Pomysł sekwestracji CO2, czyli oddzielenia i wychwycenia dwutlenku węgla ze spalin w celu ograniczenia jego emisji do atmosfery, nie jest nowy. Od kilku lat instytuty badawcze na całym świecie zastanawiają się jak zmniejszyć emisję szkodliwego oddziaływania dwutlenku węgla na środowisko i zdrowie ludzkie.
Część pozyskanego w wyniku sekwestracji gazu może zostać wykorzystana w przemyśle, ale większość musi być składowana pod powierzchnią ziemi. CO2 ma być składowany w ten sposób również w Polsce. Czy będzie to bezpieczne dla środowiska naturalnego? Unijne prawo nas ochroni?
Unia Europejska stworzyła ramy prawne mające gwarantować bezpieczeństwo geologicznego składowania dwutlenku węgla. Kwestię tą reguluje Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/31/WE z 23 kwietnia 2009 r. w sprawie geologicznego składowania dwutlenku węgla oraz zmieniająca dyrektywę Rady 85/337/EWG Eurotom, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE, 2001/80/WE, 2004/35/WE, 2006/12/WE, 2008/1/WE i rozporządzenie (WE) nr 1013/2006.
Zgodnie z dyrektywą na składowiska wybiera się formacje geologiczne tylko wówczas, jeżeli w ramach proponowanych warunków użytkowania nie istnieje znaczące ryzyko wycieku i jeżeli nie powstaje znaczące zagrożenie dla środowiska lub zdrowia.
Przy wyborze miejsc na składowiska pod uwagę brane są wszelkie możliwe czynniki, które zabezpieczą środowisko naturalne. Pod uwagę brane są całkowita pojemność składowania, pojemność zbiorników, przepuszczalność czy ciśnienie. Jest to istotne, ponieważ gaz wtłaczany w głębokie struktury geologiczne pozostanie kilkaset metrów pod ziemią przez najbliższe setki lub nawet tysiące lat.
Unijna dyrektywa jednoznacznie wskazuje, że żadne składowisko CO2 nie może być eksploatowane bez pozwolenia. Właściwy organ dokonuje przeglądu i w razie potrzeby aktualizuje lub, w ostateczności, wycofuje pozwolenie na składowanie:
- w razie wycieków lub znaczących nieprawidłowości;
- w razie nieprzestrzegania warunków podanych w pozwoleniu lub w razie zagrożenia wyciekiem bądź w przypadku stwierdzenia znaczących nieprawidłowości;
- z powodu jakiegokolwiek uchybienia w stosunku do warunków ustalonych w pozwoleniu;
- w świetle najnowszych odkryć naukowych i postępu technicznego;
- zawsze pięć lat po wydaniu pozwolenia, a następnie co dziesięć lat.
W przypadku wycieków czy znaczących nieprawidłowości operator musi niezwłocznie poinformować o sprawie właściwy organ i podjąć niezbędne działania naprawcze,
Pierwsze próby już za nami
Jak informuje na swoich stronach Państwowy Instytut Geologiczny w Polsce zrealizowano dotychczas dwa przedsięwzięcia związane z zatłaczaniem CO2: pierwszy to złoże Borzęcin, gdzie zatłacza się od 1995 roku odpadowy gaz kwaśny. Natomiast w Kaniowie na Górnym Śląsku przeprowadzono eksperyment zatłaczania dwutlenku węgla do głębokich, nieeksploatowanych pokładów węgla połączony z uzyskiem metanu.
Eksperci przekonują, że metoda wtłaczania dwutlenku węgla pod powierzchnię jest bezpieczna dla środowiska, chyba że nastąpią nieprzewidziane wypadki. W założeniach do projektu ustawy regulującej składowanie dwutlenku węgla stwierdzono co następuje: „Działalność polegająca na podziemnym składowaniu dwutlenku węgla może wiązać się z negatywnym wpływem na środowisko w przypadku wystąpienia awarii zakładu górniczego prowadzącego zatłaczanie tego gazu i wycieku dwutlenku węgla. Ze względu na brak szczegółowej wiedzy na temat długofalowych skutków podziemnego składowania znaczących ilości dwutlenku węgla, podyktowany niewielką jak do tej pory skalą zrealizowanych przedsięwzięć z tego zakresu, nie można aktualnie przewidzieć wpływu wszystkich aspektów podziemnego składowania dwutlenku węgla na środowisko. Na ich wymierną ocenę należy poczekać do momentu zrealizowania projektów demonstracyjnych tej technologii.”
Źródło: europa.eu, www.pgi.gov.pl, www.mos.gov.pl
