Nasz pracownik wyjechał z domu swoim samochodem o godz. 6.00 i odwiózł córkę do innej miejscowości, aby mogła ona odjechać pociągiem do Warszawy. Następnie ok. godz. 6.30 wyjechał do miejsca wykonywania pracy, które znajduje się w innej miejscowości. W czasie jazdy na jego samochód najechał inny pojazd i doszło do kolizji, wskutek której doznał on urazu głowy, a jego samochód został uszkodzony. Miejsce zamieszkania pracownika jest oddalone od miejsca pracy o 12 km, a miejscowość, w której uległ wypadkowi, o ok. 24 km. Czy ten wypadek można uznać za wypadek w drodze do pracy?
Nie, to nie był wypadek drodze do pracy. Nie nastąpił on bowiem w czasie bezpośredniej drogi z domu pracownika do jego pracy, ale w drodze z innej, bardziej oddalonej miejscowości do miejsca zatrudnienia. Nie była to więc droga najkrótsza z domu pracownika do jego pracy ani też droga najdogodniejsza ze względów komunikacyjnych.
Definicję wypadku w drodze do pracy lub z pracy zawiera ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna).
Nagle i z przyczyny zewnętrznej
W myśl przepisów za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Uważa się jednak, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego ze względów komunikacyjnych najdogodniejsza.
Ponadto za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
1) innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
2) zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
3) zwykłego spożywania posiłków,
4) odbywania nauki lub studiów.
Jeżeli pracownik uległ wypadkowi spełniającemu powyższe cechy, to powinien niezwłocznie zawiadomić o tym swego pracodawcę. Pracodawca dokonuje wówczas ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy w karcie wypadku. Szczegółowy tryb postępowania normuje rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania.
Wydłużenie ze względów osobistych
Omawiana sytuacja nie spełnia wskazanych warunków. Droga z pracy do domu może być drogą najkrótszą lub dłuższą, ale najdogodniejszą dla pracownika ze względów komunikacyjnych. Wydłużenie drogi do pracy ze względu na jej łatwiejszy przebieg (np. lepsze połączenie autobusowe lub mniej zatłoczone ulice) nie stoi na przeszkodzie uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy.
W tym wypadku kolizja zaistniała w miejscu nieznajdującym się na drodze pracownika z domu do pracy, lecz położonym w większej odległości od miejsca pracy niż jego dom. Pracownik z pewnością nie poruszał się więc drogą najkrótszą do pracy, jak tego wymaga zacytowany wyżej przepis. Nie można też uznać, że ze względów komunikacyjnych była to droga najdogodniejsza. Żadne bowiem okoliczności związane ze względami komunikacyjnymi nie miały miejsca. Wybierając dłuższą drogę, pracownik kierował się tylko potrzebami osobistymi, chcąc pomóc dziecku w dotarciu do stacji kolejowej. W czasie takiej wydłużonej drogi nie korzystał więc z ochrony ubezpieczeniowej wynikającej z ustawy emerytalnej.
W przypadku ustalenia, że wypadek zdarzył się w drodze do pracy, która nie była drogą najkrótszą lub najdogodniejszą komunikacyjnie, nie może on być uznany za wypadek w drodze do pracy. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w wyroku z 20 kwietnia 2001 r. (sygn. akt II UKN 351/00, OSNP 2003/1/23).
Podstawa prawna
Art. 57b ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.).
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 24 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 924).
