GIS rusza z wielką kontrolą szczepień dzieci. Co grozi za brak szczepienia?

Już w lutym Główny Inspektorat Sanitarny rozpocznie szeroko zakrojoną kontrolę kart szczepień dzieci w Polsce. Sanepid sprawdzi, ile dzieci jest zaszczepionych przeciwko 13 obowiązkowym chorobom zakaźnym. Dowiedz się, jakie zmiany szykuje GIS i jakie konsekwencje mogą wyniknąć z tej kontroli.

W lutym 2025 roku Główny Inspektorat Sanitarny rozpoczyna szeroką kontrolę kart szczepień obowiązkowych wszystkich dzieci w Polsce. Celem weryfikacji jest dokładne sprawdzenie, ile dzieci zostało zaszczepionych przeciwko trzynastu chorobom zakaźnym objętym kalendarzem szczepień. W rezultacie tej kontroli możliwe będzie zidentyfikowanie dzieci, które nie zostały zaszczepione z różnych powodów.

Sanepid skontroluje szczepienia. Jakie zmiany czekają na rodziców?

GIS zapewnia, że kontrola kart szczepień obowiązkowych to krok w stronę zwiększenia efektywności systemu ochrony zdrowia w Polsce. W 2025 roku Inspekcja Sanitarna postanowiła skupić się na analizie aktualnego stanu zaszczepienia dzieci, aby ustalić, jakie grupy dzieci są zagrożone brakiem szczepień. Szef GIS, dr Paweł Grzesiowski, podkreślił, że weryfikacja ma także przygotować grunt pod przejście na elektroniczne karty szczepień, co ułatwi dalsze monitorowanie stanu zdrowia dzieci. Kontrole rozpoczną się w drugiej połowie lutego 2025 roku, a ich wyniki mogą mieć wpływ na dalszą politykę szczepień w Polsce.

Kontrola szczepień 2025. Co chce sprawdzić GIS i dlaczego?

Skąd pomysł na masową kontrolę kart szczepień dzieci? GIS chce odpowiedzieć na pytanie, ile dzieci w Polsce zostało zaszczepionych w poszczególnych rocznikach, a także jakie grupy osób niepełnoletnich są nieszczepione. Zgodnie z danymi, dotyczy to około 7,5 miliona dzieci. Szef GIS, dr Paweł Grzesiowski, zaznaczył, że kontrola pozwoli również na opracowanie planu dotarcia do dzieci, które z różnych powodów nie zostały objęte szczepieniami.

Obowiązkowe szczepienia dzieci w Polsce – lista 2025

W Polsce obowiązkowe szczepienia dzieci są regulowane przez Ustawę o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, oraz odpowiednie rozporządzenia ministra zdrowia. Zgodnie z obowiązującym kalendarzem szczepień na rok 2025, każde dziecko musi zostać zaszczepione przeciwko 13 chorobom zakaźnym, które są uznawane za zagrożenie zdrowia publicznego. Szczepienia te są obowiązkowe i muszą być wykonane w określonych terminach, aby zapewnić skuteczną ochronę przed groźnymi chorobami. Oto aktualna lista obowiązkowych szczepień w Polsce oraz zalecany wiek ich wykonania:

• Gruźlica (BCG) – pierwsze szczepienie w pierwszych dobach życia.
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) – pierwsze szczepienie w ciągu pierwszych 24 godzin życia, kolejne dawki w 2 i 7 miesiącu życia.
• Tężec, błonica, krztusiec (DTP) – trzy dawki w 2, 4 i 6 miesiącu życia, przypomnienie w 5. roku życia oraz w 14. roku życia.
• Poliomyelitis (Polio) – cztery dawki szczepionki w 2, 4, 6 miesiącu życia oraz w 5. roku życia.
• Haemophilus influenzae typu b (Hib) – trzy dawki w 2, 4 i 6 miesiącu życia oraz przypomnienie w 5. roku życia.
• Pneumokoki (PCV) – trzy dawki w 2, 4 i 13 miesiącu życia.
• Odra, świnka, różyczka (MMR) – szczepienie w 13. miesiącu życia oraz przypomnienie w 6. roku życia.
• Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) – dwa szczepienia w 13. i 14. miesiącu życia.
• Zakażenia meningokokowe (MenC) – szczepienie w 12. miesiącu życia.
• Wirus brodawczaka ludzkiego (HPV) – szczepienie w 12. roku życia, dwa dawki w odstępie 6 miesięcy.
• Krztusiec (w ramach szczepionki DTP) – przypomnienie w 5. roku życia i w 14. roku życia.
• Tężec i błonica (DT) – przypomnienie w 14. roku życia oraz co 10 lat w dorosłym życiu.

Dlaczego rodzice nie szczepią dzieci?

Podczas kontroli GIS przewiduje, że wykryje trzy grupy dzieci, które nie zostały zaszczepione. Będą to:

• Dzieci, które zniknęły z systemu – nie ma zapisów o szczepieniach, co może świadczyć o ich wyjeździe za granicę lub innych okolicznościach.
• Dzieci, które nie zostały zaszczepione z powodów zdrowotnych – z powodów medycznych dziecko nie mogło otrzymać szczepienia w określonym czasie.
• Dzieci, których rodzice świadomie odmówili szczepienia – na przykład z powodu przekonań osobistych lub innych powodów.

W 2023 roku zanotowano w Polsce ponad 87 tysięcy odmów szczepień, co stanowi znaczny wzrost w porównaniu do lat ubiegłych. Wśród tych dzieci mogą znajdować się przypadki, które będą musiały być dokładniej zbadane.

Co grozi za niezaszczepienie dziecka?

Niezaszczepienie dziecka w Polsce może wiązać się z poważnymi konsekwencjami prawno-administracyjnymi. Zgodnie z Ustawą o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych, rodzice mają obowiązek zapewnienia dziecku dostępu do obowiązkowych szczepień ochronnych. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować różnymi sankcjami. W pierwszej kolejności, w przypadku odmowy szczepień, rodzice mogą zostać wezwani przez powiatowego inspektora sanitarnego do wyjaśnienia przyczyny uchybienia. Jeśli nie dostarczą odpowiednich dokumentów ani uzasadnienia, mogą otrzymać mandat karny, którego wysokość może wynieść nawet 500 zł za każde dziecko.

Dodatkowo, w przypadku systematycznych odmów szczepień, sanepid może nałożyć na rodziców grzywnę administracyjną, której wysokość zależy od decyzji inspektora sanitarnego. Co więcej, rodzice mogą zostać pozbawieni możliwości korzystania z niektórych przywilejów, takich jak zapisanie dziecka do przedszkola czy szkoły, jeśli w placówce wykryte zostaną przypadki chorób zakaźnych. W szczególności dotyczy to sytuacji, w których brak szczepienia naraża innych uczniów i dzieci na niebezpieczeństwo zachorowania. Ponadto, w przypadku wykrycia epidemii, dzieci nieszczepione mogą zostać wyłączone z życia społecznego, co może obejmować ich izolację lub zakaz uczestniczenia w wydarzeniach zbiorowych.

Problemy związane z odmowami szczepień i ich konsekwencje

Odmowy szczepień stały się jednym z poważniejszych problemów w Polsce, szczególnie w kontekście rosnącej liczby dzieci, które nie są szczepione. Zgodnie z raportem Najwyższej Izby Kontroli, brak dokładnych danych o liczbie zaszczepionych dzieci oraz o liczbie odmów może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych w kraju. NIK ostrzega, że dalszy wzrost liczby odmów może skutkować wybuchem epidemii groźnych chorób zakaźnych. Ponadto rok 2024 był rekordowy pod względem zachorowań na krztusiec – w kraju zanotowano ponad 32 000 przypadków tej choroby, co stanowi ponad trzydziestokrotny wzrost w porównaniu do roku poprzedniego. W 2023 roku odnotowano tylko 922 przypadki tej choroby. Aby zmniejszyć liczbę zachorowań, lekarze apelują o przestrzeganie kalendarza szczepień oraz o regularne przyjmowanie dawek przypominających przez dorosłych.

Sanepid skontroluje szczepienia. Brakuje punktów konsultacyjnych

Dr Paweł Grzesiowski zwrócił uwagę na problem z dostępnością punktów szczepień, szczególnie dla dzieci, które nie zostały zaszczepione w terminie. Zniknięcie z mapy Polski wielu punktów konsultacyjnych sprawia, że rodzice mają trudności ze znalezieniem miejsca, w którym mogliby skonsultować stan zdrowia dziecka i dokonać szczepienia. W związku z tym szef GIS apeluje o utworzenie co najmniej jednego punktu konsultacyjnego w każdym województwie, który umożliwi rodzicom i dzieciom dostęp do usług związanych ze szczepieniami. Tego typu punkty mogą także ułatwić ponowne szczepienie dzieci, które spóźniły się z obowiązkowym terminem.