Subskrybuj nas na Youtube
Ministerstwo Edukacji Narodowej obecnie chce, by była ona przeprowadzana nie co trzy lata, ale co pięć. Wątpliwości są jednak co do tego, w którym momencie wszcząć i kiedy zakończyć procedurę.
Od 1 września obowiązują nowe zasady oceniania nauczycieli. Obligatoryjnie będą oni weryfikowani w trzech sytuacjach. Po pierwsze po zakończeniu stażu na stopień nauczyciela kontraktowego (mianowanego, dyplomowanego). Po drugie po zakończeniu dodatkowego stażu. I w końcu, po trzecie, co trzy lata pracy w szkole od dnia uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego (mianowanego, dyplomowanego). W przypadku niektórych pedagogów naliczanie trzyletniego okresu, po upływie którego wymagane jest przeprowadzenie oceny pracy, rozpocznie się w obecnym roku szkolnym. Sęk w tym, że nie wiadomo, jak ustalić moment, w którym ten czas się kończy. A także kiedy i jakie czynności należy podjąć w związku z kolejną oceną. Czy w ciągu trzech lat od uzyskania poprzedniego stopnia należy wszcząć procedurę oceny pracy, czy też w tym czasie ma się zakończyć całe postępowanie? Czy może chodzi o wydanie oceny ostatecznej, gdy od wystawionej noty złożono odwołanie, a zespół oceniający podtrzymał pierwotną lub ustalił nową? Eksperci są podzieleni. A Ministerstwo Edukacji Narodowej w odpowiedzi na nasze pytania nie przedstawiło jednoznacznej odpowiedzi.
Moment naliczania
Ustalenie daty początkowej trzyletniego okresu jest łatwiejsze niż daty końcowej, ale w praktyce może też spowodować wiele problemów.
– Jeśli chodzi o początek terminu, to wydaje się, że przyjąć tu należy dzień następujący po dniu, w którym decyzja o nadaniu stopnia awansu stała się ostateczna – twierdzi dr Patryk Kuzior, wykładowca na Akademii WSB.
Trzeba zatem wyjaśnić, że z art. 9b ust. 4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 967; dalej: KN) wynika, że stopień awansu zawodowego nadawany jest nauczycielowi w drodze decyzji administracyjnej. Przy czym art. 9b ust. 3 i 3a KN zakreśla organom terminy na jej wydanie. Nauczycielom, którzy złożą wnioski o podjęcie odpowiednio postępowania kwalifikacyjnego lub egzaminacyjnego do 30 czerwca danego roku, właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego do 31 sierpnia danego roku. Tym zaś, którzy złożą ww. wnioski po 30 czerwca (jednak do 31 października danego roku), właściwy organ wydaje decyzję o nadaniu lub o odmowie nadania stopnia awansu zawodowego w terminie do 31 grudnia danego roku.
Ale uwaga – aby nauczyciel mógł skutecznie nabyć wyższy stopień awansu, decyzja o jego nadaniu musi być ostateczna. Co to oznacza? Otóż, za ostateczne, zgodnie z art. 16 par. 1 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm.; dalej: k.p.a.), należy uznać rozstrzygnięcie, od którego nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Definicja ta może nie być dla wszystkich tak do końca jasna. Pomocne dla jej zrozumienia jest stanowisko Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi, który w wyroku z 31 sierpnia 2017 r. (sygn. akt III SA/Łd 589/17) wskazał, że odwołanie nie przysługuje: po pierwsze – od decyzji wydanych w II instancji, po drugie – od decyzji wydanych w jednoinstancyjnym postępowaniu oraz po trzecie – od decyzji, co do której strona uchybiła terminowi na wniesienie odwołania i nie został on jej przywrócony.
Jeżeli chodzi o odwołanie od decyzji, to wnosi się je w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia (art. 129 par. 2 k.p.a). Oznacza to, że pierwszy dzień po upływie tego terminu będzie datą, w której decyzja stanie się ostateczna. [przykład 1]
Problemy z datą końcową
Według dr. Patryka Kuziora sam termin trzyletni – z uwagi na brak szczególnych uregulowań w Karcie nauczyciela – należy liczyć zgodnie z regułami kodeksu cywilnego, gdzie termin oznaczony w latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. [przykład 2]
przykład 1
Początek okresu
Burmistrz nadał Joannie w drodze decyzji stopień nauczyciela mianowanego. Rozstrzygnięcie to wydane zostało 31 grudnia 2018 r., a doręczone zainteresowanej 3 stycznia 2019 r. Po upływie 14 dni decyzja stała się ostateczna. Nastąpiło to 18 stycznia 2019 r. (czyli następnego dnia po upływie 14 dni liczonych od 4 stycznia 2019 r.). Zatem trzyletni okres na cykliczną ocenę pracy nauczyciela będzie biegł od 19 stycznia 2019 r.
przykład 2
Upływ trzech lat
Joanna 3 stycznia 2019 r. otrzymała decyzję o nadaniu jej stopnia nauczyciela mianowanego. Decyzja stała się ostateczna 18 stycznia 2019 r. Termin trzech lat pracy w szkole od dnia uzyskania tego stopnia biegnie zgodnie z regułami kodeksu cywilnego od 19 stycznia 2019 r. i upłynie 19 stycznia 2022 r.
– O ile jednak stosunkowo łatwo ustalić, kiedy upływa termin trzyletni, o tyle nie jest jasne, czy przed jego upływem wystarczające jest wszczęcie procedury oceniania, czy też przed tą datą powinna zakończyć się ocena dokonywana przez dyrektora, czy też może w tym czasie nauczyciel ma uzyskać ocenę ostateczną – wszak od oceny dyrektora można złożyć odwołanie – zauważa dr Patryk Kuzior. Jego zdaniem przepis art. 6a ust. 1 pkt 3, zgodnie z którym oceny dokonuje się co trzy lata, należy odczytywać nie tylko jako powinność wszczęcia procedury oceny, lecz także konieczność ustalenia tej oceny przez dyrektora i jej doręczenia przed końcem terminu trzyletniego. Prawnik twierdzi, że odnoszenie terminu do tej oceny, a nie oceny ostatecznej, jest najwłaściwsze, albowiem w indywidualnych sytuacjach procedura odwoławcza może się przedłużać, a tym samym nie ma możliwości takiego zaplanowania momentu wszczęcia procedury oceniania, by w każdym przypadku zagwarantować uzyskanie ostatecznej oceny w wymaganym okresie.
Odmiennie twierdzi Michał Łyszczarz, ekspert z zakresu prawa oświatowego. Jego zdaniem termin trzech lat należy rozumieć w ten sposób, że dopiero po jego upływie powinna zostać wszczęta przez dyrektora szkoły procedura dokonania oceny pracy. – Gdyby procedurę dokonania oceny dyrektor wszczął wcześniej, przewidując nie tylko trzymiesięczny termin na dokonanie oceny, lecz także możliwość odwołania się nauczyciela od oceny, wówczas mogłoby się okazać, że w razie gdyby nauczyciel jednak nie odwołał się od oceny, to od uzyskania stopnia awansu do wystawienia oceny upłynęłoby mniej niż trzy lata – twierdzi ekspert. I dodaje, że przepisy znowelizowanej Karty nauczyciela nie przewidują możliwości skracania tego terminu, lecz jego ewentualne wydłużenie – przykładowo zgodnie z art. 6a ust. 1a KN, w przypadku gdy termin, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 (czyli ten trzyletni), upływa w okresie odbywania przez nauczyciela kontraktowego lub nauczyciela mianowanego stażu na kolejny stopień awansu zawodowego, oceny pracy dokonuje się po zakończeniu tego stażu.
Zdaniem Michała Łyszczarza taka interpretacja jest też spójna z pozostałymi przypadkami wskazanymi w znowelizowanym art. 6a ust. 1 KN, przewidują one bowiem dokonanie oceny po zakończeniu stażu lub po zakończeniu dodatkowego stażu. – W żadnym z tych przypadków nie można oceny rozpocząć wcześniej niż wówczas, gdy staż się zakończy, a dokładny termin tego zdarzenia nie daje się przewidzieć, może on bowiem ulec przedłużeniu w wielu przewidzianych w karcie przypadkach – tłumaczy ekspert.
W literaturze jednak prezentowany jest pogląd zbieżny z opinią dr. Patryka Kuziora. Wskazuje się, że dla zachowania terminu, o którym mowa w art. 6a ust. 1 pkt 3 KN, decydujące będzie dokonanie oceny pracy, rozumiane jako przekazanie lub doręczenie karty oceny pracy zawierającej taką ocenę, jej uzasadnienie oraz pouczenie o możliwości wniesienia odwołania albo wniosku o ponowne ustalenie oceny (K. Stradomski, [w:] K. Lisowski, K. Stradomski, „Karta Nauczyciela. Komentarz”, Legalis 2018).
Stanowisko MEN z 6 sierpnia 2018 r.
Przepis art. 6a ust. 1 pkt 3 ustawy – Karta Nauczyciela należy rozumieć w ten sposób, że dzień uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego/mianowanego/dyplomowanego (dzień wydania decyzji administracyjnej) stanowi moment, od którego należy liczyć czas dokonania kolejnej oceny pracy.
Do określania terminów w prawie pracy stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 112 i 115 tej ustawy termin oznaczony w latach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było – w ostatnim dniu tego miesiąca. Jeżeli koniec terminu do wykonania czynności przypada na dzień uznany ustawowo za wolny od pracy lub na sobotę, termin upływa następnego dnia, który nie jest dniem wolnym od pracy ani sobotą.
W tak obliczonym okresie należy dokonać pierwszej i kolejnych ocen pracy nauczyciela. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 6a ust. 2 dyrektor szkoły jest zobowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku, a w przypadku dokonywania oceny z własnej inicjatywy lub ze względu na 3-letni okres pracy w szkole (art. 6a ust. 1 pkt 3) – w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia powiadomienia nauczyciela na piśmie o rozpoczęciu dokonywania oceny jego pracy. Zatem procedura rozpoczęcia oceniania powinna uwzględniać zarówno czas na dokonanie oceny, jak i upływający termin od ostatniej oceny pracy lub datę uzyskania przez nauczyciela stopnia awansu zawodowego.
Mniejsza częstotliwość – 5 lat. I co dalej?
Zanim jeszcze przepisy weszły w życie, tj. przed 1 września, Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiedziało, że zmniejszy częstotliwość oceniania nauczycieli. Miałoby to odbywać się co pięć lat. Potwierdziła to ostatnio Anna Zalewska, szefowa resortu, w wywiadzie dla Tygodnika Gazeta Prawna.
W tym celu potrzeba jednak kolejnej nowelizacji KN. Z uwagi na wątpliwości co do sposobu obliczania terminu oraz tego, jakie czynności powinny być podjęte w zakreślonym przez ustawę okresie – jaki by on nie był – warto, aby zmianie uległy również zapisy ustawy w tym zakresie. Miejmy nadzieję, że resort pochyli się również i nad tą kwestią.
Co będzie brane pod uwagę przy ocenianiu
| Stażysta | Kontraktowy | Mianowany | Dyplomowany |
| ➊ Czy prowadzi zajęcia (dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze) poprawnie merytorycznie i metodycznie?➋ Czy dba o bezpieczne i higieniczne warunki nauki, wychowania i opieki?➌ Czy zna prawa dziecka, w tym te określone w Karcie Praw Dziecka, czy je realizuje oraz czy kieruje się dobrem ucznia i troską o jego zdrowie z poszanowaniem jego godności osobistej?➍ Czy wspiera każdego ucznia, w tym niepełnosprawnego, w jego rozwoju oraz tworzy warunki do jego aktywnego i pełnego uczestnictwa w życiu szkoły oraz środowiska lokalnego?➎ Czy kształtuje u uczniów szacunek do drugiego człowieka, świadomość posiadanych praw oraz postawę obywatelską, patriotyczną i prospołeczną, w tym przez własny przykład?➏ Czy współpracuje z innymi nauczycielami?➐ Czy przestrzega przepisów z zakresu funkcjonowania szkoły oraz wewnętrznych uregulowań obowiązujących w szkole, w której jest zatrudniony?➑ Czy poszerza wiedzę i doskonali umiejętności związane z wykonywaną pracą, w tym w ramach doskonalenia zawodowego?➒ Czy współpracuje z rodzicami? | ➊ Czy planuje, organizuje i prowadzi zajęcia (dydaktyczne, wychowawcze, opiekuńcze) wynikające ze specyfiki szkoły i zajmowanego stanowiska, z wykorzystaniem metod aktywizujących ucznia, w tym narzędzi multimedialnych i informatycznych, dostosowanych do specyfiki zajęć?➋ Czy diagnozuje potrzeby i możliwości ucznia oraz indywidualizuje z nim pracę?➌ Czy analizuje własną pracę, a wnioski z tej analizy wykorzystuje do doskonalenia procesu dydaktyczno-wychowawczego i opiekuńczego oraz czy osiąga pozytywne efekty pracy?➍ Czy wykorzystuje w pracy wiedzę i umiejętności nabyte w wyniku doskonalenia zawodowego?➎ Czy realizuje inne zajęcia i czynności wynikające z zadań statutowych szkoły, a w tym czy bierze udział w przeprowadzaniu egzaminów? | ➊ Czy podejmuje innowacyjne rozwiązania organizacyjne, programowe lub metodyczne w prowadzeniu zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych?➋ Czy pobudza inicjatywę uczniów przez inspirowanie ich do działań w szkole i środowisku pozaszkolnym oraz sprawuje opiekę nad uczniami je podejmującymi?➌ Czy prowadzi oraz omawia zajęcia otwarte dla nauczycieli lub rodziców?➍ Czy wykorzystuje wiedzę i umiejętności nabyte w wyniku doskonalenia zawodowego do ulepszenia pracy własnej oraz szkoły?➎ Czy realizuje powierzone funkcje lub inne zadania zlecone przez dyrektora szkoły? | ➊ Czy dokonuje ewaluacji własnej pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej oraz wykorzystuje jej wyniki do doskonalenia pracy własnej i szkoły?➋ Czy efektywnie realizuje zadania na rzecz ucznia we współpracy z podmiotami zewnętrznymi?➌ Czy realizuje choć dwa z poniższych kryteriów:a) opracowuje i wdraża innowacyjne programy nauczania, wychowawczo-profilaktyczne lub inne, wynikające ze specyfiki szkoły lub zajmowanego stanowiska, z uwzględnieniem potrzeb uczniów?b) upowszechnia dobre praktyki edukacyjne, w szczególności przygotowuje autorską publikację z zakresu oświaty?c) przeprowadza ewaluację działań wynikających z pełnionej funkcji lub zadań związanych z oświatą realizowanych poza szkołą oraz wykorzystuje jej wyniki do podnoszenia jakości pracy szkoły?d) współpracuje z Centralną Komisją Egzaminacyjną lub okręgową komisją egzaminacyjną, w szczególności w charakterze egzaminatora, autora zadań lub recenzenta, a także z placówkami doskonalenia nauczycieli lub szkołami wyższymi w zakresie opieki nad studentami odbywającymi praktyki pedagogiczne? |
