Brak możliwości odliczania składki zdrowotnej od zaliczki na podatek dochodowy sprawia, że w każdym przypadku – także wtedy gdy nauczyciel złożył PIT-2 – kwota netto przy drugiej wypłacie będzie niższa w stosunku do tego, co pracownik otrzymał, gdy obowiązywały ubiegłoroczne zasady. Z tego powodu pedagodzy mogą odczuwać pogorszenie warunków płacowych, o czym alarmują związkowcy

O tym, że od 2022 r. nie można odliczać od zaliczki na podatek dochodowy składki na ubezpieczenie zdrowotne i jak to wpływa na sposób rozliczania pensji, pisaliśmy już niejednokrotnie. Chcąc załatać nowy sposób obliczania podatku, ustawodawca zmienił na korzyść skalę podatkową i wprowadził o wiele wyższą, bo wynoszącą aż 30 tys. zł kwotę wolną od podatku. Oznacza to, że pedagog, który złoży do pracodawcy PIT-2, powinien mieć zmniejszoną zaliczkę o 425 zł miesięcznie (do ubiegłego roku było to 43,76 zł) i finalnie najmniej zarabiający otrzymują obecnie więcej „na rękę”. Jednak wraz z wzrostem wynagrodzenia różnica na korzyść się zaciera - aż do chwili, gdy kwota wolna od podatku przestaje rekompensować możliwość odliczania składki zdrowotnej. Aby zapobiec pogorszeniu warunków płacowych, rząd wprowadził tzw. ulgę dla klasy średniej dla osób, których przychód mieści się w przedziale między 5701 zł i 11 141 zł. Z preferencji tej można zrezygnować, zwłaszcza że zastosowanie mechanizmów wprowadzonych przez Polski Ład zostało uznane za ryzykowne. Wystarczy bowiem nie zmieścić się w widełkach uprawniających do zastosowania ulgi i w rocznym rozliczeniu PIT okaże się, że powstanie niedopłata podatku. Z tego powodu jeszcze w grudniu część nauczycieli złożyła wniosek o niestosowanie ulgi dla klasy średniej, co spowodowało niższe wypłaty.
Przedłużony termin pobrania zaliczek
Jak wiadomo, na początku br. ukazało się rozporządzenie ministra finansów z 7 stycznia 2022 r. w sprawie przedłużenia terminów poboru i przekazania przez niektórych płatników zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 28) nakazujące kompensowanie naliczonej zaliczki na podatek dochodowy w stosunku do ubiegłorocznej. Przeniesienie treści tego aktu prawnego do ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 64) przewiduje ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin, która została uchwalona 27 stycznia 2022 r. przez Sejm i obecnie czeka na rozpatrzenie przez Senat. Regułę z rozporządzenia i z procedowanej nowelizacji nazwano przedłużonym terminem pobrania zaliczek. Niezależnie więc od tego, czy pracownik złoży do pracodawcy wniosek o niestosowanie ulgi dla klasy średniej, czy też nie - pracodawca ma obowiązek skompensować podatek tak, aby pracownik nie odczuwał w kieszeni pogorszenia warunków płacowych.
Obawy pedagogów
Na pytania podatników i pracodawców, co należy zrobić w przypadku niedopłat podatku - resort finansów nie udzielił odpowiedzi, wyjaśniając jedynie, że jest to forma nieoprocentowanej pożyczki od rządu. Zatem wiele, szkół wypłacając pensje w lutym, zaniechało obowiązku wyrównań w styczniu i pozostało przy dotychczasowych rozwiązaniach. W efekcie w dalszym ciągu część nauczycieli otrzymuje niższe wynagrodzenia netto w stosunku do ubiegłego roku. Ci nauczyciele, którzy wycofali PIT-2 z obawy przed niedopłatą, otrzymują wręcz jeszcze niższe pensje niż w styczniu. Warto wspomnieć, że procedowana w Senacie nowelizacja ustawy o PIT przewiduje możliwość składania PIT-2 i jego wycofywania w każdym momencie roku podatkowego.
Komu w portfelu zostanie tyle samo
Kto więc nie powinien stracić na Polskim Ładzie? Są to co do zasady ci pedagodzy, których miesięczny przychód nie przekracza 12 800 zł, którzy złożyli do pracodawcy PIT-2 i którzy nie złożyli wniosku o niestosowanie ulgi dla klasy średniej i zgodnie ze styczniowym rozporządzeniem mają obniżaną zaliczkę. Założenia Polskiego Ładu są bowiem takie, że najsłabiej i przeciętnie zarabiający nie powinni stracić, a wręcz zyskać. Mimo to podatnicy obawiają się niedopłat zaliczek i wycofują PIT-2 oraz składają wnioski o niestosowanie ulg. W lutym br., mimo zapowiedzi przez resort finansów, że naliczanie podatku skontroluje Krajowa Administracja Skarbowa, szkoły niechętnie stosują mechanizm przedłużonego terminu pobrania zaliczek. Zarówno płatnicy, jak i podatnicy wolą otrzymać teraz mniej i ewentualnie za rok otrzymać zwrot podatku, niż mieć jego niedopłatę.
Warto więc przeanalizować różne warianty rozliczenia nauczycielskiej pensji. Przyjmijmy założenie, że nauczyciel ma stosowane podstawowe koszty uzyskania przychodów oraz złożył PIT-2, zaś 1. dnia miesiąca otrzyma pensję brutto w kwocie 5500 zł, a na jego koniec wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw w kwocie 1500 zł. [warianty1 i 2]©℗
Wariant 1:
Stosowanie wszystkich założeń wynikających z Polskiego Ładu - w tym ulgi dla klasy średniej i przedłużonego terminu pobrania zaliczek na podatek
Lp. Składniki Obliczenia Wypłata na 1 lutego Wypłata za godziny ponadwymiarowe
2021 r. 2022 r. 2021 r. 2022 r.
I II III IV V VI VII
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 5500,00 zł 5500,00 zł 1500,00 zł 1500,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 5500,00 zł 5500,00 zł 146,40 zł 146,40 zł
3. Składka emerytalna 9,76 proc. poz. 2 × 9,76 proc. 536,80 zł 536,80 zł 22,50 zł 22,50 zł
4. Składka rentowa 1,5 proc. poz. 2 × 1,5 proc. 82,50 zł 82,50 zł 36,75 zł 36,75 zł
5. Składka chorobowa 2,45 proc. poz. 2 × 2,45 proc. 134,75 zł 134,75 zł 205,65 zł 205,65 zł
6. Razem składki ZUS poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 754,05 zł 754,05 zł 205,65 zł 205,65 zł
7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 - poz. 6. 4745,95 zł 4745,95 zł 1294,35 zł 1294,35 zł
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne 9 proc. poz. 7 × 9 proc. 427,14 zł 427,14 zł 116,49 zł 116,49 zł
9. Składka na ubezpieczenie zdrowotne 7,75 proc. odliczana od zaliczki poz. 7 × 7,75 proc. 367,81 zł 0,00 zł 100,31 zł 0 zł
10. Koszty uzyskania przychodów 250,00 zł 250,00 zł 0 zł 0 zł
11. Ulga dla klasy średniej z poz. 1 (kolumny V + VII) × 6,68 proc. - 380,50 zł) ÷ 0,17 0 zł 0 zł 0 zł 512,35 zł
12. Przychód do opodatkowania (dochód), gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 1 - poz. 6 - poz. 10 - poz. 11 4496 zł 4496 zł 1294 zł 782 zł
13. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 43,76 zł 425,00 zł 0 zł 0 zł
14. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 12 × 17 proc.) - poz. 13 720,55 zł 339,31 zł 219,98 zł 132,94
15. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 14 - poz. 9 353 zł 339 zł 120 zł 133 zł
16. Zaliczka niepobrana kolumna V-IVkolumna VII-VI 0 zł - 14 zł 0 zł + 13 zł
17. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 15 3965,81 zł 3979,81 zł 1057,86 zł 1044,86 zł
Przy pierwszej wypłacie nauczyciel zapłacił niższy podatek w stosunku do ubiegłego roku, natomiast przy rozliczaniu godzin - wyższy, ale finalnie zaliczka na podatek dochodowy w rozliczeniu miesięcznym jest niższa od tego, co uiściłby w poprzednim porządku prawnym o 1 zł, tj.: 14 zł - 13 zł = 1 zł.
Wariant 2:
Niestosowanie ulgi dla klasy średniej i zastosowanie zasady przedłużonego terminu pobrania zaliczek na podatek
Lp. Składniki Obliczenia Wypłata na 1 lutego Wypłata za godziny ponadwymiarowe
2021 r. 2022 r. 2021 r. 2022 r.
I II III IV V VI VII
1. Wynagrodzenie brutto (przychód) 5500,00 zł 5500,00 zł 1500,00 zł 1500,00 zł
2. Podstawa wymiaru składek ZUS 5500,00 zł 5500,00 zł 1500,00 zł 1500,00 zł
3. Składka emerytalna 9,76 proc. poz. 2 × 9,76 proc. 536,80 zł 536,80 zł 146,40 zł 146,40 zł
4. Składka rentowa 1,5 proc. poz. 2 × 1,5 proc. 82,50 zł 82,50 zł 22,50 zł 22,50 zł
5. Składka chorobowa 2,45 proc. poz. 2 × 2,45 proc. 134,75 zł 134,75 zł 36,75 zł 36,75 zł
6. Razem składki ZUS poz. 3 + poz. 4 + poz. 5 754,05 zł 754,05 zł 205,65 zł 205,65 zł
7. Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne poz. 2 - poz. 6. 4745,95 zł 4745,95 zł 1294,35 zł 1294,35 zł
8. Składka na ubezpieczenie zdrowotne 9 proc. poz. 7 × 9 proc. 427,14 zł 427,14 zł 116,49 zł 116,49 zł
9. Składka na ubezpieczenie zdrowotne 7,75 proc. odliczana od zaliczki poz. 7 × 7,75 proc. 367,81 zł 0,00 zł 100,31 zł 0 zł
10. Koszty uzyskania przychodów 250,00 zł 250,00 zł 0 zł 0 zł
11. Ulga dla klasy średniej z poz. 1 (kolumny V + VII) × 6,68 proc. - 380,50 zł) ÷ 0,17 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł
12. Przychód do opodatkowania (dochód), gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 1 - poz. 6 - poz. 10 - poz. 11 4496 zł 4496 zł 1294 zł 1294 zł
13. Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy 43,76 zł 425,00 zł 0 zł 0 zł
14. Zaliczka przed zaokrągleniem (poz. 12 × 17 proc.) - poz. 13 720,55 zł 339,31 zł 219,98 zł 219,98 zł
15. Zaliczka do urzędu skarbowego, gdzie otrzymany wynik zaokrągla się do pełnych złotych poz. 14 - poz. 9 353 zł 339 zł 120 zł 220 zł
16. Zaliczka niepobrana z poz. 15:kolumna V-IVkolumna VII-VI 0 zł -14 zł 0 zł +100 zł
17. Zaliczka odroczona z poz. 16:kolumna VII-V 0 zł 0 zł 0 zł 86 zł
18. Kwota netto (do wypłaty) poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 15 + poz. 17 3965,81 zł 3979,81 zł 1057,86 zł 1043,86 zł
Przy pierwszej wypłacie nauczyciel zapłacił niższy podatek w stosunku do ubiegłego roku, natomiast przy rozliczaniu godzin wyższy, ale w rozliczeniu miesięcznym pracownik otrzyma taką samą wartość wynagrodzenia netto, gdyż:
1) w 2021 r. otrzymałby 3965,81 zł + 1057,86 zł = 5023,67 zł,
2) w 2022 r.: 3979,81 zł + 1043,86 zł = 5023,67 zł.
Natomiast niezastosowanie zasady przedłużonego terminu płatności zaliczki sprawiłoby, że nauczyciel zapłaciłby wyższy podatek i tym samym uszczupliłaby się jego kwota netto. Wycofanie PIT-2 spowodowałoby jeszcze większą różnicę. Zwrot nadpłaty zaliczki pedagog otrzymałby dopiero w rozliczeniu rocznym 2022 r.
ikona lupy />
Polski Ład. Logo / Dziennik Gazeta Prawna