● Czy wolno unieważnić rozkaz o zwolnieniu ze służby z powodów zdrowotnych
● Dlaczego adwokat nie może wnieść za funkcjonariusza odwołania od opinii służbowej
● Dowódca jednostki wojskowej rozkazem personalnym zwolnił mnie z zawodowej służby wskutek ustalenia przez komisję lekarską niezdolności do jej pełnienia. Uważam, że decyzja ta rażąco narusza prawo, dlatego też wystąpiłem do dowódcy sił powietrznych o stwierdzenie jej nieważności. Dowódca jednostki wojskowej odmówił wszczęcia postępowania w tej sprawie. Czy takie postanowienie jest prawidłowe?
Tak. Postanowienie wydane przez dowódcę jednostki wojskowej jest zgodne z prawem. Rozkaz personalny nie ma bowiem charakteru decyzji administracyjnej. Wydany został tylko dla celów ewidencyjnych po tym, jak wojskowa komisja lekarska w sposób ostateczny orzekła o trwałej niezdolności orzekanego do pełnienia zawodowej służby wojskowej. Rozkaz taki służy wyłącznie zarejestrowaniu faktu zwolnienia żołnierza ze służby wojskowej, ma więc jedynie walor porządkowy (ewidencyjny), co oznacza, że nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Dlatego postępowanie o stwierdzenie nieważności takiego rozkazu nie może się toczyć.
Zgodnie z art. 111 pkt 3 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (dalej: u.s.w.ż.z.) żołnierza zawodowego zwalnia się z zawodowej służby wojskowej wskutek ustalenia przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby. Przy czym art. 115 ust. 2 u.s.w.ż.z. daje dowódcy jednostki wojskowej uprawnienie do określenia daty zwolnienia żołnierza w decyzji, nie uzależniając skutków prawnych od jej doręczenia lub ogłoszenia. Dowódca stwierdza wówczas fakt zwolnienia żołnierza z zawodowej służby wojskowej rozkazem personalnym wydanym do celów ewidencyjnych. Rozkaz personalny stwierdza jedynie istnienie określonej sytuacji prawnej, ale jej nie tworzy ani nie kształtuje. Cel ewidencyjny oznacza bowiem jedynie zarejestrowanie faktu, że żołnierz został zwolniony (stosunek służbowy został rozwiązany), a nie zwolnienie powodujące rozwiązanie stosunku służbowego. Rozkaz ten ma zatem charakter wyłącznie deklaratoryjny i jest wydawany w celu usunięcia niepewności prawnej, jedynie na użytek wewnętrzny, do celów ewidencyjnych (porządkowych).
Pogląd ten potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 stycznia 2016 r. (sygn. akt I OSK 879/14), w którym stwierdzono, że w sytuacji gdy żołnierz został zwolniony ze służby z mocy prawa w trybie art. 115 ust. 2 u.s.w.ż.z., oznacza to, że rozkaz personalny został wydany dla celów ewidencyjnych i nie nosi cech decyzji administracyjnej. Zwolnienie ze służby należy w takiej sytuacji zakwalifikować jako czynność następczą po zwolnieniu ze służby, mającą charakter techniczny polegający na wykreśleniu z ewidencji. Zdaniem NSA charakter rozkazu o zwolnieniu żołnierza zawodowego ze służby wojskowej wskutek orzeczenia przez komisję lekarską o jego niezdolności do służby przesądza o tym, że niedopuszczalne prawnie jest skorzystanie przez żołnierza ze środków prawnych przewidzianych w art. 154–156 k.p.a. (w tym wniosku o stwierdzenie nieważności).
Stanowisko przedstawione ww. wyroku NSA jest utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych. W podobny sposób wypowiedział się także Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z 5 czerwca 2014 r. (sygn. akt IV SA/Po 338/14). W orzeczeniu tym sąd wskazał, że rozkaz personalny o zwolnieniu ze służby wojskowej z uwagi na ustalenie przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby żołnierza zawodowego wydawany jest w celach porządkowych, ewidencyjnych. Potwierdza on jedynie to, co nastąpiło z mocy samego prawa.
Poznański sąd administracyjny podkreślił, że cel ewidencyjny oznacza wyłącznie zarejestrowanie faktu, iż żołnierz został zwolniony (stosunek służbowy został rozwiązany), a nie zwolnienie powodujące rozwiązanie stosunku służbowego. Skoro zaś rozkaz personalny podjęty na podstawie art. 111 pkt 3 i art. 115 ust. 3 u.s.w.ż.z. wydawany jest dla celów porządkowych, to nie stanowi on decyzji administracyjnej.
Co do istoty do aktu potwierdzenia wypowiedział się NSA w wyroku z 25 marca 2011 r. (sygn. akt I OSK 1683/10), wskazując, że ustawodawca w art. 115 ust. 3 u.s.w.ż.z. posłużył się określeniem „rozkaz personalny wydany dla celów ewidencyjnych”. Określenie to powinno być – zdaniem NSA – rozumiane w znaczeniu „poświadczenia”, aktu zbliżonego swym charakterem do zaświadczenia w rozumieniu art. 217 kodeksu postępowania administracyjnego, z tą różnicą, że wydawane jest ono w sferze wewnętrznej działania administracji i z urzędu, a nie na żądanie osoby ubiegającej się o jego wydanie. Mimo więc, że art. 6 ust. 2 pkt 2 u.s.w.ż.z. mówi, iż ilekroć w ustawie użyte jest określenie „decyzja”, to należy przez nie rozumieć także rozkaz personalny, to „rozkaz personalny wydany dla celów ewidencyjnych” nie może być uznany za decyzję administracyjną, w rozumieniu art. 104 i 107 kodeksu postępowania administracyjnego.
Podstawa prawna
Art. 111 pkt 3, art. 115 ust. 2 i 3 ustawy z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1414 ze zm.).
Art. 104, 107, 217 ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 23 ze zm.).
● Mój przełożony, czyli komendant komisariatu, wydał opinię służbową. W jej treści stwierdził, że jako funkcjonariusz nie wywiązywałem się z obowiązków w okresie odbywania służby stałej. Odwołanie od tej opinii wniósł w moim imieniu adwokat. Komendant stwierdził, że opinia stała się ostateczna, gdyż zaskarżył ją nieuprawniony podmiot. Komendant miejski policji, powołując się na tę opinię, obniżył mi dodatek służbowy. Czy adwokat mógł za mnie wnieść odwołanie?
Nie. Adwokat nie mógł wnieść za funkcjonariusza odwołania od wydanej opinii służbowej. W orzecznictwie powszechny jest bowiem pogląd, że sprawa opiniowania służbowego funkcjonariuszy policji nie jest sprawą administracyjną, a opinia służbowa nie ma cech rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej ani w znaczeniu procesowym, ani materialnym (por. uchwałę Naczelnego Sądu Administracyjnego z 5 grudnia 2011 r., sygn. akt I OPS 2/11). Oznacza to, że opinia służbowa nie jest decyzją administracyjną w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (dalej: k.p.a.). Jest to akt wewnętrzny kierowany do podmiotów znajdujących się wewnątrz danej struktury organizacyjnej, pozostających w stosunku zależności służbowej i jest aktem wynikającym z podległości służbowej pomiędzy przełożonym a podwładnym. Dodatkowo wewnętrzny charakter aktu wyklucza możliwość zakwalifikowania opinii służbowej jako decyzji administracyjnej. To z kolei oznacza, że postępowanie w sprawie wydania opinii służbowej w policji nie jest postępowaniem administracyjnym i nie mają do niego zastosowania zasady wynikające z przepisów k.p.a. Zatem udział pełnomocnika działającego w zastępstwie opiniowanego funkcjonariusza w tym postępowaniu nie jest możliwy. Ponadto udziału pełnomocnika w postępowaniu opiniodawczym nie przewidują przepisy określające zasady i tryb okresowego opiniowania służbowego policjantów. Wobec powyższego opinia służbowa wydana przez komendanta komisariatu stała się ostateczna, gdyż to pełnomocnik, a nie policjant złożył odwołanie. W tej sytuacji komendant miejski policji był uprawniony, a nawet zobowiązany do wszczęcia postępowania w sprawie obniżenia funkcjonariuszowi dodatku służbowego. Niewywiązywanie się przez policjanta z obowiązków służbowych, które jest stwierdzone w opinii służbowej, powoduje obniżenie dodatku służbowego od 20 do 50 proc. Przełożony musi więc wydać decyzję, w której określi rozmiar obniżki dodatku. Pogląd ten potwierdza wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 kwietnia 2016 r. (sygn. akt I OSK 2067/14).
Podstawa prawna
Art. 35, art. 104 ust. 3 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 529 ze zm.).
Par. 7 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 30 sierpnia 2010 r. w sprawie opiniowania służbowego policjantów (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 883 ze zm.).
Par. 8 ust. 8 pkt 2, par. 9 ust. 5 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych i administracji z 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 1236 ze zm.).
WAŻNE
Rozkaz personalny o zwolnieniu ze służby wojskowej z uwagi na ustalenie przez wojskową komisję lekarską niezdolności do służby żołnierza zawodowego potwierdza jedynie to, co nastąpiło z mocy samego prawa.
