Z opieki świetlic korzystają głównie dzieci zaniedbane wychowawczo lub pochodzące z najuboższych rodzin. W świetlicach m.in. odrabiają lekcje z pomocą wychowawców, mają zajęcia poszerzające ich wiedzę o świecie, uczą się nawyków higienicznych i dostają ciepły posiłek. Większość placówek zabiera też dzieci na wakacje, organizuje im święta. Dla wielu dzieci jest to jedyne miejsce, w którym mogą znaleźć spokój i wsparcie, a pracujący tam wolontariusze są często jedynymi osobami, które poświęcają im czas i uwagę.

Placówki tego rodzaju są często prowadzone przez organizacje pozarządowe.

W długie weekendy nauczyciele powinni pracować. Jednak szkoły namawiają, żeby nie posyłać dzieci do szkoły
W długie weekendy nauczyciele powinni pracować. Jednak szkoły namawiają, żeby nie posyłać dzieci do szkoły

Zobacz również

Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej wprowadziła zmiany w organizacji tych placówek, de facto zrównując je z placówkami oświatowymi. Oznaczało to, że aby otrzymać zezwolenie na prowadzenie placówki, trzeba spełnić dość restrykcyjne wymogi budowlane oraz standardy sanitarne i dotyczące bezpieczeństwa pożarowego. Tymczasem większość placówek prowadzonych w formie świetlic socjoterapeutycznych i środowiskowych znajduje się w lokalach, które nie są w stanie sprostać warunkom niezbędnym do otrzymania pozytywnych opinii straży pożarnej i inspekcji sanitarnej (np. w piwnicach czy suterenach).

Rzecznik praw dziecka Marek Michalak alarmował, że w związku z tym może przestać istnieć większość świetlic środowiskowych. Przywoływał dane, z których wynikało, że w Warszawie na 100 placówek prowadzonych przez organizacje pozarządowe tylko jedna uzyskała wymagane ustawą pozwolenia, w Białymstoku na 16 świetlic tylko jedna spełnia stawiane warunki, zaś w Płocku i Katowicach prawie wszystkie nie spełniają wymaganych standardów.

Na wniosek RPD w październiku 2012 r. Senat przygotował projekt ustawy, który umożliwił tego rodzaju placówkom działanie na dotychczasowych zasadach przez kolejne dwa lata. Uchwalona pod koniec 2012 r. nowelizacja ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej stanowiła, że zarówno samorządy, jak i podmioty niepubliczne prowadzące placówki opiekuńczo-wychowawcze wsparcia dziennego mają czas na dostosowanie się do nowych przepisów do końca 2014 r.

Wkrótce okazało się jednak, że mimo wydłużenia okresu przejściowego z 12 do 36 miesięcy, większość świetlic nie będzie w stanie spełnić ustawowych wymogów. Z uwagi na duże znaczenie placówek wsparcia dziennego w profilaktyce rodzinnej, zdecydowano się - w kolejnej nowelizacji ustawy (uchwalonej w drugiej połowie zeszłego roku) - wprowadzić przepisy umożliwiające utrzymanie istniejących już placówek. Te z nich, które powstały przed 1 stycznia 2012 r. (czyli przed wejściem w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej), nie muszą spełniać nowych wymagań lokalowych i sanitarnych.

Resort pracy i polityki społecznej przypomina, że te placówki w obecnym kształcie mogą funkcjonować nie dłużej niż do 30 czerwca br. Aby móc dalej działać, do tego czasu muszą w taki sposób zorganizować placówkę, aby zapewniała dzieciom bezpieczne i higieniczne warunki pobytu. Dotyczy to placówek niepublicznych.

To, czy warunki te zostały zapewnione, stwierdza wójt. Oznacza to, że placówki te mają czas do końca czerwca, aby – w porozumieniu z samorządem gminnym – przystosować placówkę do wymagań, jakie samorząd ten postawi. Jeżeli wójt nie stwierdzi, że placówka zapewnia dzieciom bezpieczne i higieniczne warunki pobytu, wówczas ulegnie ona likwidacji.

MPiPS podkreśla, że trudno wskazać jeden wzorzec postępowania, którym powinien kierować się wójt przy wydawaniu zgody, bowiem sytuacja każdej placówki jest inna. "Mogą zaistnieć np. sytuacje, że placówka funkcjonuje w lokalu, który znajduje się poniżej poziomu terenu, ale ukształtowanie tego lokalu, liczba dzieci, które uczęszczają do tej placówki, i liczba osób, które sprawują nad tymi dziećmi opiekę, zagwarantują, że bezpieczeństwo dzieci będzie zapewnione" - zauważa resort. Zatem wójt powinien sytuację każdej placówki rozpatrywać indywidualnie – w szczególności biorąc pod uwagę jej specyfikę oraz liczbę dzieci, które spędzają w niej czas.

Z kolei placówki publiczne, prowadzone przez samorządy, powstałe przed 1 stycznie 2012 r., obowiązywał trzyletni okres przejściowy. Podobnie było w przypadku placówek, które powstały po 1 stycznia 2012 r. i przed 19 września 2014 r. (czyli po wejściu ustawy w życie, ale przed ostatnią nowelizacją), zarówno publicznych, jak i niepublicznych.

Natomiast placówki które powstały po 19 września 2014 r. - publiczne i niepubliczne - obowiązują przepisy sprzed wejścia w życie ostatniej nowelizacji. Oznacza to, że od 5 września br. będą musiały spełniać nowe wymagania. W praktyce od tego czasu będą musiały spełniać warunki określone w rozporządzeniu, o którym mowa w ustawie. Jak informuje MPiPS, prace nad rozporządzaniem są w toku.