Jestem kierowcą, prowadzę własną działalność gospodarczą. Jakiś czas temu, kiedy wykonywałem przewóz drogowy, skontrolował mnie urząd celny. Wyrokiem sądu rejonowego (karnego) zostałem ukarany grzywną za brak i nieokazanie na żądanie funkcjonariuszom urzędu celnego licencji na wykonywanie transportu drogowego oraz za wykonywanie przewozu bez tachografu. Okazuje się, że kolejne postępowanie prowadzi przeciwko mnie urząd celny w trybie art. 92a ust. 1 ustawy o transporcie drogowym. Skoro zostałem już uprzednio ukarany przez sąd rejonowy, to czy mogę ponownie zostać ukarany karą pieniężną, ale tym razem przez urząd celny?
Tak. Niestety, z opisu sytuacji wynika, że możliwe jest nałożenie kary grzywny i kary administracyjnej – a więc ukaranie zarówno przez sąd, jak i przez urząd celny.
Jeden czyn, dwa przepisy
Z opisanych w pytaniu okoliczności można wnioskować, że czytelnikowi zarzuca się naruszenia przepisów ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (dalej: u.t.d., ustawa). Jak wynika z art. 92a ust. 1 u.t.d., podmiot (w rozumieniu ustawy – przedsiębiorca), wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 zł do 10 tys. zł za każde naruszenie.
Z kolei z art. 92 ust. 1 u.t.d. wynika, że kierowca wykonujący przewóz drogowy z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego – podlega karze grzywny w wysokości do 2 tys. zł.
Nie można mieć zastrzeżeń co tego, że funkcjonariusze mieli prawo do przeprowadzenia kontroli. Zgodnie bowiem z art. 89 ust. 1 u.t.d. do kontroli dokumentów, o których mowa w jej art. 87, oraz egzekwowania warunków w nich określonych uprawnieni są m.in. funkcjonariusze celni.
Kiedy nie można nałożyć podwójnej sankcji
W ocenie czytelnika przepisy nie pozwalają na wymierzenie kary pieniężnej, gdy za stwierdzone naruszenie została już wcześniej nałożona kara.
Aby precyzyjnie wyjaśnić znaczenie art. 92c. ust. 1 pkt 2 u.t.d. – który zapewne ma na myśli czytelnik – trzeba dokładniej przeanalizować jego treść. Zgodnie z art. 92c. ust. 1 pkt 2 u.t.d. nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 92a ust. 1 tej ustawy, na podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się m.in. wtedy, gdy „za stwierdzone naruszenie na podmiot wykonujący przewozy została nałożona kara przez inny uprawniony organ”.
Warto wspomnieć, że wśród naruszeń będących podstawą wymierzenia wyżej wymienionej administracyjnej kary pieniężnej są m.in. wykonywanie transportu drogowego bez wymaganej licencji czy wykonywanie tego transportu pojazdem niewyposażonym w urządzenie rejestrujące lub cyfrowe urządzenie rejestrujące (tachograf).
Zatem w myśl omawianego przepisu nie jest możliwe wymierzenie kary pieniężnej, gdy za stwierdzone naruszenie została już wcześniej nałożona kara. Jednakże trzeba podkreślić, że nie chodzi tu o jakiekolwiek uprzednie ukaranie, tylko o nałożenie kary – jak wynika z przepisu – przez „inny uprawniony organ”, czyli, jak należy rozumieć, uprawniony organ administracji publicznej. Zwrot „uprawniony” oznacza, że nałożenie kary na podmiot wykonujący przewóz drogowy musi mieścić się w jego kompetencjach. Tak więc tylko nałożenie kary przez organ administracji publicznej, o ile nastąpiło w ramach przysługujących mu uprawnień, nie pozwala na ponowne nałożenie kary w trybie art. 92a ust. 1 ustawy przez inny organ administracji publicznej.
Uznać należy, że głównym celem tej regulacji jest zapobieżenie sytuacji, w której dany podmiot mógłby ponosić podwójną administracyjną odpowiedzialność poprzez ponowne ukaranie za ten sam czym przez organ administracji publicznej.
Sąd orzeka o karze grzywny
Trzeba tutaj dodać, że do kompetencji sądu rejonowego należy orzekanie o nałożeniu środka karnego w postaci grzywny za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, o czym stanowi wspomniany wyżej art. 92 ust. 1 ustawy o transporcie drogowym.
Jednocześnie – warto podkreślić – sąd powszechny nie stanowi organu administracji publicznej.
Z tych też względów nieuzasadnione jest rozszerzanie zastosowania omawianego przepisu art. 92c. ust. 1 pkt 2 na sytuację, w których to sąd, a nie organ, wymierzył wcześniejszą karę. Unormowanie art. 92c ust. 1 pkt 2 ustawy jest wyjątkiem od zasady wyrażonej w art. 92a ust. 1, wobec tego nie może być interpretowane w sposób rozszerzający.
A więc czym innym jest nałożenie kary przez sąd, a czym innym przez organ administracji.
Orzecznictwo potwierdza
Potwierdzenie takiej wykładni znaleźć można w orzecznictwie. W wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 26 czerwca 2013 r. (sygn. akt II SA/Sz 365/13) wskazano, że brak jest unormowania wyłączającego odpowiedzialność administracyjną przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, w przypadku gdy za naruszenie została już wymierzona wyrokiem sądu powszechnego kara grzywny. Podkreślono, że ukaranie środkiem karnym przez sąd nie wyklucza możliwości wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. „Brak jest zatem możliwości odstąpienia od wydania decyzji w trybie art. 92a ust. 1 ustawy tylko dlatego, że osoba fizyczna została wcześniej ukarana grzywną” – podkreślił sąd.
Wniosek
Odnosząc się do sytuacji opisywanej przez czytelnika – ukaranie przedsiębiorcy wyrokiem sądu rejonowego np. za brak posiadania wypisu z licencji na wykonywanie transportu drogowego rzeczy oraz za wykonywanie przewozu drogowego pojazdem niewyposażonym w urządzenia rejestrujące nie stanowi okoliczności pozwalającej na zastosowanie art. 92c ust. 1 pkt 2 u.t.d., a więc zaniechanie przez właściwy organ administracji wymierzenia przedsiębiorcy kary pieniężnej za stwierdzone naruszenia.
Inaczej mówiąc: ukaranie środkiem karnym przedsiębiorcy jako osoby fizycznej przez sąd nie wyklucza możliwości wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. W konsekwencji istnieją podstawy prawne do wydania przez naczelnika urzędu celnego stosownej decyzji o ukaraniu przedsiębiorcy odrębną karą pieniężną w trybie wspomnianego wyżej art. 92a ust. 1 u.t.d.
!Ukaranie przedsiębiorcy przez sąd grzywną jako osoby fizycznej nie wyklucza możliwości wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej przez organ administracji publicznej
Podstawa prawna
Art. 89 ust. 1, art. 92 ust. 1, art. 92a. ust. 1, art. 92c ust. 1 pkt 2 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.)
