Monitoring pomieszczeń, w których leżą unieruchomieni bądź izolowani pacjenci, oraz organizowanie w szpitalach rozpraw w sprawach pacjentów – takie rozwiązania mają się znaleźć w nowych przepisach.

Chodzi o nowelizację ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. z 2020 r. poz. 685), której założenia opublikowano w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów. Zmiany dotyczą m.in. środków przymusu bezpośredniego w opiece psychiatrycznej.
Przypomnijmy, w sprawie pacjentów szpitali psychiatrycznych, wobec których są one stosowane, interweniował niedawno rzecznik praw obywatelskich. Z odpowiedzi resortu zdrowia wynikało, że pracuje nad zmianami w przepisach (pisaliśmy o tym w tekście „Szykują się zmiany w stosowaniu przymusu wobec chorych”, DGP nr 168/2022). I tak, zgodnie z postulatem RPO, nowelizacja zakłada wyposażenie pomieszczeń, w których przebywają osoby podlegające unieruchomieniu, w monitoring. Zaproponowano również zmiany w zakresie przesłanek do zastosowania przymusu bezpośredniego. Ma on odnosić się do poważnego zakłócania spokoju innych osób lub uniemożliwiania funkcjonowania podmiotu, w którym się one znajdują.
Ponadto nowelizacja ma wyeliminować wątpliwości interpretacyjne związane z rozpoczęciem trzydniowego terminu na dokonanie oceny zasadności zastosowania przymusu bezpośredniego – zgodnie z zapowiadanymi przepisami ma to nastąpić w terminie trzech dni od daty zakończenia jego stosowania. Zmianie ulegnie również procedura przedłużania przez lekarzy unieruchomienia lub izolacji.
Ponadto projekt ma doprecyzowywać, że osoba z zaburzeniami psychicznymi leczona w szpitalu psychiatrycznym może uzyskać zgodę osoby kierującej oddziałem (a nie ordynatora czy lekarza kierującego oddziałem, jak ma to miejsce obecnie) na okresowe przebywanie poza szpitalem bez wypisywania jej z zakładu, jeżeli nie zagraża to jej życiu albo życiu lub zdrowiu innych osób.
Zapowiadane zmiany obejmą także przepisy dotyczące przyjęcia do szpitala psychiatrycznego bez zgody. Będzie mieć to miejsce poprzez wprowadzenie terminu „zasięgnięcie opinii drugiego lekarza” (nie zaś „konieczność zasięgnięcia w miarę możliwości opinii drugiego lekarza psychiatry przy przyjęciu do szpitala osoby”). W takich sprawach uczestnikiem postępowania z mocy prawa ma być również szpital psychiatryczny. Z kolei rozprawy w tym zakresie co do zasady mają odbywać się w szpitalu. Odstępstwem od tej reguły mają być wyłącznie sytuacje, gdy będzie to szczególnie utrudnione.
Nowelizacja przewiduje również, że jednostki organizacyjne pomocy społecznej, na wniosek kierownika podmiotu leczniczego, będą zobowiązane do przekazania informacji na temat osoby przebywającej w szpitalu psychiatrycznym mogących mieć znaczenie w procesie jej leczenia.
Drugi ważny aspekt noweli to wprowadzenie zmian w terminologii wykorzystywanej w przepisach, która zdaniem autorów jest archaiczna i może przyczyniać się do stygmatyzacji osób dotkniętych zaburzeniami psychicznymi.
Ustawa ma wejść w życie w IV kw. 2022 r. ©℗