Jakie zmiany czekają nauczycieli od 1 września?
Ocena pracy nauczyciela
Zasady. Praca nauczyciela, z wyjątkiem pracy nauczyciela stażysty, podlega ocenie. Może być ona dokonana w każdym czasie (nie wcześniej jednak niż po upływie roku od dokonania oceny poprzedniej lub oceny dorobku zawodowego) z inicjatywy dyrektora szkoły lub na wniosek: nauczyciela, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, a w przypadku nauczycieli placówek doskonalenia nauczycieli – kuratora oświaty, organu prowadzącego szkołę, rady szkoły, rady rodziców. Przepis KN: art. 6a ust. 1
Uwaga! Od roku szkolnego 2019/2020 ocena pracy nie jest dokonywana cyklicznie i nie jest obowiązkowa. Skutkiem tego jest uchylenie przepisów dotyczących dodatku za wyróżniającą pracę dla nauczycieli dyplomowanych.
Kryteria dla nauczyciela. Ocena pracy nauczyciela dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w u.p.o. (tj. w art. 5, art. 6, art. 42 ust. 2 tej ustawy). Art. 6a ust. 1e
Kryteria dla dyrektora szkoły. Ocena pracy dyrektora szkoły dotyczy stopnia realizacji obowiązków określonych w u.p.o. (art. 6 i art. 7 oraz w art. 68 ust. 1, 5 i 6, a w przypadku realizowania przez niego zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych – także obowiązków określonych w art. 5 i art. 42 ust. 2). Art. 6a ust. 1f
Uwaga! Uchylono upoważnienie dla MEN do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych kryteriów oceny pracy nauczycieli. Zlikwidowano dodatek za wyróżniającą pracę.
Okres wyczekiwania. Dyrektor szkoły ma obowiązek dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku oceny dokonywanej z własnej inicjatywy – w okresie nie dłuższym niż trzy miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu jej dokonywania. Do tego czasu nie wlicza się okresów usprawiedliwionej nieobecności w pracy trwającej dłużej niż 14 dni oraz okresów ferii szkolnych (a w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach, w których ferie nie są przewidziane – okresów urlopu wypoczynkowego trwającego nieprzerwanie co najmniej 14 dni kalendarzowych). Art. 6a ust. 2 i 2b
Uwaga! Do postępowań w sprawie dokonania oceny pracy nauczyciela wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2019 r. stosuje się przepisy dotychczasowe.
Awans zawodowy
Przesłanki. Warunkiem nadania nauczycielowi kolejnego stopnia awansu zawodowego jest spełnienie wymagań kwalifikacyjnych, odbycie stażu (zakończonego pozytywną oceną dorobku zawodowego) oraz w przypadku nauczyciela: stażysty – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po przeprowadzonej rozmowie; kontraktowego – zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną; mianowanego – uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej po dokonaniu analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowie. Art. 9b ust. 1
Czas trwania. Staż trwa – w przypadku ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego – 9 miesięcy; mianowanego i dyplomowanego – 2 lata i 9 miesięcy. Art. 9c ust. 1
Obowiązki opiekuna. Zadaniem opiekuna stażu jest udzielanie nauczycielowi pomocy, w szczególności w przygotowaniu i realizacji w okresie stażu planu rozwoju zawodowego nauczyciela, oraz opracowanie projektu oceny dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu. Art. 9c ust. 5
Staż pracy a kolejny stopień.Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na kolejny stopień po przepracowaniu w szkole co najmniej dwóch lat. Przy czym na stopień nauczyciela dyplomowanego staż może być rozpoczęty po przepracowaniu w szkole co najmniej roku od dnia awansu. Art. 9d ust. 4
Złożenie wniosku.Nauczyciel stażysta (kontraktowy) składa wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego (egzaminacyjnego) w roku uzyskania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. Nauczyciel mianowany może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie trzech lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu. W razie niedotrzymania terminów nauczyciele muszą ponownie odbyć staż w pełnym wymiarze. Art. 9d ust. 7
Ocena dorobku zawodowego
Termin. Ocenę dorobku zawodowego nauczyciela przeprowadza się w terminie nie dłuższym niż 21 dni od dnia złożenia sprawozdania z uwzględnieniem stopnia realizacji planu rozwoju zawodowego nauczyciela. Oceny tej dokonuje dyrektor szkoły w przypadku nauczyciela:– stażysty (kontraktowego) – po zapoznaniu się z projektem oceny opracowanym przez opiekuna stażu i po zasięgnięciu opinii rady rodziców;– mianowanego – po zasięgnięciu opinii rady rodziców. Art. 9b ust. 5a
Wyrażenie opinii. Rada rodziców powinna przedstawić swoją opinię w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o dokonywanej ocenie dorobku zawodowego nauczyciela. Jej brak nie wstrzymuje jednak postępowania. Art. 9b ust. 5b
Zasady sporządzania. Ocena dorobku może być pozytywna lub negatywna. Sporządza się ją na piśmie z uzasadnieniem i pouczeniem o możliwości wniesienia odwołania. Art. 9b ust. 5c
Odwołanie.Od oceny dorobku zawodowego nauczycielowi służy odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny w terminie 14 dni od dnia jej otrzymania. Ten rozpatruje je w ciągu 21 dni. Ocena dorobku ustalona przez organ jest ostateczna. Art. 9b ust. 5d
Skutki naruszenia terminu.W przypadku niedotrzymania przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny terminu rozpatrzenia odwołania nauczyciel jest dopuszczony odpowiednio do rozmowy kwalifikacyjnej, egzaminu lub może się ubiegać o akceptację komisji kwalifikacyjnej. Art. 9b ust. 5e
Otrzymanie negatywnej oceny. Jeżeli ostateczna ocena dorobku zawodowego jest negatywna, to ponowna może być dokonana po odbyciu – na wniosek nauczyciela i za zgodą dyrektora szkoły – jednego dodatkowego stażu w wymiarze dziewięciu miesięcy. Art. 9b ust. 5f
Uwaga!1. W przypadku ubiegania się o awans na stopień nauczyciela kontraktowego staż rozpoczęty w roku szkolnym 2018/2019 trwa 12 miesięcy. Po jego zakończeniu dokonywana jest ocena dorobku zawodowego nauczyciela za okres stażu oraz przeprowadzane jest postępowanie kwalifikacyjne, zgodnie z przepisami KN w nowym brzmieniu. 2. Do postępowań o nadanie nauczycielom stopnia awansu zawodowego, wszczętych i niezakończonych przed 1 września 2019 r., stosuje się przepisy dotychczasowe. Również według dotychczasowych regulacji dokonywana jest ocena pracy tych, którzy zakończyli staż na kolejny stopień w okresie od 1 września 2018 r. do 31 sierpnia 2019 r. (lecz do 31 sierpnia 2019 r. nie otrzymali oceny pracy po jego zakończeniu lub nie złożyli wniosku o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego).
Limit zatrudnienia na czasowej umowie
Sumowanie okresów. Czas zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony zawartej w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie tych umów między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 36 miesięcy. Do tego okresu wlicza się umowy o pracę zawarte na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej nie przekroczy trzech miesięcy. Art. 10 ust. 12 i 13
Przekształcenie stosunku pracy. W przypadku przekroczenia limitu z dniem następującym po upływie okresu 36 miesięcy, stosunek pracy przekształca się, w przypadku nauczyciela: kontraktowego – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony; mianowanego (dyplomowanego) – w stosunek pracy na podstawie mianowania, a w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w art. 10 ust. 5 pkt 1 i 6 KN (tj. posiadania obywatelstwa polskiego lub istnienia możliwości zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony) – w stosunek pracy na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony.Przekształcenie podstawy prawnej stosunku pracy potwierdza na piśmie dyrektor szkoły. Art. 10 ust. 14 i 15
Wyjątki. Regulacji o limicie nie stosuje się do umów o pracę na czas określony zawartych: w celu zastępstwa nieobecnego nauczyciela, jeżeli ich zawarcie w danym przypadku będzie służyło zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i będzie niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy; z nauczycielem nieposiadającym kwalifikacji wymaganych do zajmowania danego stanowiska; w przypadku przedłużenia umowy o pracę do dnia porodu (zgodnie z art. 177 par. 3 k.p.). Art. 10 ust. 16
Uwaga! Do okresu 36 miesięcy wliczane są okresy zatrudnienia na podstawie umów o pracę na czas określony, zawieranych począwszy od 1 września 2019 r.
Wynagrodzenie i świadczenia
Dodatek za wychowawstwo.Nauczycielowi, któremu powierzono sprawowanie funkcji wychowawcy klasy, przysługuje dodatek funkcyjny z tego tytułu. Minimalna jego wysokość wynosi 300 zł. Art. 34a
Świadczenie na start.Stażysta odbywający staż na stopień nauczyciela kontraktowego otrzymuje jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1000 zł. Wypłaca się je w terminie do 30 września roku, w którym rozpoczęto staż. Gdy pozostaje on jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy, świadczenie otrzymuje w szkole wskazanej jako podstawowe miejsce zatrudnienia. Takie świadczenie można otrzymać nie więcej niż jeden raz w okresie całego zatrudnienia. Jego wysokości nie uwzględnia się przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli. Art. 53a
Podwyżki. W okresie od 1 września 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. średnie wynagrodzenie nauczycieli zwiększa się o 9,6 proc. Podwyższenie pensji w związku ze zwiększeniem średniego wynagrodzenia nauczycieli następuje nie później niż do 30 września 2019 r., z wyrównaniem od 1 września 2019 r. Nie dotyczy (art. 14 u.z.k.n.)
Pensum
18 godzin – tyle wynosi tygodniowy obowiązkowy wymiar godzin zajęć nauczycieli przedmiotów z zakresu kształcenia ogólnego i teoretycznych przedmiotów zawodowych. Art. 42 ust. 3, lp. 3 tabeli
Odpowiedzialność dyscyplinarna
Popełnienie czynu. Kar porządkowych (w trybie art. 108 k.p.) nie wymierza się za popełnienie czynu naruszającego prawa i dobro dziecka. O popełnieniu przez nauczyciela takiego czynu dyrektor szkoły (a w przypadku jego popełnienia przez niego – organ prowadzący szkołę) zawiadamia rzecznika dyscyplinarnego nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od dnia powzięcia wiadomości o jego popełnieniu. Art. 75 ust. 2a
Wyłączenie umorzenia. Popełnienie czynu polegającego na naruszeniu prawa i dobro dziecka wyłącza możliwość umorzenia postępowania wyjaśniającego i dyscyplinarnego. Art. 85 ust. 5 pkt 2 lit. c i art. 85j ust. 5 pkt 3 lit. a
Przedawnienie. Jeżeli czyn narusza prawa i dobro dziecka, postępowanie dyscyplinarne może być wszczęte także po upływie trzech miesięcy od dnia powzięcia przez organ, przy którym działa komisja dyscyplinarna pierwszej instancji, wiadomości o popełnieniu czynu uchybiającego godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom. Art. 85o ust. 7
Wykaz skrótów:
MEN – minister edukacji narodowej; KN – ustawa z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967 ze zm.); u.z.k.n. – ustawa z 13 czerwca 2019 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1287); u.p.o. – ustawa z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148 ze zm.); k.p. – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040 ze zm.).
Pisaliśmy o tym:
Szczegółowe porównanie zmian, które wprowadza czerwcowa nowelizacja Karty nauczyciela, w stosunku do poprzednio obowiązujących przepisów, opublikowaliśmy w Tygodniku Gazeta Prawna z 19 lipca – zob. „Nie tylko podwyżki płac. Zmian dla nauczycieli będzie dużo więcej”, DGP nr 139.