Pracownik wrócił do pracy po chorobie COVID-19. Był na zwolnieniu lekarskim przez ponad 30 dni. Czy mimo epidemii można go skierować na badania kontrolne?

TEMAT:
Pandemia COVID-19
PROBLEM:
Kiedy badanie kontrolne
Pracownik nie tylko może, ale musi być skierowany na badania kontrolne. Zgodnie z art. 229 par. 2 kodeksu pracy (dalej: k.p.) w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. Kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Ponadto zgodnie z art. art. 229 par. 4 k.p. pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Należy podkreślić, że dopuszczenie pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny od 1 tys. do 30 tys. zł. Oznacza to, że wymóg posiadania aktualnych badań lekarskich przez pracownika obciąża pracodawcę, który zgodnie z art. 229 par. 4 k.p. nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. To on jest odpowiedzialny za stan bezpieczeństwa i higieny pracy, w przypadku nieprzestrzegania przepisów lub zasad bhp to pracodawca, a nie pracownik podlega karze (por. wyrok Sądu Najwyższego z 6 sierpnia 2015 r., sygn. akt III PK 4/15 i wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z 12 sierpnia 2010 r., sygn. akt II SA/Sz 542/10).
W kontekście badań kontrolnych wskazać należy na zmiany, które wprowadziła tarcza 6.0. (czyli ustawa z 9 grudnia o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. poz. 2255). W związku z tym, że może być utrudniony dostęp do lekarza, przewidziano, iż w przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania kontrolnego badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie inny lekarz. Orzeczenie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 180 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii, albo od dnia odwołania stanu epidemii. Lekarz ten może przeprowadzić badanie i wydać orzeczenie w trybie określonym w art. 2 ust. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Oznacza to, że badanie może się odbyć zdalnie, czyli za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Przy czym do orzeczenia lekarskiego stosuje się odpowiednio art. 2 pkt 6 ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia. Przepis ten reguluje elektroniczną dokumentację medyczną. Są to dokumenty wytworzone w postaci elektronicznej opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Z tarczy 6.0. wynika ponadto, że orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika.
Dodać należy, że zawieszeniu na okres epidemii podlegają badania okresowe. Zgodnie z art. 12a ust. 1 specustawy o COVID-19 w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, od dnia ogłoszenia danego stanu, zawiesza się wykonywanie obowiązków wynikających z art. 229 par. 2 i 4a w zakresie badań okresowych. Przy czym po odwołaniu tego stanu pracodawca i pracownik będą obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków, o których mowa powyżej, i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania danego stanu. Co ważne, okres ten został przez tarczę 6.0 wydłużony do 180 dni. Warto wskazać, że zmieniała ona także regulacje w zakresie badań wstępnych. Przyjęto identyczne rozwiązania jak w przypadku badań kontrolnych. Mogą się one więc odbyć również zdalnie przez innego lekarza. Dodatkowo na mocy tarczy 6.0 z obowiązku wstępnych badań lekarskich zwolnione zostają również osoby, które przyjmowane są do pracy na stanowisko inne niż administracyjno-biurowe:
  • ponownie u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 180 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą, lub
  • u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 180 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy (z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych).
Wydane takim osobom orzeczenia zachowują ważność, jeżeli rozwiązanie umowy z poprzednim pracodawcą nastąpiło nie później niż 180 dni przed przyjęciem do pracy u obecnego pracodawcy. Natomiast w przypadku pracowników zatrudnianych na stanowiska administracyjno-biurowe osoby te nie podlegają obowiązkowi badań wstępnych, jeżeli posiadają aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie i pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy.
Rada dla klienta biura: W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Podstawa prawna
• art. 229 par. 2‒4a, art. 283 par. 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. ‒ Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320)
• art. 12a ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2255; specustawa o COVID-19).
• art. 2 ust. 4 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 514; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1291)
• art. 2 pkt 6 ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 702; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1875)