W jakich miejscach, sytuacjach, okolicznościach pacjent może być nagrywany?
Kiedy można nagrywać chorych
Nadrzędny cel związany jest z leczeniem. Najczęściej jest to bieżący monitoring bez konieczności zapisu. Trzeba pamiętać, że każda forma przetwarzania również powinna mieć swój cel i uzasadnienie. Można przyjąć, że nagranie obrazu z postępowania diagnostyczno-terapeutycznego jest częścią dokumentacji medycznej (elektronicznej). To nic nowego w aspekcie samego zastosowania formy utrwalenia, np. przebiegu operacji i badania.
Należy jednak zwrócić uwagę, że dokumentacja medyczna rządzi się już nieco innymi prawami. Zakres obrazu i jego zapisu dotyczyć będzie wyłącznie tego, co z punktu widzenia medycznego jest niezbędne. Nie ma potrzeby utrwalania wizerunku pacjenta, którego badanie kolonoskopowe nagrywamy kamerą endoskopu.
Z całą pewnością pacjent nie może być w zasięgu kamer w miejscach, w których naruszać by to mogło prawo do intymności i godności. Jest to prawo bardzo szerokie i dlatego za każdym razem należy wyważyć konieczność i niezbędność instalowania kamer.
Warto zwrócić uwagę również na sam aspekt bezpieczeństwa obiektu, pomieszczeń szpitala. Dla zapewnienia bezpieczeństwa instalowane są często kamery rejestrujące teren wjazdu, wejścia, korytarzy. Czasem spotykam się z kamerami obserwującymi poczekalnię i rejestrację. Tu warto wiedzieć, że każda placówka jest zobowiązana do wypełniania tzw. obowiązku informacyjnego. W dostępnych ogólnie miejscach znajdziemy informację, gdzie możemy zapoznać się z polityką ochrony danych zbieranych i przetwarzanych przez podmiot.
Tam znajdziemy również odpowiedź na pytanie, kto może mieć dostęp do nagrań i na jakich zasadach są one udostępniane. Z całą pewnością nagrania monitoringu traktujemy jak zbiór danych (w rozumieniu RODO). Dostęp do nich nie jest więc łatwy, a co do zasady są udostępniane na wniosek, którego zasadność jest rozpatrywana przez placówkę przetwarzającą dane. Jeśli więc chcemy mieć dostęp do nagrania, na którym utrwalono nasz wizerunek, to administrator danych (szpital) może nam udostępnić tylko ten zakres danych, który nas dotyczy.
Oczywiście wiele instytucji ma prawo wnioskować o udostępnienie zasobów wszystkich lub wskazanych nagrań (policja, sąd itp.).
Czy pacjent musi wyrazić zgodę
W jakich okolicznościach pacjent może nie zgodzić się na nagrywanie?
To zależy, o jakie nagranie chodzi. Jeśli np. mówimy o nagraniu ogólnodostępnych przestrzeni, to pacjent może żądać dostępu do treści tych danych, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, przenoszenia, sprostowania/uzupełniania, a także ma prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania.
Jeśli natomiast nagranie stanowi część dokumentacji medycznej, to odrębne przepisy regulują prawo, a nawet obowiązek do jej prowadzenia przez podmiot leczniczy i wówczas mamy dostęp do zapisu, ale nie możemy żądać jego usunięcia.
Gdzie mogą być kamery
Jakie pomieszczenia w lecznicach mogą być monitorowane?
Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć: wszystkie. Kluczowe jest bowiem nie to, w jakim pomieszczeniu są kamery, ale w jakim celu zostały tam zainstalowane i jaką funkcję pełnią. Jeśli celem i faktyczną funkcją monitoringu jest obserwacja chorych, których stan zdrowia tego wymaga, oznacza to, że kamery mogą znajdować się w salach, na których oni przebywają. To powszechne rozwiązanie na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii.
Kamery mogą też być instalowane na oddziałach porodowych – w pomieszczeniach przeznaczonych dla położnic i noworodków w pierwszych godzinach życia – po porodach powikłanych; na oddziałach dziecięcych; w stacjach dializ – obejmujących stanowisko nadzoru pielęgniarskiego; na oddziałach psychiatrycznych – w jednoosobowych separatkach; na oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii – słowem wszędzie tam, gdzie dla bezpieczeństwa zdrowotnego i właściwej opieki nad pacjentem jest to konieczne.
Co decyduje o monitoringu
Nagrywanie pomieszczeń innych niż ogólnodostępne ma być dopuszczalne na podstawie odrębnych przepisów. Co to oznacza?
W tym cały problem, że przepisy RODO traktują monitoring tak samo jak wszystkie inne dane i zbiory zawierające dane osobowe. Kluczowe jest zatem określenie zasad regulujących monitoring. Obecnie mamy wiele odrębnych przepisów wpływających na ocenę zasadności stosowania monitoringu. Inaczej traktować będziemy kamery w urzędzie, gdzie mogą spełniać funkcje związane z zabezpieczeniem mienia instytucji, a inaczej te w poczekalni poradni i na korytarzu szpitala. Kluczowy jest tu bowiem cel, określony odrębnymi przepisami.
Nadzór i odpowiedzialność za bezpieczeństwo pacjentów mogą być realizowane przy użyciu takich środków technicznych, o ile służą one celowi określonemu w przepisach regulujących tę działalność. Kamera obserwująca pacjentów na oddziale ratunkowym może być zatem narzędziem realizacji celu. Pozwoli na szybszą reakcję personelu medycznego, gdy stan któregoś z pacjentów nagle się pogorszy. Kamera obserwująca wejście do placówki z podnośnikiem dla niepełnosprawnych może monitorować, czy w trakcie korzystania z urządzenia nie dzieje się nic niepokojącego.
Jednak umieszczanie kamer i rejestrowanie obrazu w celu ochrony mienia szpitala czy pacjentów w mojej ocenie nie jest uzasadnione. Mija się bowiem z nadrzędnym celem działalności leczniczej, chyba że szpital oprócz usług medycznych świadczy również usługi ochrony mienia (np. utworzy strzeżony parking dla aut pacjentów).
Umieszczenie w placówce medycznej musi mieć uzasadnienie i zawsze mamy prawo do informacji o rodzaju zapisu czy obserwacji.
Ogólnodostępne pomieszczenia mogą być zatem monitorowane w zależności od ich funkcjonalności. Należy pamiętać, że stosowanie monitoringu jest na tyle inwazyjną metodą zbierania danych, że stosuje się ją w przypadku, gdy nie ma możliwości zrealizowania celu innymi metodami.
