Na mocy decyzji ZUS zalegam z zapłatą składek za czterech pracowników. Łącznie zaległość wynosi 15 000 zł (oddzielnie zaś za poszczególnych podwładnych po ok. 4000 zł). Sądy obu instancji podtrzymały niekorzystną dla mnie decyzję, chciałbym więc wnieść skargę kasacyjną. Nie wiem jednak, czy wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie dla każdego podwładnego, czy też można je zsumować? Sąd co prawda rozpatrywał je w jednym procesie, ale ZUS wydał odrębne decyzje.
W sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych skarga kasacyjna jest dopuszczalna, gdy wartość przedmiotu zaskarżenia jest nie niższa niż dziesięć tysięcy złotych. Wyjątki dotyczą spraw o przyznanie i wstrzymanie emerytury lub renty oraz o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, w których to przypadkach skarga przysługuje niezależnie od tej wartości.
Natomiast kwestia, czy wartość przedmiotu zaskarżenia w skardze kasacyjnej należy liczyć odrębnie dla każdego podwładnego przez długi czas budziła wątpliwości, a orzecznictwo było niejednolite. I tak np. w wyroku z 26 czerwca 2012 r., sygn. akt II UK 312/11, Sąd Najwyższy zajął stanowisko, zgodnie z którym wartość przedmiotu zaskarżenia należy liczyć odrębnie względem każdego ubezpieczonego. Odmienny pogląd zaś wyraził SN m.in. w postanowieniu z 17 kwietnia 2009 r., sygn. akt II UZ 12/09, uznając, że możliwie jest ich zsumowanie, ponieważ jeżeli istotą sporu jest wysokość należnych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne, wartość przedmiotu sporu, a co za tym idzie, wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi różnica między wysokością składek zapłaconych przez odwołującego się za sporne okresy a wysokością składek wyliczoną przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach.
Wątpliwości rozstrzygnęła uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12 czerwca 2014 r., sygn. akt II UZP 1/14. Zgodnie z jej treścią w razie objęcia jednym wyrokiem wielu decyzji ustalających płatnikowi składek (pracodawcy) i wskazanym w tych decyzjach pracownikom podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną oznacza się odrębnie względem każdego ubezpieczonego pracownika.
Cytowana uchwała niewątpliwie utrudnia większości małych przedsiębiorców – płatnikom składek – obronę ich praw. Praktycznie zamknie im bowiem drogę do zaskarżenia niekorzystnego dla nich wyroku sądu II instancji. Rzadko zdarza się, żeby w sprawach dotyczących odwołań od decyzji ZUS nakazujących zapłatę zaległych składek wartość przedmiotu zaskarżenia w odniesieniu do jednego podwładnego wynosiła co najmniej 10 000 zł.
W opisywanej sytuacji złożenie skargi kasacyjnej nie będzie więc dopuszczalne. Nie ma przy tym jednak znaczenia, że sąd I instancji (co następnie zaakceptowała II instancja), powołując się na zasady ekonomiki procesowej, rozpatrywał kilka decyzji w jednym procesie. Był to jedynie zabieg techniczny. Jego skutkiem nie było powstanie nowej sprawy o wartości przedmiotu sporu 15 000 zł. Łącznie rozpoznawane sprawy zachowują samodzielny charakter i w każdej z nich zapada odrębne rozstrzygnięcie, nawet jeśli przybiera ono postać procesową jednego orzeczenia.
Podstawa prawna
Art. 19 par. 2 w zw. z art. 3984 par. 3, a także art. 3986 par. 2 w zw. z art. 3982 par. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.).
