Subskrybuj nas na Youtube
Jestem radnym i jednocześnie właścicielem sklepu przemysłowo-spożywczego. Mam umowę z gminnym ośrodkiem pomocy społecznej. Na jej podstawie w moim sklepie zaopatrują się osoby, którym OPS przyznał zasiłki okresowe na świadczenie w naturze. Rada gminy zarzuca mi wykorzystywanie mienia komunalnego i chce mi wygasić mandat. Nie zgadzam się z tym, gdyż po wydaniu artykułów beneficjentom pomocy społecznej środki właściwie należą już do nich – nie są już komunalne. Czy pozbawienie mnie mandatu będzie uzasadnione?
Tak, w opisanej sprawie naruszony bowiem został zakaz z art. 24f ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej u.s.g.). Przepis ten zakazuje używania przez radnego mienia komunalnego gminy w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.
A nie jest tak, jak twierdzi czytelnik, że środki, z których była dokonywana zapłata należności na jego rzecz, utraciły status gminnych w związku z przyznaniem ich w drodze decyzji osobie uprawnionej. Należy zauważyć, że radny miał obowiązek wydawania artykułów spożywczych i chemicznych uprawnionym osobom. Natomiast obowiązkiem gminy (działającej poprzez gminny ośrodek pomocy społecznej) była wypłata mu należności za wydany towar. Bezsprzecznie zatem na każdej ze stron umowy ciążył obowiązek mający swój odpowiednik w postaci wierzytelności drugiej strony. Niewątpliwie radny, świadcząc na rzecz gminy usługi, miał wierzytelność wobec jej majątku do uzyskania wynagrodzenia.
Obowiązek świadczenia przez radnego usługi na rzecz samorządu (wynikający z postanowień umowy cywilnoprawnej zawartej między radnym a gminą) w zamian za zobowiązanie się gminy do zapłaty wynagrodzenia stanowi wykonywanie działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, o którym mowa w art. 24f ust. 1 u.s.g. (por. np. wyrok WSA w Olsztynie z 30 września 2019 r., sygn. akt II SA/Ol 553/19). Na ten temat wypowiedział się także NSA w wyroku z 30 stycznia 2020 r. (sygn. akt II OSK 34/20). Zdaniem tego sądu korzystanie przez radnego z mienia komunalnego gminy przy prowadzonej przez niego działalności gospodarczej polega też na tym, że otrzymuje on z budżetu gminy zapłatę za zlecone usługi. NSA uznał, że norma wynikająca z art. 24f ust. 1 u.s.g. nie ogranicza zakazu do własności ani do zarządzania mieniem komunalnym, lecz używa znacznie pojemniejszego określenia wykorzystanie mienia. Obejmuje ono wszystkie przypadki korzystania z tego mienia – bez względu na jego podstawę czy częstotliwość, a także to, czy pozostaje działaniem odpłatnym, czy też nieodpłatnym. Według NSA art. 24f ust. 1 u.s.g. nie uzależnia wygaśnięcia mandatu radnego w szczególności od osiągnięcia zysku z korzystania z mienia komunalnego; rozstrzygający pozostaje jedynie sam fakt korzystania z niego przy prowadzeniu działalności gospodarczej, bądź zarządzaniu taką działalnością. Wygaśnięcia mandatu radnego nie należy bowiem postrzegać w kategoriach elementu sankcji za czyny o charakterze korupcyjnym. Jest on elementem instytucji prawnej, która ma na celu zwiększać zaufanie do działalności organów samorządu terytorialnego i zapewnić prawidłowe ich funkcjonowanie. NSA podkreślił, że naruszenie wprowadzonego przez ustawodawcę w tym przepisie zakazu nie jest uwarunkowane także rodzajem czy przedmiotem działalności gospodarczej prowadzonej z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy ani też doniosłością środków uzyskanych z takiej działalności w kontekście całokształtu sytuacji finansowej przedsiębiorcy. Ponadto art. 24f ust. 1 u.s.g. ma zastosowanie także w przypadku jednorazowego wykorzystania w prowadzonej działalności gospodarczej mienia komunalnego gminy. Zdaniem NSA wypłacone radnemu wynagrodzenie z tytułu dokonywania określonej czynności jest kwalifikowane jako prowadzenie przez radnego działalności z wykorzystaniem mienia komunalnego. Zatem wynagrodzenie stanowi mienie gminy, a zapłata za wykonane usługi objęte umową (czy jak w tej sprawie zapłata należności za wydany towar) stanowi korzystanie z mienia komunalnego.
Podstawa prawna
•art. 24f ust. 1 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 506; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1571)
