Darmowe obiady i przejazdy komunikacją miejską, dopłaty do kolonii, stypendia dla zdolnych – tak lokalne władze pomagają uczniom. W każdej gminie rodzice mogą liczyć na dodatkową pomoc.
Już we wrześniu rodzice otrzymają wypłatę świadczenia „dobry start”. To pomysł rządu na poprawę bytu polskich rodzin. Uczniom należeć się będzie co roku 300 zł na kupno wyprawki szkolnej. Pieniądze trafią do 4,6 mln dzieci, wychowujących się w ok. 3,4 mln rodzin. Koszt realizacji świadczenia szacuje się na ok. 1,4 mld zł rocznie. To jednak nie koniec wsparcia, na jakie w nowym roku szkolnym mogą liczyć rodzice. Pomoc, którą dostaną, zależy w dużej mierze od samorządu, na terenie którego mieszkają.
Programu podobnego do „dobrego startu” nie prowadzi żadna z gmin, które zapytaliśmy o formy pomocy dla dzieci i rodzin. Jeśli samorząd wypłaca pieniądze, zawsze ustala dodatkowe kryteria. Na przykład – wyniki w nauce. Stypendia dla najlepszych finansuje ze swoich środków między innymi Wrocław.
– Miasto wspiera finansowo najzdolniejszych uczniów poprzez stypendia motywacyjne wypłacane w ramach „Wrocławskiego programu wspierania uzdolnionych Promovere Talenta”. Stypendia przyznawane są za wybitne osiągnięcia w nauce, dla laureatów I, II lub III miejsca ogólnopolskich olimpiad przedmiotowych, dla laureatów konkursu Szkolny Nobel i za uzyskanie 100 proc. punktów na maturze – mówi Maja Wysocka z wrocławskiego magistratu. Uczniowie otrzymują od 1,5 tys. do 3 tys. zł rocznie. W ubiegłym roku nagrodzono 220 osób.
Warszawa z kolei pomaga finansowo rodzinom z problemami materialnymi. – Główną formą pomocy kierowaną przez ośrodki pomocy społecznej do dzieci są bezpłatne posiłki. Rodziny z dziećmi korzystają również z zasiłków celowych z przeznaczeniem np. na leki, odzież, obuwie, wyposażenie do szkoły, doposażenie mieszkania (np. zakup biurka, łóżka), dofinansowanie kolonii i obozów – wyjaśnia Katarzyna Pienkowska ze stołecznego ratusza.
Obniżone stawki za posiłki w szkolnych stołówkach albo nawet zwolnienie z opłat za obiady to zresztą jedna z najbardziej popularnych form wsparcia. Takie rozwiązania stosuje na przykład Bydgoszcz – tam dzieci mogą zjeść posiłek za 3 zł.
Kryterium dochodowe jest bez znaczenia tam, gdzie samorząd zdecydował się dopłacać uczniom do biletów komunikacji miejskiej. Poza Warszawą, w której z opłat zwolnione są dzieci uczące się w szkołach podstawowych i gimnazjach (dla rodziców to nawet 500 zł rocznych oszczędności), taki pomysł mieli również urzędnicy w Lublinie (480 zł oszczędności) i Gdańsku (podobnie jak w stolicy – ok. 500 zł oszczędności).
Gdańsk organizuje także bezpłatny dowóz uczniów niepełnosprawnych do szkół. Tak samo jak Bydgoszcz, gdzie dodatkowo miasto zwraca koszty rodzicom, którzy dowożą dzieci na własną rękę.
Pomysłów na poprawę sytuacji uczniów jest tyle, ile samorządów. W Częstochowie na przykład z podatków finansowana jest nauka pływania dla uczniów drugich klas szkół podstawowych. Białystok z kolei chce odciążyć plecaki swoich dzieci. – Realizujemy program „Lekkie tornistry – książki w szkole”, polegający na wyposażeniu szkół podstawowych w dodatkowe podręczniki dla uczniów klas I, które stanowią wyposażenie poszczególnych sal lekcyjnych – wyjaśnia Kamila Bogacewicz z białostockiego ratusza.
Jeśli nawet samorząd nie finansuje żadnych dodatkowych zajęć czy stypendiów dla uczniów, na jego terenie i tak można ubiegać się o pomoc w wysłaniu dziecka do szkoły. Każda gmina ma obowiązek realizować programy zlecone przez rząd.
I tak wszystkich uczniów podstawówek i wygaszanych gimnazjów obejmuje program darmowych podręczników. Ministerstwo Edukacji Narodowej za pośrednictwem gmin przekazuje na ten cel dotacje celowe dyrektorom szkół. Ich obowiązkiem jest zamówienie książek dla uczniów swoich placówek. W klasach I–III nie będzie już jednego rządowego elementarza, szkoły będą wybierać podręcznik spośród dostępnych na rynku, tak jak w starszych klasach. Wprowadzenie programu zakupów książek to duża ulga dla rodziców. Według badań CBOS, w roku szkolnym 2013/2014, rodzice na wydatki związane z wyprawką dziecka przeznaczyli średnio 1199 zł. Przeciętne wydatki na jedno dziecko wyniosły wtedy 826 zł. W 2017/2018 było to 588 zł w przeliczeniu na jedno dziecko.
Resort edukacji za pośrednictwem samorządów finansuje też program „Wyprawka szkolna”, czyli dofinansowanie zakupu podręczników oraz innych materiałów edukacyjnych dzieciom z niepełnosprawnościami. W ubiegłym roku kwoty dla jednego dziecka wahały się od 175 zł do 445 zł.
Uczniowie, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji materialnej z powodu zdarzenia losowego, mogą liczyć na zasiłek szkolny. Niezamożni uczniowie dostaną z kolei stypendium szkolne. – Jest to pomoc przyznawana na dany rok szkolny i jest realizowana w formie refundacji za poniesione koszty związane z procesem edukacyjnym dziecka. To np. zakup zeszytów, przyborów szkolnych, pokrycie kosztów związanych z dodatkowymi zajęciami pozaszkolnymi np. z języka obcego, zajęciami sportowymi, wyjściem do kina, teatru, wyjazdu na wycieczkę szkolną czy zakup stroju sportowego – tłumaczy Ewa Sadowska z Gorzowa Wielkopolskiego. Miasto dokłada do programu 20 proc. potrzebnych na niego środków. Resztę dostaje z budżetu centralnego.
300 zł na dobry start
Kto może otrzymać wyprawkę?
Świadczenie przysługuje raz w roku. Pieniądze dostaną uczniowie do ukończenia 20. roku życia, a uczniowie niepełnosprawni do ukończenia 24. roku. Świadczenie nie przysługuje na dzieci uczęszczające do przedszkola oraz zerówki w przedszkolu lub szkole.


Czy obowiązuje kryterium dochodowe?
Nie.


Jak i gdzie starać się o świadczenie?
Aby otrzymać wsparcie, należy złożyć wniosek. Już od 1 lipca online przez stronę Ministerstwa Rodziny empatia.mrpips.gov.pl oraz przez bankowość elektroniczną, a od 1 sierpnia w formie papierowej. Wniosek należy złożyć do 30 listopada. Wnioski o świadczenie będą przyjmowane i realizowane przez te same instytucje, które obsługują świadczenie w ramach programu „Rodzina 500 plus”.
Wniosek o przyznanie pomocy mogą złożyć: rodzic, opiekun prawny lub opiekun faktyczny dziecka, rodzic zastępczy, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka lub dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej.



Kiedy pieniądze?
Jeśli wniosek zostanie złożony w lipcu i sierpniu – nie później niż 30 września, jeśli później, gmina będzie miała dwa miesiące na wypłatę. Świadczenie jest zwolnione od podatku. Nie podlega egzekucji ani wliczeniu do dochodu przy ustalaniu prawa do świadczeń z innych systemów wsparcia.