Zmiany dla nauczycieli w nowym roku. Skorzystają wybrani i sprytni

Zgodnie z art. 1 ustawy z 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela (Dz.U. poz. 1189) – w art. 42 został uchylony ust. 2f i 2g. Przepisy te stanowiły, że w ramach zajęć i czynności nauczyciel był obowiązany do dostępności w szkole w wymiarze 1 godziny tygodniowo, a w przypadku nauczyciela zatrudnionego w wymiarze niższym niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć – w wymiarze 1 godziny w ciągu dwóch tygodni, w trakcie której odpowiednio do potrzeb prowadził konsultacje dla uczniów lub ich rodziców.

– Bardzo nas to cieszy, że wreszcie doszło do likwidacji tzw. godzin czarnkowych, które w większości przypadków nie były wykorzystywane przez rodziców i uczniów. Nauczyciele niezależnie od tego musieli co do zasady przebywać ekstra godzinę w szkole – mówi Krzysztof Baszczyński ze Związku Nauczycielstwa Polskiego (ZNP). Dodaje, że wprowadzona zmiana nic nie zmieni dla uczniów i ich opiekunów.

– Nauczyciele, tak jak było przed wprowadzeniem godzin czarnkowych, znajdą czas na spotkanie z rodzicami, aby omówić postępy w nauce ich dzieci – zauważa Krzysztof Baszczyński.

Nauczyciele mogą mieć jednak problem ze zorganizowaniem uczniom możliwości poprawy prac klasowych poza godzinami zajęć realizowanych na bieżąco. Poszczególni dyrektorzy muszą wypracować stosowne rozwiązania w tym zakresie.

Nauczyciele już teraz skarżą się, że wskutek likwidacji godzin czarnkowych trafili z deszczu pod rynnę, bo dyrektorzy już teraz przygotowują im terminy popołudniowych konsultacji z uczniami i rodzicami.

Więcej osób na zleceniu

Także od dziś zgodnie z art. 1 ustawy z 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy – Karta nauczyciela (Dz.U. poz. 1188) do 31 sierpnia 2027 r. w niepublicznych przedszkolach i szkołach można powierzyć nauczycielom tzw. specjalistom prowadzenie zajęć bezpośrednio z uczniami lub wychowankami w wymiarze nie wyższym niż dziewięć godzin tygodniowo również na podstawie innej niż umowa o pracę.

Do tej pory liczba godzin przepracowanych na umowie zleceniu mogła wynosić do czterech tygodniowo.

– Wbrew obawom związkowców wielu nauczycieli specjalistów, takich jak logopedzi, psychologowie i pedagodzy, jest z tej zmiany zadowolonych, bo prowadzą m.in. działalność gospodarczą i nie chcą wiązać się ze szkołą na ułamek etatu – mówi Łukasz Łuczak, adwokat i pełnomocnik placówek niepublicznych.

Zmiana była postulowana przez szefów niepublicznych placówek.

– Z jednej strony przepisy nakładają na niepubliczne szkoły i przedszkola obowiązek zapewnienia określonej liczby specjalistów w przeliczeniu na liczbę dzieci i młodzieży, a z drugiej placówki nie miały elastycznej możliwości ich zatrudnienia – zauważa Łukasz Łuczak.

Nagrody jubileuszowe

Od 1 września 2025 r. weszła w życie część przepisów tzw. dużej nowelizacji Karty nauczyciela (Dz.U. poz. 1160), która ujednoliciła z pracownikami samorządowymi wysokość nauczycielskich nagród jubileuszowych w samorządowych szkołach i przedszkolach.

W efekcie po 40 latach nauczyciele otrzymają wyższą nagrodę jubileuszową, a jeszcze starsi w celu ich zatrzymania w zawodzie zyskają dodatkowo nagrodę po 45 latach pracy. Nagroda za 40 lat pracy wyniesie 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego (obecnie 250), a po 45 latach – 400 proc. uposażenia.

Kością niezgody jest przepis, zgodnie z którym nowe przywileje będą przysługiwać tylko tym pedagogom, którzy uzyskają prawo do nagród po 31 grudnia 2025 r.

– Uznajemy postawę rządu i ministerstwa za wysoce niesprawiedliwą dla tych wszystkich nauczycieli, którzy już obecnie osiągnęli staż pracy odpowiednio 40 i 45 lat. Zróżnicowanie ich sytuacji prawnej jest całkowicie niezrozumiałe i budzi nasz sprzeciw. Uważamy, że nagrodę jubileuszową za 45 lat pracy winni otrzymać wszyscy nauczyciele, którzy osiąg nęli ten staż i nadal pracują w oświacie oraz ci, którzy nabędą uprawnienia po 1 września 2025 r. Identycznie wygląda sytuacja nauczycieli, którzy mają 40 lat stażu pracy – powinni oni otrzymać od 1 września 2025 r. nagrodę jubileuszową w wyższej wysokości – podkreśla Sławomir Wittkowicz, członek prezydium Forum Związków Zawodowych, przewodniczący WZZ „Forum-Oświata”. Dodaje, że przyjęcie przez rząd i ministerstwo daty 1 stycznia 2026 r. powoduje, że tysiące nauczycieli zostanie pozbawionych tych nagród, a to budzi sprzeciw całego środowiska.

Odroczone odejścia

Pewne obawy budzą też zmiany związane z odprawami emerytalnymi, które obecnie dla nauczycieli mogą wynieść maksymalnie trzy miesiące. Także w tym przypadku zmiana jest efektem dostosowania do odpraw przewidzianych dla pracowników samorządów. Wskutek tej modyfikacji od stycznia 2026 r. nauczyciele odchodzący na emeryturę otrzymają wyższe odprawy – dwumiesięczne wynagrodzenie po 10 latach, trzymiesięczne po 15 latach, a sześciomiesięczne po 20 latach pracy.

– Mamy świadomość, że w tym przypadku część nauczycieli, którzy mają już formalnie uprawnienia emerytalne, zdecydują się odejść dopiero w przyszłym roku. Dyrektorzy szkół i przedszkoli muszą się przygotować na to, że wtedy będzie więcej odejść niż zazwyczaj – wskazuje Waldemar Jakubowski, przewodniczący Krajowej Sekcji Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność”.

Kolejna ważna zmiana, która tym razem weszła w życie 1 września 2025 r. dla osób rozpoczynających karierę zawodową w szkołach i przedszkolach, prowadzi do skrócenia okresu zatrudnienia terminowego z dwóch do jednego roku. Dzięki temu już po roku pracy w szkole młody nauczyciel może liczyć na stałe zatrudnienie (o ile nie został zatrudniony na zastępstwo innego nieobecnego nauczyciela). W tym przypadku taki stan może się utrzymywać latami.

– To bardzo ważna zmiana, którą wypracowaliśmy w resortowym zespole ds. pragmatyki zawodowej nauczycieli. Dzięki niej młode osoby chętniej będą się wiązać na stałe z pracą w oświacie – mówi Krzysztof Baszczyński. ©℗