatrudnienia na czas określony? Na pytania odpowiada Leszek Jaworski, specjalista z zakresu prawa oświatowego
Zgodnie z przepisami dyrektor szkoły musi zapoznać nauczyciela z pisemnym projektem oceny i wysłuchać jego uwag i zastrzeżeń. Z kolei nauczyciel może zgłosić swoje uwagi na piśmie, jednak nie później niż w ciągu pięciu dni od dnia zapoznania się z projektem oceny. Czy dyrektor może ustalić ocenę pracy przed upływem ww. terminu, jeżeli oceniany nauczyciel złożył swoje uwagi i zastrzeżenia przed upływem tego terminu, a oceniający zapoznał się z treścią uwag i zastrzeżeń?
Co do zasady pracodawca nie powinien przedstawiać nauczycielowi oceny jego pracy podczas biegu pięciodniowego terminu, o którym mowa w par. 5 ust. 3 rozporządzenia ministra edukacji i nauki w sprawie oceny pracy nauczycieli (dalej: r.s.o.p.n.). Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy nauczyciel w trakcie biegu tego terminu przedłoży już swoje uwagi i zastrzeżenia. Funkcja ochronna tego przepisu zostanie wówczas spełniona. Pogląd potwierdza postanowienie Sądu Najwyższego z 9 lutego 2022 r. (sygn. akt II PSK 297/21). W orzeczeniu tym SN wyjaśnił, że tok postępowania przygotowania oceny pracy nauczyciela określony w art. 6a ust. 8 Karty nauczyciela (dalej: KN) zakłada, że ocenę pracy ustala się po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń. Przypomnijmy, zgodnie z par. 5 r.s.o.p.n. dyrektor szkoły przygotowuje projekt oceny pracy. Przy czym na wniosek nauczyciela przy zapoznawaniu go z projektem oceny pracy i wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń może być obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. Nauczyciel może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do projektu oceny pracy również w formie pisemnej – ma na to pięć dni roboczych od dnia zapoznania go z projektem oceny. Sąd Najwyższy podkreślił, że zgodnie z tą regulacją obowiązkowi dyrektora odpowiada uprawnienie nauczyciela, które może być realizowane w określonym czasie. Podkreślił jednak, że par. 5 r.s.o.p.n. składa się z dwóch części, które są wobec siebie niezależne i mają samodzielny charakter. Przewidziany pięciodniowy termin dotyczy uprawnienia nauczyciela, a jego celem jest zapewnienie efektywności procedury (dokonywania oceny pracy nauczyciela). Oznacza to, że osoba oceniana może w ciągu pięciu dni od dnia zapoznania się z projektem oceny zgłosić swoje uwagi na piśmie, a dyrektor jest uprawniony do doręczenia nauczycielowi oryginału karty oceny pracy dopiero po upływie tego terminu. Chodzi bowiem o ochronę nauczyciela i zagwarantowanie mu możliwości zrealizowania jego uprawnienia wskazanego przez ustawodawcę. Zdaniem SN oznacza to, że nie dochodzi do naruszenia tego uprawnienia w sytuacji, w której dyrektor zapoznał nauczyciela z pisemnym projektem oceny, wysłuchał jego uwag i zastrzeżeń (to jest obowiązek dyrektora i to na nim spoczywa ciężar dowodowy w tym zakresie), a nauczyciel zrealizował swoje uprawnienie do zgłoszenia uwag dotyczących projektu oceny na piśmie. Wypełnienie tej procedury pozwala na podjęcie kolejnych działań przez dyrektora, choćby nie upłynął jeszcze pięciodniowy termin przewidziany w par. 5 ust. 3 r.s.o.p.n.
Podstawa prawna
• art. 6a ust. 8 ustawy z 26 stycznia 1982 – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
• par. 5 ust. 1, 2 i 3 rozporządzenia ministra edukacji i nauki z 25 sierpnia 2022 r. w sprawie oceny pracy nauczycieli (Dz.U. poz. 1822)
Nauczyciel będzie zatrudniony w szkole na kilku stanowiskach (nauczyciel pedagogiki specjalnej, logopeda i psycholog). Czy w angażu trzeba wskazać wszystkie wymienione wyżej stanowiska?
W przypadku posiadania kwalifikacji do zajmowania różnych stanowisk pedagogicznych umowa o pracę może wymieniać więcej niż jedno stanowisko nauczycielskie. Dopiero wtedy dyrektor będzie mógł decydować o przydzieleniu danemu nauczycielowi godzin zajęć na poszczególnych stanowiskach zgodnie z potrzebami szkoły. Na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 1 Karty nauczyciela (dalej: KN) umowa o pracę powinna określać w szczególności stanowisko pracy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że o zajmowanym stanowisku decyduje m.in. wymiar pensum (por. wyroki SN z: 16 lipca 2013 r., sygn. akt II PK 334/12 i 5 lutego 2002 r. oraz I PKN 849/00). Wymiar pensum nauczycieli specjalistów, tj. pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych, doradców zawodowych (z wyjątkiem nauczycieli zatrudnionych w poradniach psychologiczno-pedagogicznych), organ prowadzący określa na podstawie art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. b KN, z tym że wymiar ten nie może przekraczać 22 godzin tygodniowo. Ponieważ przepis ten wymienia różnych specjalistów, to w umowie o pracę nie można zawrzeć ogólnikowego stwierdzenia, że dana osoba jest zatrudniona na stanowisku nauczyciela, bez dalszego doprecyzowania. Konieczne jest więc sformułowanie, czy dana osoba jest zatrudniona na stanowisku nauczyciela-pedagoga specjalnego, nauczyciela-logopedy, nauczyciela-psychologa itp. Do ich zajmowania są niezbędne odmienne kwalifikacje oraz obowiązują na nich różne zakresy zadań.
Podstawa prawna
• art. 7 ust. 1, art. 14 ust. 1 pkt 1, art. 42 ust. 7 pkt 3 lit. b ustawy z 26 stycznia 1982 – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
Nauczycielowi w zatwierdzonym arkuszu organizacyjnym na dany rok przewidziano godziny nadliczbowe. Dyrektor postanowił je jednak przydzielić nowo zatrudnionemu pedagogowi. Czy taka zmiana wymaga zgody nauczyciela, który miał mieć ponadwymiarowe godziny? Czy musi on podpisać aneks do arkusza organizacyjnego?
Dyrektor mógł odebrać nauczycielowi godziny ponadwymiarowe bez jego zgody i przydzielić je nowo zatrudnionemu pedagogowi. Przy czym możliwość przydzielenia godzin w ramach pensum nie jest uzależniona od tego, czy nauczyciel był przewidziany w pierwotnym projekcie arkusza organizacji. Zmiana przydziału godzin z uwagi na przyjęcie do szkoły nowego nauczyciela oraz odebranie godzin ponadwymiarowych dotychczasowemu nauczycielowi muszą znaleźć odzwierciedlenie w aneksie do arkusza organizacji szkoły. Przy czym nauczyciel nie podpisuje takiego aneksu, ponieważ zgodnie z art. 110 ust. 2 i 5 ustawy – Prawo oświatowe osobą upoważnioną do sporządzenia tego dokumentu jest dyrektor szkoły.
Zgodnie zaś z art. 35 ust. 1 Karty nauczyciela godziny ponadwymiarowe przydziela się nauczycielowi w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania. Taki przypadek nie będzie występował, gdy godziny ponadwymiarowe zostaną odebrane nauczycielowi zatrudnionemu na pełen etat i przydzielone nowemu nauczycielowi w ramach jego pensum w celu realizowania programu nauczania. Dyrektor jako przełożony służbowy nauczyciela decyduje o przydzieleniu godzin ponadwymiarowych, może też je odebrać. Musi o tym jednak poinformować nauczyciela, przy czym pozbawienie go godzin ponadwymiarowych nie wymaga uzyskania jego zgody. Nie stanowi bowiem pogorszenia warunków zatrudnienia nauczyciela (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 maja 2004 r., sygn. akt I PK 454/03).
Podstawa prawna
• art. 7 ust. 1, art. 35 ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
• art. 110 ust. 2 i 5 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1082; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 2089)
• par. 17 ust. 1 pkt 2, ust. 3 pkt 2 i ust. 5 pkt 2 rozporządzenia ministra edukacji narodowej z 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz.U. poz. 502; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 644)
Emerytowany nauczyciel ma orzeczoną chorobę zawodową. Czy może on pracować w szkole kilka godzin w tygodniu na stanowisku nauczyciela?
Jeśli lekarz medycyny pracy po przeprowadzeniu badania lekarskiego wyda orzeczenie o zdolności do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, to emerytowany nauczyciel będzie mógł podjąć pracę w szkole. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 3 Karty nauczyciela stanowisko nauczyciela może zajmować osoba, która spełnia warunki zdrowotne niezbędne do wykonywania zawodu. Spełnianie przez nauczyciela warunków zdrowotnych ustala lekarz medycyny pracy podczas badań profilaktycznych. Osoby przyjmowane do pracy podlegają wstępnym badaniom lekarskim na podstawie skierowania wystawionego przez pracodawcę. Skierowanie na badania powinno zawierać:
1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane;
2) w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy – określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu;
3) w przypadku pracowników – określenie stanowiska pracy, na którym pracownik jest zatrudniony;
4) opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa w pkt 2 i 3, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.
Podstawa prawna
• art. 9 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 stycznia 1982 – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
• art. 229 par. 1 pkt 1 i par. 4a ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
• par. 4 ust. 2 rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2067; ost.zm. Dz.U. z 2016 r. poz. 2131)
Nauczycielka z przyczyn organizacyjnych została ponownie zatrudniona w szkole na umowę na czas określony. Czy tę umowę należy wliczyć do limitu umów terminowych?
Karta nauczyciela (dalej: KN) limituje okres zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony w przypadku, gdy umowy te są zawierane ze względu na zaistnienie potrzeby wynikającej z organizacji nauczania. Limit ten wynosi 36 miesięcy i co do zasady obejmuje wszystkie tego rodzaju umowy zawarte po 31 sierpnia 2019 r. Zgodnie z art. 10 ust. 12 KN okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, w myśl art. 10 ust. 7 KN, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów między tymi samymi stronami stosunku pracy nie mogą przekraczać 36 miesięcy. Do okresu tego wlicza się umowy o pracę na czas określony zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła trzech miesięcy (art. 10 ust. 13 KN). Należy jednak pamiętać, że zasad określonych w art. 10 ust. 12–13 KN nie stosuje się do umów o pracę na czas określony zawartych:
- w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy;
- z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska, zgodnie z art. 10 ust. 9 KN;
- w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu, zgodnie z art. 177 par. 3 kodeksu pracy.
Ponadto do okresów, o których mowa w art. 10 ust. 12 KN, nie wlicza się okresów zatrudnienia na podstawie umów o pracę zawieranych przed 1 września 2019 r. Przesądza o tym art. 13 ustawy z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw. ©℗
Podstawa prawna
• art. 10 ust. 7, ust. 9 ust. 12–13 ustawy z 26 stycznia 1982 – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1762; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1730)
• art. 177 par. 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510; ost. zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1700)
• art. 13 ustawy z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1287)
