Wytoczyłem sprawę kontrahentowi za zaległe faktury. Końca postępowania nie widać, mam wrażenie, że sąd sprzyja pozwanemu. Ukarał grzywną mojego pracownika za niestawienie się jako świadek, a potem nie dopuścił innego pracownika do zeznań. Czy mogę się domagać zmiany sędziego?
Kodeks postępowania cywilnego pozwala w niektórych sytuacjach wyłączyć sędziego z postępowania. W art. 49 k.p.c. wskazano, że sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli „istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie”.
Wniosek o wyłączenie sędziego zgodnie z art. 50 k.p.c. strona zgłasza do protokołu w sądzie, w którym toczy się sprawa. Konieczne jest uprawdopodobnienie przyczyny wyłączenia. Do czasu rozstrzygnięcia wniosku sędzia może podejmować dalsze czynności, ale nie może zostać wydane orzeczenie lub zarządzenie kończące postępowanie.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w postanowieniu z 2 października 2015 r. (sygn. akt I ACz 632/15) podkreślił, że: „Instytucja wyłączenia sędziego na wniosek (iudex suspectus) związana jest nie z wystąpieniem jakiejkolwiek wątpliwości co do bezstronności sędziego rozpoznającego sprawę, ale z ujawnieniem się uzasadnionych wątpliwości co do bezstronności sędziego”.
Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z 26 listopada 2014 r. (sygn. akt I ACa 616/14) podkreślił, że: „niezadowolenie strony z przebiegu prowadzenia procesu, a nawet wadliwe prowadzenie procesu w skutek uchybień proceduralnych nie uzasadniają wyłączenia sędziego”.
W opisywanej przez czytelnika sprawie trudno zarzucić sądowi, że nie był bezstronny. Wydaje się, że realizował jedynie przysługujące mu uprawnienia procesowe. Za nieusprawiedliwione niestawiennictwo art. 274 k.p.c. przewiduje skazanie świadka na grzywnę. Trzeba jednak pamiętać, że z kolei art. 275 k.p.c. mówi, że ów świadek w ciągu tygodnia od daty doręczenia mu postanowienia skazującego go na grzywnę lub na pierwszym posiedzeniu, na które zostanie wezwany, może usprawiedliwić swoje niestawiennictwo. W razie usprawiedliwienia niestawiennictwa sąd zwolni świadka od grzywny. Na postanowienie sądu przysługuje zażalenie. Kwestia niedopuszczenia do udziału w postępowaniu w charakterze pełnomocnika osoby, która nie posiadała pełnomocnictwa, również podlega ocenie sądu. Pomimo że decyzja sądu nie podlega zaskarżeniu, strona niezadowolona może w apelacji od wyroku złożyć wniosek o rozpoznanie także tego zarządzenia sądu, gdy miało wpływ na wynik sprawy.
W postanowieniu Sądu Okręgowego w Szczecinie z 12 grudnia 2016 r. (sygn. akt VIII Gz 373/16) w zbliżonym stanie faktyczno-prawnym zaakcentowano, że: „Sąd rozpoznający wniosek o wyłączenie sędziego nie bada zasadności i prawidłowości czynności podjętych w sprawie przez sąd orzekający (postanowienie SN z 28 sierpnia 1996 r., sygn. akt I PO 8/96), a zarzutów dotyczących treści wydanych w tej bądź innej sprawie orzeczeń nie można uznać za powołanie się na podstawę z art. 49 k.p.c.”. Ponadto zaznaczył, że zarzuty dotyczące m.in. określonego orzeczenia bądź czynności sądu w toku postępowania mogą uzasadniać wniesienie środka odwoławczego, ale nie wniosku o wyłączenie sędziego.
W opisywanej sytuacji trudno doszukać się uzasadnionych podstaw prawnych, aby domagać się zmiany sędziego. Postępowanie sądu było wynikiem realizacji stosownych norm k.p.c., a przedsiębiorca (lub osoba ukarana grzywną) miał możliwość weryfikacji decyzji sądu w różnych określonych ustawowo trybach.
Podstawa prawna
Art. 49, art. 97, art. 274, art. 275 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1822 ze zm.).
