Podlasie i Małopolska – to regiony najbardziej zaawansowane w rozwijaniu środowiskowej opieki psychiatrycznej. Województwo podlaskie ma szansę stać się – już wkrótce – pierwszym, w całości objętym nową formą opieki. Minister zdrowia Łukasz Szumowski nie wyklucza, że już w przyszłym roku uda się nią objąć całą Polskę.
Mowa o centrach zdrowia psychicznego (CZP), które obecnie sprawują opiekę środowiskową nad ok. 3 mln dorosłych Polaków. Od roku model ten jest testowany w ramach pilotażu. Centrów jest obecnie 27, ale planowane jest zwiększenie ich liczby. Jak informuje Marek Balicki, pełnomocnik ministra zdrowia ds. reformy psychiatrii, wstępnie zakwalifikowano 28 placówek, a decyzje o ich ostatecznej liczbie minister podejmie pod koniec września.
Liczba CZP zwiększyłaby się wówczas dwukrotnie, a nowe centra objęłyby opieką kolejne 5 mln osób. Byłyby we wszystkich województwach (obecnie są w 14), a Podlasie – gdzie funkcjonuje największy polski szpital psychiatryczny w Chroszczy – mogłoby stać się pierwszym regionem, w którym centra objęłyby opieką wszystkich mieszkańców. Oznaczałoby to dla tej placówki konieczność reform i przeprofilowania, a dla pacjentów – zupełnie nową jakość leczenia.
Marek Balicki podkreśla, że opieka środowiskowa to model sprawdzony w Europie, ale dla polskiego systemu ochrony zdrowia oznacza duże zmiany. Inny jest przede wszystkim sposób finasowania – nie płaci się za świadczenie, ale za opiekę nad daną populacją. To także wyzwanie infrastrukturalne dla systemu opartego dotychczas na dużych szpitalach, w których izolowano pacjentów. Jak jednak przekonuje prof. Jacek Wciórka, kierownik mokotowskiego CZP, już widać, że to dobry kierunek: pacjenci zaczynają wierzyć, że szpital nie jest jednym miejscem, gdzie można uzyskać wsparcie, a finasowanie się poprawia, co przekłada się na możliwości pomocy.
Po roku doświadczeń przyszedł czas na pierwsze wnioski. Marek Balicki przypomina, że zmienione jest właśnie rozporządzenie z 27 kwietnia 2018 r. w sprawie programu pilotażowego w centrach zdrowia psychicznego (Dz.U. poz. 1786). To duża nowelizacja oparta na dotychczasowych doświadczeniach z prowadzenia pilotażu, zakładająca m.in. zwiększenie finasowania, doprecyzowanie przepisów, by nie było rozbieżności interpretacyjnych pomiędzy oddziałami NFZ czy zdefiniowania planów terapii i zdrowienia. W przyszłym roku planowana jest nowela ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1878, ze zm.) – tak, by wpisać do niej model leczenia środowiskowego, skoro ma się on stać powszechny. Również w przyszłym roku mają być opracowane standardy organizacyjne CZP. – Ponieważ jest to nowa forma opieki, powinna mieć oparcie w regulacjach prawnych i zostać opisana w rozporządzeniu – tłumaczy Marek Balicki.
Minister Szumowski przypomina, że wyceny w psychiatrii były zamrożone przez 10 lat – to jeden z powodów, dla których ta dziedzina pozostawała w zapaści i wymagała gruntownej reformy. jego zdaniem jej odbudowa już przynosi efekty i – jak mówi – oczekuje na pozytywny efekt kuli śniegowej. Tym bardziej że już jesienią rozpocząć się mają zmiany w psychiatrii dzieci i młodzieży – również z naciskiem na opiekę środowiskową.
