Utrata pracy nieodłącznie wiąże się z zakończeniem ubezpieczenia zdrowotnego i utraceniem prawa do bezpłatnych świadczeń. Osoby, które znajdą się w takiej sytuacji powinny jak najszybciej zadbać o uzyskanie nowego ubezpieczenia, bowiem w przypadku konieczności leczenia lub w razie wypadku, narażają się na bardzo duże koszty. W jaki sposób można odzyskać prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, jeśli nie pracujemy?
Dobra informacja jest taka, że po rozwiązaniu umowy o pracę lub po zamknięciu działalności gospodarczej, bezrobotny może bezpłatnie korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego jeszcze przez 30 dni. Ma zatem dość sporo czasu na skorzystanie z wybranej przez siebie możliwości. Co można zrobić?
Skorzystanie z ubezpieczenia jako członek rodziny
Osoby, które utraciły pracę lub zamknęły działalność i tym samym utraciły własny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, mogą skorzystać z ubezpieczenia współmałżonka. To najszybsza i najwygodniejsza opcja, która nie wiąże się z żadnymi dodatkowymi kosztami. Osoba, które chce zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członka swojej rodziny musi powiadomić o tym fakcie pracodawcę. Co ważne, ma na to 7 dni od momentu zaistnienia okoliczności powodujących konieczność zgłoszenia.
W tym przypadku do ubezpieczenia zgłasza płatnik składek, czyli pracodawca. Jeśli jednak mąż lub żona prowadzi działalność gospodarczą, musi samodzielnie zgłosić członka rodziny, również trzymając się terminu 7 dni. Wystarczy wysłać do ZUS-u uzupełniony formularz ZUS ZCNA.
Rejestracja w urzędzie pracy
Osoby, które nie mogą skorzystać z ubezpieczenia męża lub żony, a nie chcą ponosić dodatkowych kosztów, powinny zarejestrować się w urzędzie pracy jako bezrobotne. Prawo do bezpłatnych świadczeń zdrowotnych uzyskuje się już w dniu rejestracji. W przypadku utraty statusu bezrobotnego, można korzystać z darmowego leczenia jeszcze przez 30 dni. W przypadku znalezienia pracy, osoby zarejestrowane w urzędzie muszą powiadomić jednostkę o tym fakcie.
Warto dodać, że na uzyskanie w PUP-ie ubezpieczenia zdrowotnego bez pracy nie wpływa posiadanie lub nieposiadanie świadczeń wynikających z bezrobocia (mowa o zasiłku). Jakiś czas temu pojawił się pomysł, aby osoby bezrobotne, którym zależy wyłącznie na prawie do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, zgłaszały się do ZUS-u, zamiast do urzędu pracy. Ta koncepcja miała na celu walkę z fikcyjnym bezrobociem, bowiem wiele osób rejestruje się w urzędach wyłącznie dla ubezpieczenia. Póki co nie wiadomo, co będzie dalej działo się w tym temacie.
Ubezpieczenie dobrowolne
Kolejną opcją, tym razem płatną, jest ubezpieczenie dobrowolne. Na to rozwiązanie często decydują się osoby pracujące w oparciu o umowy o dzieło, bowiem w tym przypadku pracodawca nie opłaca składek. Warto dodać, że można z niego skorzystać wyłącznie wtedy, gdy osoba zgłaszająca się do ubezpieczenia mieszka w Polsce. Jak wygląda cały proces? Konieczne jest złożenie w NFZ wniosku w sprawie zawarcia umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. Osoba zgłaszająca zostanie objęta ubezpieczeniem od dnia wskazanego przez siebie w umowie. Dokument jest podpisywany na czas nieokreślony. Umowa wygasa w momencie jej rozwiązania lub w ciągu 30 dni od momentu zaprzestania opłacania składek.
W styczniu, lutym i marcu 2024 roku wysokość dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego wynosi 699,11 zł. Kwota stanowi 9 proc. podstawy wymiaru, czyli przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, dlatego jest ruchoma. Podczas składania wniosku należy przedstawić dokument stwierdzający, kiedy zakończyło się nasze ostatnie ubezpieczenie. Zazwyczaj jest to świadectwo pracy, zaświadczenie z urzędu pracy lub potwierdzenie zapłaty ostatniej składki zdrowotnej z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Osoby, które zgłaszają się do ubezpieczenia dobrowolnego, mogą również zgłosić członków rodziny. Po podpisaniu umowy, należy zgłosić się do ZUS-u z drukiem ZUS ZZA.
W tym miejscu trzeba zaznaczyć, że jeśli na podstawie dostarczonych dokumentów informujących o tym, kiedy zakończyło się nasze ostatnie ubezpieczenie zdrowotne, okaże się, że mieliśmy przerwę dłuższą niż 3 miesiące, konieczne będzie wniesienie opłaty dodatkowej. NFZ uzależnia od niej objęcie ubezpieczeniem, dlatego nie obejdzie się bez kosztów. Osoby, które pozostawały bez ubezpieczenia od 3 miesięcy do roku, muszą zapłacić w 2024 roku 1553,57 zł. Kwota rośnie wraz z wydłużaniem się tego okresu.
Jak sprawdzić, czy mamy ubezpieczenie zdrowotne?
Osoby, które chcą sprawdzić, czy przysługuje im prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, mogą to zrobić na dwa sposoby - online i stacjonarnie. W pierwszym przypadku należy zalogować się na PUE lub na Internetowe Konto Pacjenta, korzystają z profilu zaufanego lub bankowości elektronicznej. W obu miejscach znajdziemy informację o opłaconych składkach oraz prawie do świadczeń.
Możemy również udać się do przychodni i poprosić o potwierdzenie, że nasze ubezpieczenie jest widoczne w systemie eWUŚ. W tym celu należy zabrać ze sobą dowód osobisty.
