Senat zdecydował, że podejmie inicjatywę ustawodawczą zmierzającą do zwiększenia subwencji oświatowej w 2022 r. Zgodnie z projektem senackim, subwencja oświatowa na obecny rok zwiększona zostanie o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2022 r.
Projekt ustawy w sprawie ustawy o wysokości części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego na 2022 r. poparło w głosowaniu 52 senatorów, 42 było przeciw, dwie osoby wstrzymały się od głosu.
Projekt senacki trafi teraz do Sejmu. Do reprezentowania stanowiska Senatu upoważniony został senator Zygmunt Frankiewicz (KO).
Projekt zakłada zwiększenie środków finansowych przeznaczonych w jednostkach samorządu terytorialnego na realizowanie zadań oświatowych w 2022 r. poprzez zwiększenie wysokości części oświatowej subwencji ogólnej o wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2022 r.
W uzasadnieniu projektu podano, że w komunikacie prezesa GUS z 15 lipca 2022 r. wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w I półroczu 2022 r. w stosunku do I półrocza 2021 r. wyniósł 111,8 – oznacza to, że ceny wzrosły o 11,8 proc. I o tyle zwiększona zostałaby subwencja oświatowa w 2022 r. w przypadku wejścia w życie projektowanej ustawy.
W uzasadnieniu podkreślono też, że do 2016 r. kwota subwencji oświatowej rosła nieco wolniej niż wydatki bieżące w oświacie, ale dynamika zmian obu tych wartości była stabilna (różnica między tymi wartościami rosła o ok. 0,5 mld zł rocznie). Po zmianie w systemie oświaty i zasadach jej finansowania nastąpił drastyczny wzrost tej różnicy – średnio o 2,9 mld zł rocznie.
Podano, że subwencja oświatowa w 2004 r. stanowiła 2,72 proc. PKB, w 2012 r. – jeszcze 2,42 proc. PKB, ale w 2021 r. spadła do 1,98 proc. PKB. W efekcie w 2021 r. bieżące wydatki oświatowe jednostek samorządu terytorialnego na zadania objęte subwencją były wyższe od łącznej kwoty subwencji już o 19,7 mld zł. Podano, że łączna kwota oświatowych wydatków bieżących była wyższa od sumy subwencji oświatowej i dochodów bieżących w tych działach o 31,4 mld zł.
W rezultacie z biegiem lat – jak wskazano – subwencja oświatowa w coraz mniejszym stopniu pokrywała potrzeby wydatkowe w dziedzinie oświaty: wzrost subwencji był znacznie niższy niż wzrost wydatków na zadania oświatowe.
"Niewspółmierność ta dotyczy szczególnie lat 2016-2021. W 2015 r. łączna kwota subwencji (wraz z dotacjami na zadania bieżące) była niższa od wydatków bieżących na zadania nią objęte o 10,6 mld zł, a więc pozwalała na sfinansowanie 79,6 proc. wydatków. W 2021 r. subwencja była niższa od wydatków bieżących już o 19,7 mld zł, a więc pozwalała na sfinansowanie tylko 72,9 proc. wydatków bieżących" – napisano.
Zdaniem autorów projektu docelowo konieczne jest wprowadzenie systemowych rozwiązań, które wpłyną na urealnienie kwot przekazywanych na realizację zadań oświatowych. Projektowana ustawa ma bowiem charakter epizodyczny - ma na celu wsparcie finansowe samorządy w realizacji zadań oświatowych tylko w 2022 r. (PAP)
Autorki: Danuta Starzyńska-Rosiecka, Katarzyna Lechowicz-Dyl