Subskrybuj nas na Youtube
W ostatnim Tygodniku Gazecie Prawnej pisaliśmy, że samorządowcy w oparciu o materiały opublikowane na stronie internetowej Ośrodka Rozwoju Edukacji wydają wytyczne w sprawie arkuszy organizacyjnych. Przykładowo jeden z prezydentów dużego miasta argumentował w sądzie administracyjnym, że sporządził zarządzenie w sprawie wytycznych, gdyż taki kierunek rekomendował Andrzej Pery w publikacji „Status dyrektora szkoły – poradnik dla samorządów i dyrektorów szkół”. Takie tłumaczenie nie przekonało sądu. Uchylił on akt włodarza jako wydany bez podstawy prawnej (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z 28 stycznia 2013 r., sygn. II SA/Bd 1079/12). Taki kierunek orzecznictwa jest dominujący. O komentarz w tej sprawie poprosiliśmy Ośrodek Rozwoju Edukacji. Przedstawiamy go obok. ⒸⓅ
/>
Rzeczywiście, mimo orzeczeń sądów administracyjnych wskazujących na brak podstaw prawnych do wydawania wytycznych przez organy prowadzące szkoły/placówki (JST) dyrektorom w zakresie tworzenia i zatwierdzania arkuszy organizacji pracy szkół/placówek – praktyka taka ma miejsce i jest szeroko stosowana w całym kraju. Środowisko samorządowe świetnie zna orzecznictwo w ww. zakresie. Wpływ, jaki wywarło ono na organy prowadzące, to forma złagodzenia przekazywania wytycznych do opracowania i zatwierdzania arkuszy organizacyjnych.
Złagodzenie formy, np. przekazywanie wytycznych w formie ustnej podczas organizowanych spotkań z dyrektorami szkół i placówek, nazywanie ich wskazówkami, założeniami, wymaganiami czy parametrami do opracowania arkuszy itd., rozsyłanie ich do dyrektorów w formie tabelarycznej bez podpisów itp. – nie zmieniło jednak intencji organów prowadzących, które tworząc formalne ramy organizacji pracy szkół/placówek, oczekują od dyrektorów wpisania się z organizacjami pracy swoich szkół w wyznaczone ramy.
Arkusz organizacyjny to plan operacyjny organizacji pracy szkoły/placówki i związanych z nią wydatków oświatowych, które muszą znaleźć swoje pokrycie w budżecie JST. Arkusz organizacyjny jako dokument musi być zgodny z prawem (zaopiniowany przez kuratora oświaty) i, co niezwykle ważne, może istotnie wpływać na jakość usług edukacyjnych realizowanych w szkole, jednak jego zatwierdzenie jest zobowiązaniem finansowym dla organu prowadzącego. W jednostkach samorządu terytorialnego, których dochody są wysokie i w pełni pokrywają koszty realizacji zadań oświatowych, nie będzie to problem. Jednak w gminach o niższych dochodach własnych racjonalizowanie wydatków oświatowych jest istotnym elementem realizowanej polityki oświatowej. Nie jest tajemnicą, że tylko w nielicznych JST subwencja oświatowa przekazywana z budżetu państwa w pełni pokrywa wydatki na zadania oświatowe, większość JST dokłada do subwencji z dochodów własnych.
Reasumując, JST nie mają prawa wydawać dyrektorom szkół i placówek wytycznych (w formie zarządzenia) do sporządzania i zatwierdzania arkuszy organizacji pracy szkół/placówek. Niemniej JST, zatwierdzając arkusze szkół/placówek, musi znaleźć środki na pokrycie zobowiązań z nich wynikających. Dlatego też proces zatwierdzania arkuszy niejednokrotnie przyjmuje formę negocjacyjną (dyrektor – JST), w której pierwszoplanowo muszą zostać zatwierdzone wydatki wynikające z prawa oświatowego, w drugiej dopiero kolejności wszystkie te wydatki, na które stać będzie samorząd (które znajdą pokrycie w dochodach jednostki). Proces zatwierdzania arkuszy to niejednokrotnie początek dyskusji lokalnych środowisk oświatowych nad kształtem i jakością lokalnej oświaty, który przekłada się na decyzje o charakterze finansowym. To także obszar realizacji polityki oświatowej JST.
