Szczepienia wracają do aptek. Przeciwko jakim chorobom?

Pacjenci łatwiej będą mogli się zaszczepić przeciwko niektórym chorobom. Aptekarze będą mieli więcej pracy, ale są zadowoleni z nowych rozwiązań, które zostały wprowadzone na stałe.

Od 1 listopada w aptekach będzie można się zaszczepić przeciwko grypie i pneumokokom (osoby powyżej 65. roku życia), natomiast od 1 grudnia również przeciwko COVID-19 (osoby powyżej 18. roku życia).

– Ta zmiana odciąża szpitale i przychodnie, poza tym obniża koszty. Argumentem jest też szeroka dostępność aptek, bez zapisów, bez kolejek. Zwiększanie zaangażowania aptek w systemie jest obecnie standardem na całym świecie. Jedynym, co czyni Polskę wyjątkiem, jest ogromnie długi czas, wręcz ślamazarny, wprowadzania oczywistych zmian – zauważa Marcin Wiśniewski, prezes Związku Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek (ZAPPA).

Zarówno liczba aptek i ich rozmieszczenie, jak i godziny ich otwarcia przemawiają na korzyść jak najszerszego wykorzystania ich możliwości. Tak by skupiły się na realizacji usług faktycznie potrzebnych pacjentom i zgodnych z wykształceniem personelu zamiast na promocjach suplementów diety czy sprzedaży kosmetyków. Farmaceuci mogą być dużo bardziej zaangażowani w sprawowanie opieki nad pacjentem w miejscu dla niego łatwo dostępnym.

W aptekach będzie sporo taniej, ale jeszcze nie od zaraz

Jak zauważa prezes ZAPPA, dopiero pandemia COVID-19 wymusiła wprowadzenie szczepień do aptek (takiej możliwości nie ma już jednak od 1 lipca 2023 r., czyli od zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego). Okazało się przy tym, że wszelkie obawy co do przygotowania farmaceutów były nieuzasadnione, a obecne działania potwierdzają, że aptekarze dobrze sprawdzili się w nowej roli.

– Doświadczenie pokazuje, że apteki i aptekarze błyskawicznie się przeszkolili i wdrożyli szczepienia ku ogromnemu zadowoleniu pacjentów – mówi Marcin Wiśniewski. – Po analizie danych i tego, jak w praktyce zadziałała ta usługa, dziś śmiało powiedziałbym, że nie ma lepszego miejsca na szczepienie, jeżeli chcemy w krótkim czasie wyszczepić masy. A powinno nam na tym zależeć, bo wyszczepialność mamy jedną z najniższych w Europie, przez co więcej osób choruje, a zatem więcej nas to kosztuje – podsumowuje. ©℗

Czego dotyczy zmiana, która wejdzie w życie 1 listopada 2023 r.	Tak jest	Tak będzie	Uzasadnienie/Skutek
Refundacja lekówUstawa z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1938)	■ Tylko leki na receptę mogą być objęte refundacją.■ Recepty na leki zawierające w swoim składzie substancję psychotropową lub środek odurzający można wystawiać zarówno w wersji papierowej, jak i elektronicznej.■ Lekarz ma dostęp do informacji o pacjencie tylko za jego zgodą.■ Wykaz refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych obowiązuje przez dwa miesiące.■ Apteki nie mają możliwości zawierania z NFZ umów na szczepienia.	■ Możliwe będzie objęcie refundacją leków bez recepty.■ Recepty na leki zawierające w swoim składzie substancję psychotropową lub środek odurzający będzie można wystawiać tylko w wersji elektronicznej.■ Lekarz zyska prawo do dostępu do danych zawartych w Internetowym Koncie Pacjenta w przypadku osób poniżej 18. roku życia i powyżej 65. roku życia bez konieczności uzyskania ich zgody.■ Wykaz refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych będzie obowiązywał przez trzy miesiące.■ Apteki będą miały możliwość zawierania z NFZ umów na szczepienia (szczegóły reguluje rozporządzenie).	Ustawa refundacyjna obowiązuje już ponad 10 lat. Przez ten czas uwidoczniły się różne problemy związane z jej stosowaniem, w szczególności w zakresie wydawania recept, ale też dostępu do informacji o pacjencie. Zaszła konieczność zebrania wszystkich uwag i wprowadzenia dużej nowelizacji, dzięki czemu będzie można lepiej zarządzać środkami przeznaczonymi na refundację leków.
Ogólne warunki umów z NFZRozporządzenie ministra zdrowia z 9 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz.U. poz. 2186)	Przepisy nie uwzględniają sytuacji, w której apteka zawiera umowę na realizację świadczeń.	■ Dodano możliwość realizacji umów na szczepienia w aptekach.■ Prezes NFZ, przygotowując postępowania w sprawach dotyczących aptek, będzie zasięgał opinii Naczelnej Izby Aptekarskiej.	Łatwiejszy dostęp do szczepień. Wyłączenie stosowania określonychprzepisów w przypadku zawierania umów z podmiotami prowadzącymi apteki na realizacjęzalecanych szczepień ochronnych.
Podstawowa opieka zdrowotna (POZ)Rozporządzenie ministra zdrowia z 9 października 2023 r.zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. poz. 2226)	■ Lekarz POZ ma ograniczone możliwości kierowania pacjentów na testy diagnozujące alergię.■ Przepisy dotyczące nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej nie regulują możliwości udzielania teleporad.■ Przychodnie realizują co najmniej jeden z czterech programów opieki koordynowanej, które dotyczą chorób kardiologicznych, cukrzycy, chorób płuc oraz niedoczynności tarczycy.	■ Lekarz POZ będzie mógł skierować pacjenta na badania dotyczące alergenów wziewnych (np. pyłki drzew, kurz) oraz pokarmowych (np. mleko, pszenica).■ W poradni nocnej i świątecznej opiece zdrowotnej będzie można udzielać teleporad.■ Przychodnia będzie mogła zaoferować koordynowaną opiekę w pięciu grupach schorzeń – dotychczasowe grupy się zmienią oraz dojdzie nowa. Programy będą obejmować leczenie: chorób kardiologicznych, stanów przedcukrzycowych i cukrzycy, chorób płuc, nadczynności i niedoczynności tarczycy oraz chorób nerek.	Lekarz POZ będzie miał większą możliwość diagnozowania i leczenia pacjenta. Ponadto nowe przepisy uporządkują praktykę udzielania świadczeń w nocnej i świątecznej opiece zdrowotnej.
Program bezpłatnej mammografii i cytologiiRozporządzenie ministra zdrowia z 5 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu programów zdrowotnych (Dz.U. poz. 2167)	Na bezpłatną cytologię mogą się zgłosić kobiety w wieku 25–59 lat, na mammografię panie w wieku 50–69 lat.	■ Górny próg bezpłatnej cytologii zostanie podniesiony do 64 lat■ Mammografia będzie oferowana kobietom w wieku 45–74 lat.	Poprawa dostępu do świadczeń, które mogą zdiagnozować poważne choroby we wczesnym stadium, co zwiększa szanse przeżycia i wyleczenia.