Do mamy, która ma zaburzenia psychiczne, wezwaliśmy pogotowie. Nie zabrano jej do szpitala, gdyż nie wyraziła na to zgody. Nie chce poddać się jakiemukolwiek leczeniu, odmawia również brania leków. Co możemy zrobić w tej sytuacji – choroba się nasila, a my sobie już nie radzimy – pyta pani Czesława.
Zaburzenia psychiczne nie pozbawiają chorego prawa do decydowania o sobie, więc w przypadku podjęcia leczenia i przyjęcia go do szpitala konieczna jest jego zgoda. Gdy sytuacja nie wymaga natychmiastowej pomocy, ale widać, że leczenie chorej jest konieczne (ale nie jest osobą niebezpieczną), należy skierować wniosek do sądu rodzinnego (właściwego ze względu na miejsce zamieszkania chorej) o wysłanie jej na przymusowe leczenie psychiatryczne.
Jest to dopuszczalne wyłącznie w dwóch sytuacjach: kiedy dotychczasowe zachowanie wskazuje na to, że brak leczenia szpitalnego spowoduje znaczne pogorszenie zdrowia psychicznego lub gdy osoba chora jest niezdolna do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, a uzasadnione jest przewidywanie, że leczenie psychiatryczne przyniesie poprawę jej zdrowia. Do wniosku dołącza się orzeczenie od lekarza psychiatry uzasadniające potrzebę przymusowego leczenia w szpitalu. Takie zaświadczenie lekarz wydaje na prośbę małżonka, krewnych w linii prostej (np. córki, matki) rodzeństwa, przedstawiciela ustawowego lub osoby sprawującej nad tą osobą faktyczną opiekę. Zatem procedurę najlepiej rozpocząć od lekarza psychiatry (skierowanie nie jest potrzebne). Jeśli chora kategorycznie odmawia wizyty u lekarza, można wezwać psychiatrę do domu.
W nagłych przypadkach, jeśli z zachowania wynika, że osoba chora może zagrażać własnemu życiu albo życiu lub zdrowiu innych, bądź nie jest zdolna do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, może być poddana szpitalnemu leczeniu psychiatrycznemu bez jej zgody oraz bez wcześniejszego uzyskania zgody sądu opiekuńczego. Lekarz przyjmujący tę osobę ma obowiązek (o ile to możliwe) zasięgnięcia pisemnej opinii innego lekarza, najlepiej psychiatry, albo pisemnej opinii psychologa. Wówczas kierownik szpitala psychiatrycznego zawiadamia sąd opiekuńczy, który wydaje (lub nie) zgodę na jej pobyt w szpitalu.
Uwaga
Orzeczenie lekarskie ważne jest tylko 14 dni od daty wystawienia
Podstawa prawna
Art. 21–30 ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 231, poz. 1375).