Mam jeszcze niewykorzystany urlop z ubiegłego roku. Nazbierało mi się sporo dni, bo mieliśmy trudny okres w firmie i moja obecność była niezbędna. Poza tym planuję w lutym odwiedzić rodzinę w Australii i na tę długą i drogą podróż chciałbym mieć więcej czasu. Tymczasem wezwano mnie do kadr i powiedziano, że muszę wykorzystać zeszłoroczny urlop do końca września. Czy pracodawca ma prawo przymusić mnie do tego – zastanawia się pan Andrzej.
Niestety tak. Termin, do którego zaległy urlop powinien być wykorzystany, kodeks pracy wyznaczył na 30 września. Do tego czasu pan Andrzej powinien wykorzystać urlop za 2015 rok. Urlopem za rok bieżący może natomiast dysponować do końca września przyszłego roku. I nie ma co liczyć na układy z pracodawcą: powinien on wręcz dołożyć wszelkich starań, by pracownik wykorzystał przysługujący mu urlop. A gdyby go uporczywie odmawiał, mógłby się spotkać z zarzutami na podstawie art. 218 kodeksu karnego, który mówi o naruszaniu praw pracownika wynikających z umowy o pracę. Takie działanie zagrożone jest karą od grzywny aż do pozbawienia wolności na dwa lata.
Także sądy pracy nakazują pracownikom wykorzystanie zaległego urlopu w terminie, który wskaże pracodawca, z zachowaniem granicy 30 września. Niezastosowanie się do takiego polecenia traktowane jest jako niesubordynacja i zagrożone jest karą porządkową.
Na marginesie warto przypomnieć, ze kodeks pracy nie przewiduje w normalnych warunkach możliwości rezygnacji z urlopu za ekwiwalent pieniężny. Urlop jest niezbywalnym prawem pracownika. Musi go wykorzystać w naturze, w całości lub w częściach. Jeśli pracownik zdecyduje się podzielić urlop, przynajmniej jedna jego część powinna trwać nieprzerwanie 14 dni. Ekwiwalent za niewykorzystany urlop można wypłacić jedynie w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę. Ale i wtedy pracodawca powinien dążyć do wykorzystania przez pracownika dni wolnych w naturze – np. w czasie wypowiedzenia.
Podstawa prawna
Art. 168 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r. poz 1502 ze zm.). Art. 218 par. 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. z 2016 r. poz. 1137). Wyrok SN z 24 stycznia 2006 r., sygn. akt I PK 124/05.