1. Czy szef musi się zgodzić na urlop po chorobie
W trakcie trzytygodniowego urlopu zachorowałam. Dostarczyłam pracodawcy zwolnienie lekarskie. Czy mogę wymagać od pracodawcy, aby udzielił mi drugiej części urlopu bezpośrednio po chorobie?
NIE
Jeżeli pracownik rozpoczął urlop, ale nie może go kontynuować z powodu choroby, to pracodawca jest obowiązany udzielić mu go w terminie późniejszym. W takiej sytuacji termin wykorzystania niedokończonego urlopu wypoczynkowego wymaga przeprowadzenia uzgodnień między pracodawcą a zainteresowanym pracownikiem. Nie można zatem zmusić pracodawcy do udzielenia przerwanego urlopu zaraz po chorobie. Zatem tylko pracownik, który zawiadomi pracodawcę o chorobie przedstawiając zaświadczenie lekarskie i uzyska jego akceptację na kontynuowanie urlopu bezpośrednio po niej, nie ma obowiązku zgłoszenia się do pracy.
Podstawa prawna
Art. 166 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
2. Czy można zredukować urlop przed emeryturą
Z końcem czerwca rozwiążę umowę o pracę, bo uzyskam prawo do emerytury. Pracodawca twierdzi, że przysługuje mi urlop proporcjonalny – tylko 13 dni. Czy ma on rację, jeśli zapewniam, że po przejściu na emeryturę nie podejmę już zatrudnienia i nie będę miała możliwości skorzystania z pozostałej części urlopu?
TAK
Pracodawca musi udzielić pracownikowi urlopu adekwatnie do okresu zatrudnienia u niego w danym roku kalendarzowym. Zatem każdy pracodawca odpowiada tylko za tę część urlopu, która dotyczy okresu pracy u niego. W przypadku zatrudnienia od stycznia do czerwca 2015 r. urlop proporcjonalny dla osoby uprawnionej do wymiaru 26 dniowego wynosi 13 dni [6/12 (liczba przepracowanych miesięcy w roku) x 26 dni (wymiar urlopu dla pracownika z co najmniej 10-letnim stażem)].
Prawo pracodawcy do udzielenia pracownikowi odchodzącemu z pracy urlopu tylko w wymiarze proporcjonalnym nie jest uzależnione od sposobu rozwiązania stosunku pracy i zamiaru pracownika co do podjęcia kolejnego zatrudnienia. Nie ma więc podstaw prawnych, aby w tym zakresie wyróżniać i odmiennie traktować rozwiązanie stosunku pracy związane z uzyskaniem przez pracownika uprawnień emerytalnych. Dlatego urlop proporcjonalny dotyczy również pracowników kończących pracę zawodową w związku z przejściem na emeryturę. Mimo uzyskania prawa do emerytury możliwe jest bowiem podjęcie nowego zatrudnienia. Jednak uprawnienia pracownika i obowiązki pracodawcy związane z urlopem są niezależne od tego, czy pracownik zamierza podjąć to nowe zatrudnienie.
Podstawa prawna
Art. 154, art. 155[1] ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Postanowienie SN z 20 sierpnia 1997 r. (III ZP 26/97, OSNAPiUS 1998/5/145).
3. Czy rodzinie zmarłego przysługuje roszczenie
Mój mąż zmarł nagle. Nie wykorzystał w tym roku ani jednego dnia urlopu. Czy pracodawca męża powinien się ze mną jakoś za to rozliczyć?
TAK
Prawo do urlopu wypoczynkowego ma osobisty charakter dlatego nie może podlegać dziedziczeniu. W przypadku śmierci pracownika jego uprawnienia urlopowe ulegają przekształceniu w roszczenie majątkowe. Przechodzą one po śmierci pracownika, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej (m.in. dzieci). Są to uproszczone, bo z pominięciem prawa spadkowego, zasady realizacji świadczeń wynikających ze stosunku pracy, w którym pozostał zmarły pracownik, na rzecz jego najbliższej rodziny.
Podstawa prawna
Art. 63[1], art. 152 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
4. Czy konflikt uzasadnia wysłanie na przymusowy urlop
Za publiczną krytykę decyzji pracodawcy zostałem wysłany na przymusowy urlop wypoczynkowy. Sądzę, że po powrocie z niego zostanę zwolniony. Zapewne będą ze mną negocjować rozstanie za porozumiem stron albo wręczą mi wypowiedzenie. Czy pracodawca w takiej sytuacji mógł sam zdecydować o terminie mojego urlopu?
NIE
Pracodawca może zdecydować jednostronnie o terminie urlopu pracownika, gdy wypowiedział mu umowę o pracę. W pozostałych przypadkach urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów albo po porozumieniu z pracownikiem. Nie jest zatem możliwe samodzielne udzielenie urlopu w okresie poprzedzającym wypowiedzenie czy rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.
Podstawa prawna
Art. 167[1] ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
5. Czy dotychczasowy pracodawca zaokrągli urlop
Od ponad 12 lat pracuję u jednego pracodawcy. Doszliśmy do porozumienia i umowa rozwiąże się 17 lipca. Jeszcze w lipcu (od 20) zacznę pracę w nowej firmie. Nie mam co prawda urlopu zaległego, ale jeszcze w tym roku nie korzystałam z dni wolnych. Czy w związku ze zmianą pracodawcy w połowie miesiąca dostanę urlop za lipiec?
TAK
Pracownica u dotychczasowego pracodawcy ma prawo do urlopu w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego okresu. W przedstawionej sytuacji umowa zostanie rozwiązana 17 lipca, a zatem pracownik przepracuje w tej firmie 6 miesięcy i 17 dni. Będzie mu przysługiwał urlop za 7 miesięcy (7/12 x 26 dni = 15,16 dni, a po zaokrągleniu 16 dni). Jest tak, bo z kodeksu pracy wynika, że:
● niepełny miesiąc zatrudnienia traktujemy jak pełny miesiąc pracy (przyjmujemy zatem, że pracownik przepracował cały lipiec),
● niepełny dzień urlopu zaokrąglamy w górę do pełnego dnia (w analizowanej sytuacji do 16 dni).
Gdy rozwiązanie i nawiązanie kolejnego stosunku pracy następuje w tym samym miesiącu kalendarzowym, to urlop za ten miesiąc należy się od pierwszego pracodawcy. To on dokonuje zaokrąglenia okresu pracy do pełnego miesiąca. Kolejny pracodawca jest zwolniony od ustalania proporcji za ten miesiąc. Taka zasada uniemożliwia dwukrotne przyznanie pracownikowi urlopu proporcjonalnego za ten sam miesiąc kalendarzowy.
Podstawa prawna
Art. 155[2a] ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
6. Czy w razie przesunięcia nowy termin narzuci pracodawca
Miałam zaplanowany dwutygodniowy urlop od początku lipca. Pracodawca mi go jednak przesunął z uwagi na podpisanie ważnego dla firmy zlecenia. Czy w takiej sytuacji pracodawca może mi nakazać wykorzystanie urlopu w wyznaczonym przez niego terminie?
NIE
Pracodawca może przesunąć urlop pracownika z powodu jego szczególnych potrzeb, jeżeli nieobecność zatrudnionego spowodowałaby poważne zakłócenia w toku pracy. W piśmiennictwie wymienia się wśród takich potrzeb m.in. zawarcie kontraktu, którego realizacja może znacząco wpłynąć na kondycję finansową firmy.
Przepisy nie określają dopuszczalnej liczby przesunięć terminu urlopu. Jeśli jednak będą one zbyt częste można postawić pracodawcy zarzut nadużycia prawa.
W przypadku zmiany terminu rozpoczęcia urlopu pracodawca nie może narzucić pracownikowi nowego. Z przepisów wynika bowiem, że musi być on uzgodniony z pracownikiem. Przy jego ustalaniu trzeba pamiętać o obowiązku udzielenia urlopu w roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył do niego prawo, a najpóźniej do końca września następnego roku.
Podstawa prawna
Art. 161, art. 164 par. 2, art. 168 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Par. 5 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. nr 2, poz. 14).
7. Czy wolne bez zgody pracownika jest możliwe
Nie mogę dojść do porozumienia z pracodawcą w kwestii terminu wykorzystania zaległego urlopu. Wszystkie proponowane przez niego terminy mi nie odpowiadają. Ostatnio usłyszałam, że i tak wyśle mnie na urlop do końca września. Czy bez mojej zgody będzie to możliwe?
TAK
W przedstawionej sytuacji pracodawca będzie uprawniony do jednostronnego ustalenia terminu urlopu. Chodzi bowiem o urlop zaległy, czyli taki, który nie został przez pracownika wykorzystany do końca roku kalendarzowego, za jaki przysługuje. W takim przypadku kodeks pracy zobowiązuje pracodawcę do udzielenia urlopu do końca września kolejnego roku kalendarzowego. Pracodawcy przestrzegają tego obowiązku, bo nieudzielenie zaległego urlopu wypoczynkowego we wskazanym terminie może stanowić wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Sankcją jest kara grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł.
W kwestii uprawnień pracodawcy do wyznaczenia terminu wykorzystywania zaległego urlopu we wrześniu następnego roku kalendarzowego wypowiedział się Sąd Najwyższy i stwierdził, że w takim przypadku pracodawca nie ma obowiązku uzgadniania z pracownikiem terminu wykorzystywania urlopu. Zatem pracownik nie może się uchylać od pójścia na zaległy urlop we wskazanym terminie.
Podstawa prawna
Art. 168, art. 282 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
Wyroki SN z 2 września 2003 r. (I PK 403/02, OSNP 2004/18/310) oraz z 24 stycznia 2006 r. (I PK 124/05, OSNP 2006/23-24/354).
8. Czy długi urlop bezpłatny skraca wypoczynkowy
Jestem zatrudniony na cały etat. W styczniu i lutym 2015 r. wykorzystałem 15 dni urlopu z przysługujących mi 20. Następnie od marca do maja przebywałem na urlopie bezpłatnym. Od 1 czerwca wróciłem do pracy. Czy to prawda, że w tym roku nie mam już szansy na urlop wypoczynkowy?
TAK
Kodeks pracy wymienia okresy bezczynności zawodowej, które negatywnie wpływają na wymiar urlopu wypoczynkowego. Wśród nich jest m.in. trwający co najmniej jeden miesiąc urlop bezpłatny, jeżeli podwładny wrócił po nim do pracy w tym samym roku kalendarzowym. Trzymiesięczny okres takiej przerwy w pracy powoduje proporcjonalne obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego. Może jednak ono nastąpić, gdy przed okresem bezczynności zawodowej jaką jest urlop bezpłatny, urlop wypoczynkowy nie został wykorzystany w całości lub w takiej części, że pełne obniżenie wymiaru urlopu nie jest już możliwe. Takiej redukcji nie można dokonać w przedstawionej sytuacji. Urlop wypoczynkowy powinien być obniżony o 3/12 z 20 dni (urlop bezpłatny trwał 3 miesiące w 2015 roku), czyli o 5 dni. Zatem za 2015 rok pracownik powinien wykorzystać 15 dni urlopu. Z uwagi na to, że w styczniu i lutym odpoczywał 15 dni, do końca 2015 roku nie przysługują mu już dni urlopowe.
Podstawa prawna
Art. 155[2] ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).
9. Czy chorobowe wpływa na okres wypoczynku
Od marca przez prawie trzy miesiące korzystałam ze zwolnień lekarskich. Po powrocie do pracy dowiedziałam się, że z tego powodu skrócono mi okres urlopu wypoczynkowego za ten rok. Czy pracodawca może tak zredukować mi urlop?
NIE
Kodeks pracy określa, kiedy pracodawca może obniżyć wymiar urlopu wypoczynkowego w związku z nieobecnością pracownika w pracy. Nie jest to możliwe z powodu usprawiedliwionej nieobecności spowodowanej chorobą.
Proporcjonalne obniżenie wymiaru urlopu wypoczynkowego jest dopuszczalne m.in., gdy po nabyciu przez pracownika prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym korzystał on z trwającego co najmniej 1 miesiąc urlopu bezpłatnego czy nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy, a jego powrót do pracy przypadł w tym samym roku kalendarzowym.
Podstawa prawna
Art. 155[2] ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.).