ZMIANA PRAWA: Zakończyły się konsultacje publiczne projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców. To jeden ze sztandarowych aktów prawnych nowej konstytucji dla biznesu – pakietu ustaw przygotowywanych przez resort rozwoju. Regulacja ta ma zastąpić obecnie obowiązującą ustawę z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1829 ze zm.; dalej: u.s.d.g.).
Chociaż pod adresem projektu kierowanych jest wiele pochwał, to są też regulacje, które budzą kontrowersje. Między innymi nowa definicja działalności gospodarczej. Pojawiają się też zarzuty wobec propozycji, by można było prowadzić działalność nierejestrowaną. Chociaż intencją ustawodawcy jest wyeliminowanie szarej strefy, to w praktyce może stać się odwrotnie: przepis ten może być traktowany przez niektórych jako przyzwolenie na unikanie podatków i kontroli. Wielu przedsiębiorców uważa, że należałoby rozszerzyć możliwość zawieszania działalności gospodarczej, aby mogły to robić również mikro i małe firmy, które zatrudniają pracowników.
Przedstawiamy pomysły, co do których pojawia się najwięcej krytycznych ocen. A także propozycje rozwiązań, jakie zgłaszają organizacje przedsiębiorców.
NOWA DEFINICJA DZIAŁALNOŚCI MOŻE WPROWADZIĆ ZAMIESZANIE
Kontrowersje budzi definicja działalności gospodarczej. Obecnie zgodnie z art. 2 u.s.d.g. działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Projekt ustawy – Prawo przedsiębiorcy zmienia tę definicję. Działalnością gospodarczą ma być „zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana samodzielnie i w sposób ciągły”.
Ta propozycja wywołała sporo kontrowersji. Zwłaszcza zawarte w niej określenie „wykonywana samodzielnie”. Wskazywano, że może ono rodzić wątpliwości interpretacyjne. Krajowa Izba Biegłych Rewidentów stwierdziła, że czytając sam projekt ustawy (bez uzasadnienia), można mieć wątpliwości, czy przesłankę samodzielności będzie spełniało wykonywanie działalności gospodarczej np. wyłącznie przy udziale pracowników, w jednostkach zależnych, przez franczyzobiorców.
Zgodnie z uzasadnieniem projektu samodzielność oznacza brak podporządkowania przedsiębiorcy poleceniom czy kierownictwu innego podmiotu. W ocenie Krajowej Komisji NSZZ „Solidarność” to założenie jest błędne. Jej zdaniem samodzielne wykonywanie działalności gospodarczej wiązać należy z brakiem powiązań z innymi podmiotami (a to wykluczałoby konsorcja niestanowiące spółek cywilnych oraz działalność na zasadzie podwykonawstwa). Krytycznie oceniły projekt definicji również Związek Rzemiosła Polskiego, Krajowa Rada Radców Prawnych, Konfederacja Lewiatan.
DZIAŁALNOŚĆ NIEREJESTROWANA FURTKĄ DLA SZAREJ STREFY
Wątpliwości rodzi też przewidziane w art. 5 projektu ustawy rozwiązanie dające możliwość prowadzenia działalności nierejestrowanej. Pomysł ten zakłada, że w przypadkach działalności prowadzonej przez osobę fizyczną na mniejszą skalę, z której miesięcznie przychody nie przekraczają wysokości 50 proc. minimalnego wynagrodzenia, nie powstaje obowiązek rejestracji działalności. Nie będzie ona uznawana za działalność gospodarczą i w konsekwencji nie pociągnie to za sobą obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne.
Urząd Miejski w Gdańsku zwrócił uwagę, że w projekcie nie wskazano, kto będzie decydował o prawie do nierejestrowania działalności i kto to będzie kontrolował. Poza tym powstaje problem z ustaleniem obowiązku rejestracji. Dana osoba dopiero po przepracowanym miesiącu będzie wiedziała, jaki osiągnie przychód z działalności i czy nie będzie przekraczał on 50 proc. kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Krajowa Rada Radców Prawnych proponowała m.in. uzupełnienie tej regulacji stwierdzeniem, że osoba fizyczna prowadząca działalność nieewidencjonowaną nabywa status przedsiębiorcy, poczynając od miesiąca następującego po miesiącu, w którym określony przychód został przekroczony.
Zdecydowanie przeciwny wprowadzeniu omawianego rozwiązania jest Związek Rzemiosła Polskiego. Uważa, że będzie ono nadużywane i wykorzystywane przez pomysłowych przedsiębiorców. „Wprowadzenie takiej regulacji zostanie odebrane przez mikroprzedsiębiorców jako zezwolenie dla pewnej grupy podmiotów na prowadzenie działalności w szarej strefie, co ma szczególne znaczenie w usługach i drobnym handlu” – wskazuje ZRP. Zdaniem związku unormowanie to narusza konstytucyjną zasadę równości wobec prawa podmiotów gospodarczych, a jako wsparcie udzielane niektórym przedsiębiorcom będzie niedozwoloną pomocą publiczną w rozumieniu przepisów UE.
Gdy nie uda się zmienić umowy spółki cywilnej, czasem można ją rozwiązać
Gdy nie uda się zmienić umowy spółki cywilnej, czasem można ją rozwiązać

Zobacz również
Polskie Towarzystwo Gospodarcze Brodnica dodaje, że choć rozwiązanie to ma służyć likwidacji szarej strefy, to paradoksalnie może przyczynić się do jej zwiększenia. Podobnie wskazywała podczas konsultacji Krajowa Komisja NSZZ „Solidarność”. W jej ocenie różnicowanie obowiązku rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w zależności od osiąganego dochodu może stanowić podstawę do wchodzenia w szarą strefę części osób prowadzących działalność zorganizowaną i zarobkową w sposób ciągły, jak również ich niezarejestrowanych podwykonawców.
MALI PRACODAWCY TEŻ CHCĄ SKORZYSTAĆ Z ZAWIESZENIA
Projekt ustawy w art. 24 przewiduje, że przedsiębiorca niezatrudniający pracowników będzie mógł zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Chodzi o wyeliminowanie zbędnej biurokracji związanej z obecnie obowiązującym 24-miesięcznym okresem zawieszenia. Teoretycznie dziś przedsiębiorca może przedłużyć ten okres: odwiesić działalność na jeden dzień, by ją ponownie zawiesić na kolejne miesiące. Ale łączy się to z biurokracją – po stronie zarówno przedsiębiorcy (zgłoszenie odwieszenia działalności, opłacenie należnych składek za czas odwieszenia, itp.), jak i administracji. PMR proponuje wprowadzenie możliwości zawieszenia działalności gospodarczej na czas nieokreślony.
Zdaniem niektórych przedsiębiorców i ekspertów to za mało. Prawo zawieszania działalności powinny mieć także mikro i małe firmy, które zatrudniają pracowników. Tak uważa Krajowa Rada Radców Prawnych. Jej zdaniem powinno się raczej uelastycznić prawo pracy, umożliwiając tej kategorii pracodawców wysłanie pracowników na urlopy bezpłatne w czasie zawieszenia działalności, zwłaszcza po tym, jak Trybunał Konstytucyjny opowiedział się za przyznaniem uprawnień pracowniczych osobom pozostającym w zatrudnieniu na podstawie umów cywilnoprawnych. W ocenie KRRP wyrówna to szanse małych firm niezatrudniających pracowników. W świetle zasady równego traktowania przy uwzględnieniu ciężarów kosztów i różnego rodzaju barier związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez mikro- i małych przedsiębiorców takie zróżnicowanie jest uzasadnione i nie stanowi dyskryminacji, ponieważ w swej istocie ma charakter wyrównujący. ⒸⓅ
Konstytucja dla biznesu – czyli co
Nowa ustawa – Prawo przedsiębiorców nie będzie regulowała zasad i trybu rejestracji działalności gospodarczej. Zagadnienie to będzie zawarte w odrębnym akcie. Chodzi o projekty ustaw o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz o Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Te dwie przygotowywane ustawy wchodzą w skład pakietu „Konstytucja biznesu”, opracowanego przez Ministerstwo Rozwoju. Ponadto w jego ramach znajduje się także projekt ustawy o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym. Regulacja ta zastąpi archaiczną już ustawę z 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne (t.j. Dz.U. z 1989 r. nr 27, poz. 148 ze zm.). ⒸⓅ
Zasady wolności gospodarczej
Ideą przewodnią jest wzmocnienie wolności gospodarczej oraz poprawa relacji przedsiębiorców z organami administracji publicznej. Dlatego projekt przewiduje wprowadzenie zasad generalnych. Chodzi m.in. o:
● wolność działalności gospodarczej,
● uznanie, że co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone,
● uczciwą konkurencję i poszanowanie dobrych obyczajów oraz słusznych interesów innych przedsiębiorców i konsumentów,
● domniemanie uczciwości przedsiębiorcy,
● rozstrzyganie wątpliwości na korzyść przedsiębiorcy,
● przyjazną interpretację przepisów,
● zaufanie, proporcjonalność, bezstronność i równe traktowanie,
● odpowiedzialność urzędników za naruszenie prawa,
● pewność prawa,
● udzialenie informacji,
● polubowne rozwiązywanie kwestii spornych.
Zamieszczenie zasad w ustawie ma stanowić wyraźny sygnał dla organów, że będą musiały je brać pod uwagę przy rozstrzyganiu wszystkich spraw przedsiębiorców. Zasady ogólne mają wpływać na sposób interpretacji i stosowania prawa – także w ustawach odrębnych. Obecnie u.s.d.g. nie formułuje takich zasad. ⒸⓅ
Rewolucyjnych zmian jest więcej
Inne wybrane propozycje zawarte w projekcie:
Ulga na start. Początkujący przedsiębiorcy zostaną zwolnieni z obowiązku uiszczania składek na ubezpieczenie społeczne przez pierwsze 6 miesięcy wykonywania działalności gospodarczej. W okresie kolejnych 24 miesięcy będzie można skorzystać dodatkowo z istniejącej obecnie ulgi dla młodych firm (tzw. mały ZUS).
Koniec REGON. Zniesienie obowiązku uzyskiwania i posiadania numeru REGON. Ustawodawca uznał, że wystarczy NIP.
Tryb milczącej zgody. Przewiduje się wprowadzenie możliwości wydawania zezwoleń w trybie milczącej zgody. Jeśli organ nie rozpatrzy wniosku w określonym terminie, to zezwolenie uznane będzie za wydane.
Mniej obciążeń. Proponuje się ograniczenie obciążeń nakładanych na przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem mikro-, małych i średnich przedsiębiorców;
Objaśnianie przepisów przez urzędy. Organy administracji mają wydawać napisane prostym językiem objaśnienia prawne wyjaśniające wybrane przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej.
Odformalizowanie komunikacji urząd – przedsiębiorca. Za zgodą lub na wniosek przedsiębiorcy sprawy urzędowe (lub poszczególne czynności, np. wezwania do uzupełnienia braków formalnych) będą mogły być załatwiane przez telefon, e-mail lub za pomocą innych środków komunikacji.
Zmiany dotyczące kontroli. Zakłada się m.in. likwidację obowiązku prowadzenia książek kontroli.