Rada miejska podjęła uchwałę o odwołaniu jej przewodniczącego. Po przeprowadzeniu głosowania dotychczasowy przewodniczący zarządził dziesięciominutową przerwę i wskazał, że dalszą część sesji poprowadzi wiceprzewodniczący. Ten jednak opuścił salę obrad. W sesji nie brał udziału drugi wiceprzewodniczący. Rada zachowała kworum do głosowania i nie został wyczerpany porządek obrad. Zgodnie z nim organ stanowiący ma podjąć uchwałę o wyborze przewodniczącego. Czy wobec tego posiedzenie może prowadzić radny najstarszy wiekiem?
Nie. W takiej sytuacji nie jest dopuszczalne, aby radny najstarszy wiekiem prowadził w dalszym ciągu sesję rady. Takie rozwiązanie wprawdzie przewiduje art. 19 ust. 7 i 8 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.), ale dotyczy ono innego przypadku. Chodzi mianowicie o sytuację, gdy odwołano lub przyjęto rezygnację przewodniczącego i wiceprzewodniczących oraz nie wybrano w ich miejsce osób do pełnienia tych funkcji w terminie 30 dni od przyjęcia rezygnacji albo odwołania, a sesję rady gminy w celu wyboru przewodniczącego zwołał wojewoda.
Przepis ten nie daje więc w przedstawionym stanie faktycznym podstawy, żeby obrady prowadził radny najstarszy wiekiem. Także art. 20 ust. 2c u.s.g. nie będzie miał zastosowania w sprawie, bowiem dotyczy on jedynie sesji nowo wybranej rady gminy zwołanej przez komisarza wyborczego, którą do czasu wyboru przewodniczącego rady prowadzi najstarszy wiekiem radny, obecny na sesji. Stwierdzić zatem należy, że żaden przepis u.s.g. wprost nie reguluje sytuacji wskazanej w pytaniu czytelnika.
Obowiązek przerwania obrad
Wątpliwość rozstrzyga wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 lipca 2017 r. (sygn. akt II OSK 1215/17). W orzeczeniu tym wydanym w podobnym stanie faktycznym NSA uznał, że radni nie mogą kontynuować obrad, a w szczególności realizować porządku obrad i dokonać wyboru nowego przewodniczącego.
Zdaniem NSA w sytuacji, jeżeli wiceprzewodniczący, którzy nie zostali odwołani ani nie złożyli rezygnacji oraz kiedy jeden z nich został wyznaczony do pełnienia funkcji przewodniczącego rady, należało przerwać obrady bez rozpatrzenia porządku i wezwać jednego z wiceprzewodniczących do stawienia się na sesję w celu dokończenia jej obrad pod jego przewodnictwem. Zgodnie bowiem z art. 19 ust. 2 u.s.g. zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie jej obrad. Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.
Podstawowe zasady
Z ww. regulacji wynikają dwie podstawowe zasady. Po pierwsze, kompetencje przewodniczącego rady gminy mają charakter wyłączny, tzn. mogą być wykonywane tylko przez przewodniczącego i jakiekolwiek odstępstwo od tej reguły może wynikać tylko z odrębnego przepisu rangi ustawowej. Po drugie, wiceprzewodniczący rady gminy ma tylko takie kompetencje, jakie powierzył mu przewodniczący, a jedynie w razie nieobecności przewodniczącego (który nie został odwołany) i jednocześnie niewyznaczenia przez niego wiceprzewodniczącego do wykonywania jego kompetencji, z mocy prawa zadania przewodniczącego wykonuje najstarszy wiekiem.
NSA w wyroku z 13 lipca 2017 r. dodatkowo wskazał, że skoro żaden z przepisów u.s.g. nie przewiduje przyznania najstarszemu radnemu kompetencji do prowadzenia obrad rady w sytuacji odwołania przewodniczącego oraz przy nieobecności wiceprzewodniczących, to wyprowadzenie takiej kompetencji w oparciu o art. 19 ust. 8 u.s.g. (na zasadzie analogii, która co do zasady jest niedopuszczalna), stanowi naruszenie zasady praworządności wyrażonej w art. 7 Konstytucji RP.
Uchwały nieważne
Wskazać należy także, że uchwały podjęte podczas sesji prowadzonej przez osobę nieuprawnioną będą nieważne. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 13 lutego 2017 r. (sygn. akt III SA/Kr 1700/16). W orzeczeniu tym stwierdzono, że nie jest dopuszczalne legalne podjęcie uchwały przez radę gminy w sytuacji, gdy jej obrady prowadzi najstarszy wiekiem radny (niebędący jej przewodniczącym lub wiceprzewodniczącym) i nie zachodzi żaden ustawowy wyjątek dopuszczający takie prowadzenie obrad. Krakowski sąd administracyjny podkreślił, że wszystkie uchwały podejmowane przez radę gminy w przypadku gdy obradami takiej rady kieruje osoba nieuprawniona, są obarczone istotnymi wadami uzasadniającymi ich unieważnienie.
WAŻNE
Radni nie mogą kontynuować sesji w przypadku odwołania przewodniczącego rady gminy oraz w razie nieobecności wszystkich wiceprzewodniczących. I to niezależnie od tego, czy nadal zachowane byłoby kworum do głosowania oraz czy został wyczerpany porządek obrad.
Podstawa prawna
Art. 19 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 446 ze zm.).
