MEN chce, by przystąpienie do egzaminu zawodowego było obowiązkowe

Projekt nowelizacji przygotowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej został skierowany we wtorek do uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych.

Jak zaznacza MEN, głównym celem proponowanych zmian jest rozwiązanie problemu niedostosowania kształcenia zawodowego do potrzeb rynku pracy, co powoduje trudności zarówno dla pracodawców – z pozyskaniem pracowników, jak i dla absolwentów szkół – ze znalezieniem miejsca zatrudnienia.

Projektowana nowelizacja wprowadza przepis zobowiązujący dyrektora szkoły zawodowej do nawiązania współpracy z pracodawcą właściwym dla zawodu i branży nauczanej w szkole. Współpraca ta, realizowana w ramach umowy, porozumienia lub listu intencyjnego, może polegać na tworzeniu klas patronackich, wyposażeniu warsztatów lub pracowni szkolnych.

Wprowadza się możliwość odbywania przez uczniów technikum w okresie nauki stażu uczniowskiego. Staż uczniowski będzie realizowany odpłatnie lub nieodpłatnie, a decyzja o wysokości miesięcznego świadczenia pieniężnego jest podejmowana przez pracodawcę. Jeżeli pracodawca zdecyduje się na wypłatę świadczenia uczniom podczas stażu, to będzie ono zwolnione z podatku. Będzie też można wliczyć to świadczenie do kosztów uzyskania przychodu.

Zaproponowano także podwyższenie do 10 tys. zł dla zawodów deficytowych dofinansowania pracodawcom kosztów kształcenia młodocianego pracownika, który zdał egzamin zawodowy/czeladniczy.

Nowelizacja wprowadza zmiany w przepisach podatkowych, które stworzą preferencje dla przedsiębiorców (osób prawnych lub fizycznych), przekazujących darowizny dla publicznych szkół prowadzących kształcenie zawodowe i publicznych placówek kształcenia ustawicznego oraz publicznych centrów kształcenia zawodowego. Obecnie darowizna, która jest przekazana na rzecz szkół finansowanych ze środków publicznych, nie podlega odliczeniu od dochodu. W projekcie zaproponowano możliwość odliczania do 10 proc. dochodu w CIT w przypadku osób prawnych prowadzących działalność gospodarczą. Natomiast w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą zaproponowano możliwość odliczenia do 6 proc. dochodu w PIT.

Wprowadzony ma też być obowiązek zakładania przez samorządy, jako organy prowadzące szkoły, wydzielonych rachunków dla szkół zawodowych. Celem jest umożliwienie szkołom gromadzenia dochodów uzyskiwanych w ramach praktycznego kształcenia zawodowego (np. za usługi gastronomiczne, mechaniczne, fryzjerskie itp.) i sfinansowania z nich wydatków bieżących, w szczególności kosztów pomocy dydaktycznych, sprzętu, materiałów na potrzeby szkoły lub placówki. Na tych wydzielonych rachunkach gromadzone będą też pieniądze z zapisów i darowizn na kształcenie zawodowe.

W projekcie zaplanowano, że od 1 września 2019 r. dotychczasowe ośrodki dokształcania i doskonalenia zawodowego oraz placówki kształcenia praktycznego stają się centrami kształcenia zawodowego.

Zgodnie z projektem, także od 1 września 2019 r. wprowadzony zostanie obowiązek przystępowania uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe do egzaminu zawodowego przeprowadzanego przez Okręgowe Komisje Egzaminacyjne albo do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (w przypadku ucznia – młodocianego pracownika kształcącego się u rzemieślnika). Wprowadzenie obowiązku przystąpienia do egzaminu zawodowego będzie warunkiem ukończenia szkoły lub promocji do następnej klasy. Obecnie egzamin zawodowy nie jest obowiązkowy - jak podaje MEN przystępuje do niego np. tylko 45 proc. uczniów kończących technika.

MEN proponuje też, by na certyfikacie kwalifikacji zawodowej umieszczany był tylko łączny wynik z części pisemnej i praktycznej egzaminu. Natomiast na dyplomie zawodowym, zamiast wyników dla każdej kwalifikacji umieszczana będzie średnia z wszystkich kwalifikacji w zawodzie. Zachowane będą przy tym progi procentowe niezbędne do zdania egzaminu zawodowego, tj. co najmniej 50 proc. punktów możliwych do uzyskania z części pisemnej i co najmniej 75 proc. punktów możliwych do uzyskania z części praktycznej.

W projekcie zaproponowano również poszerzenie składu komisji egzaminacyjnych izb rzemieślniczych do przeprowadzania etapu praktycznego egzaminu czeladniczego dla młodocianych pracowników, któzy się kształcili w zawodach szkolnictwa branżowego, o egzaminatora wybieranego z list Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych.

Nowela zakłada odstąpienie od dopuszczania do użytku szkolnego podręczników przeznaczonych do kształcenia zawodowego, w tym zastąpienie ich materiałami edukacyjnymi w wersji elektronicznej lub papierowej.

Jeśli chodzi o nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu zaprojektowano nową formę doskonalenia – obowiązkowe szkolenia branżowe, które będą realizowane w obowiązkowym wymiarze 40 godzin cyklicznie w okresach trzyletnich w przedsiębiorstwach związanych z nauczanym zawodem.

Ujednolicono także wymiar pensum nauczycieli kształcenia zawodowego do 20 godzin tygodniowo. Obecnie pensum nauczycieli przedmiotów teoretycznych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych wynosi 18 godzin, a nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych - 22 godziny.

Nowelizacja wprowadza też zmiany w innych dziedzinach edukacji. Przewiduje poprawę dostępu do opieki stomatologicznej dla uczniów przez zobowiązanie organu prowadzącego szkoły do informowania o podmiotach realizujących świadczenia z zakresu leczenia stomatologicznego, a także obowiązek zapewnienia uczniom szkoły podstawowej pomieszczeń umożliwiających bezpieczne spożycie posiłków podczas zajęć i możliwości spożycia jednego gorącego posiłku w trakcie dnia.

Zaproponowano także zmianę umożliwiającą dzieciom z niepełnosprawnościami sprzężonymi, z których jedna jest niepełnosprawnością intelektualną (bez dookreślenia jej stopnia) kontynuowanie przygotowania przedszkolnego w ośrodku rewalidacyjno-wychowawczym. Wprowadzono możliwość zorganizowania przez gminę bezpłatnego dowozu i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej podczas transportu do szkół ponadpodstawowych i ośrodków. Zdefiniowano pojęcie najbliższa szkoła w kontekście zobowiązania gminy do zapewnienia bezpłatnego dowozu i opieki uczniom niepełnosprawnym zgodnie z wyborem szkoły dokonanym przez ich rodziców, zapewniającym najlepszą realizację zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego.

Nowela doprecyzowuje wymagania dotyczące postaci i formy podręczników dopuszczonych do użytku szkolnego. I tak podręcznik wydawany w postaci papierowej ma być dostępny również w wersji cyfrowej, stanowiącej proste odwzorowanie treści zawartych w podręczniku papierowym, na nośniku elektronicznym lub w internecie. Chodzi o umożliwienie uczniom wyboru postaci podręcznika zgodnie z ich potrzebami, również zdrowotnymi. Dostęp do cyfrowej wersji podręcznika umożliwi korzystanie z niego uczniom niepełnosprawnym, dla których ta wersja jest dogodniejsza do odczytu.

W projekcie znalazły się także propozycje zmian dotyczących uczniów i nauczycieli polonijnych. Proponowane przepisy umożliwią awans zawodowy nauczycielom języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim w szkołach w systemach oświaty innych państw lub w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą.

W projekcie nowelizacji znalazło się także wiele zmian, które mają charakter doprecyzowujący i porządkujący obecne rozwiązania.