Rynek rośnie, zwiększają się możliwości, ale nie wszystkie podmioty są w stanie z nich skorzystać.

Liczba aptek zmniejszyła się w 2021 r. o 324 w porównaniu do 2020 r., do 13 113 – wynika z danych firmy badawczo–doradczej PEX PharmaSequence. To najmniejszy spadek od 2018 r., czyli do momentu, kiedy po latach wzrostów rynek zaczął się kurczyć. W 2020 r. ubyło bowiem 404 aptek, w 2019 r. – 689, a w 2018 r. – 439.
– Ostatnie cztery lata były czasem normalizacji po nowelizacji prawa farmaceutycznego z 2017 r., która zezwoliła na otwieranie aptek tylko farmaceutom. Tuż przed jej wejściem w życie rynek został rozdmuchany przez przedsiębiorców, którzy chcieli zdążyć przed ograniczeniami – tłumaczy Marek Tomków, wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej. Dodaje, że życie zweryfikowało sytuację. – Nierentowne apteki zaczęły upadać, a nowe nie mogły się już tak łatwo otwierać. Stąd spadek liczby placówek.
Farmaceuta od Nowego Roku przejrzy leki
Farmaceuta od Nowego Roku przejrzy leki

Zobacz również
Podkreśla, że warunki funkcjonowania uległy pogorszeniu. Więcej aptek to większa konkurencja, a w efekcie mniejsze marże i obroty dla ich właścicieli.
Pandemia pomogła. Bo choć koszty działania aptek wzrosły, choćby w związku z koniecznością zapewnienia środków ochrony, to zwiększyło się też zapotrzebowanie na ich asortyment.
– Nie zapominajmy, że wszystko to działo się przy spadku dynamiki wzrostu w roku 2020. Dopiero w 2021 r. rynek zaczął się odbudowywać. Efekt jest taki, że w 2021 r. średni obrót apteki wyniósł już 3,56 mln zł. To o 10,4 proc. więcej niż w 2020 r. i o 16,8 proc. w porównaniu do 2019 r. – zaznacza dr Jarosław Frąckowiak, prezes PEX PharmaSequence. Wartość rynku aptecznego osiągnęła w 2021 r. historyczny rekord – 40,5 mld zł. To nie tylko o 7,6 proc. więcej niż przed rokiem, ale też o 9,2 proc. w porównaniu do przedpandemicznego 2019 r. Jego zdaniem wzrostów w 2021 r. nie można tłumaczyć inflacją, bo ta nie rosła przez cały ubiegły rok.
– Mniejsza liczba aptek przy rosnącym rynku pozwala placówkom realizować większe marże. Średnia w 2021 r. wyniosła 24,97 proc. To o 0,5 pkt proc. więcej niż przed rokiem i 1,1 pkt proc. niż w 2019 r. – zauważa Jarosław Frąckowiak.
Skoro jest lepiej, to dlaczego aptek wciąż ubywa? Dwa lata temu eksperci z PEX szacowali, że ponad 20 proc. aptek na rynku jest w złej kondycji finansowej. Dziś, po licznych likwidacjach, szacuje się, że problem z rentownością ma co najmniej 10 proc. Rosną koszty: czynsz, energia, wynagrodzenia. – Apteki, które nie realizują dużego obrotu, np. z powodu złej lokalizacji czy dużej konkurencji, nadal mają problem z utrzymaniem się – zaznacza Jarosław Frąckowiak.
Do tego dochodzi jeszcze jeden aspekt. Jak mówią aptekarze, skończyły się też czasy kredytów kupieckich udzielanych przez hurtownie czy producentów. – Za towar trzeba zapłacić od razu. Spięcie biznesu jest coraz trudniejsze. Szczególnie gdy trudno przewidzieć popyt, a tak jest w ostatnich dwóch latach z powodu pandemii – mówi właściciel apteki z Warszawy.
Zdaniem ekspertów ten rok powinien jednak przynieść dalsze wyhamowanie tempa spadku liczby aptek. A to dlatego, że na horyzoncie pojawiły się nowe możliwości zarobku. – Mowa o szczepieniach, najpierw na COVID-19, potem na grypę. Jest planowane włączenie aptek w testowanie, profilaktykę zdrowotną, czyli rząd daje wędkę – zauważa Marek Tomków.
Sceptycy podkreślają jednak, że jest ona nie dla wszystkich. Szczepienia oferuje bowiem ok. 10 proc. aptek w Polsce. Podobnie będzie z innymi usługami, bo każda pociąga za sobą wydatki, a na te nie wszystkich stać. Nie wszystkie apteki spełniają też przewidziane przez resort zdrowia warunki.