Nowe zadanie gmin już za pół roku: wydawanie legitymacji dla strażaków OSP

Z nowego brzmienia art. 29 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (dalej: ustawa o OSP) wynika, że legitymację otrzyma:

• strażak ratownik OSP, na czas pełnienia tej funkcji oraz
• osoba, której przyznano świadczenie ratownicze.

Legitymacja strażaka ochotnika będzie miała postać dokumentu mobilnego w aplikacji mObywatel. Jak wskazuje wprost brzmienie art. 29 ust. 1 ustawy o OSP, legitymacja pełnić ma rolę oficjalnego dokumentu potwierdzającego status strażaka ratownika OSP. Umożliwi ona łatwiejszą identyfikację strażaków (np. podczas akcji ratunkowych), a także korzystanie z ulg i uprawnień, takich jak świadczenia ratownicze czy zwolnienia z pracy na czas akcji.

Co będzie zawierała legitymacja strażaka OSP

Legitymacja ma zawierać:

– imię (imiona) i nazwisko posiadacza legitymacji;
– numer PESEL;
– fotografię posiadacza legitymacji;
– numer legitymacji;
– dane jednostki ochotniczej straży pożarnej, której strażak ratownik OSP jest członkiem, albo której osoba, której przyznano świadczenie ratownicze, była członkiem;
– nazwę gminy, w której ma siedzibę jednostka ochotniczej straży pożarnej, której strażak ratownik OSP jest członkiem, albo której osoba, której przyznano świadczenie ratownicze, była członkiem;
– datę wydania legitymacji;
– datę ważności legitymacji.

Zadanie wójta i burmistrza: wydanie legitymacji

Z przepisów wynika, że legitymacja będzie wydawana na wniosek:

• strażaka ratownika OSP albo
• osoby, której przyznano świadczenie ratownicze.

Uwaga! Wniosek trzeba będzie złożyć do wójta gminy (burmistrza, prezydenta miasta), w której ma siedzibę jednostka ochotniczej straży pożarnej, której strażak ratownik OSP jest członkiem, albo której osoba, której przyznano świadczenie ratownicze, była członkiem.

W myśl art. 29 par. 8 ustawy o OSP, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może, na podstawie porozumienia, upoważnić zarząd ochotniczej straży pożarnej lub zarząd oddziału gminnego związku ochotniczych straży pożarnych do przyjmowania wniosków o wydanie legitymacji i wprowadzania danych do rejestru legitymacji strażaków ratowników OSP i osób, którym przyznano świadczenie ratownicze.

Obowiązki posiadacza

W myśl nowego brzmienia art. 29 ust. 7 ustawy o OSP, strażak ratownik OSP i osoba, której przyznano świadczenie ratownicze, będą musieli niezwłocznie zgłosić wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) zmianę danych, o których mowa w art. 29 ust. 2 pkt 5. Chodzi tu o dane jednostki ochotniczej straży pożarnej, której strażak ratownik OSP jest członkiem, albo której osoba, której przyznano świadczenie ratownicze, była członkiem.

Do kiedy stare legitymacje zachowają ważność

Przepis przejściowy mówi, ze legitymacje strażaków ratowników OSP i osób, którym przyznano świadczenie ratownicze, wydane przed 8 kwietnia 2026 r., zachowują ważność do dnia wydania legitymacji na podstawie nowelizacji, nie dłużej jednak niż przez sześć miesięcy od dnia jej wejścia w życie. Zatem nowa legitymacja zastąpi dotychczasową. Jednak nastąpi to stopniowo, a stare dokumenty będą ważne maksymalnie do 8 października 2026 r. Po tej dacie będzie obowiązywać tylko nowa forma (elektroniczna).

Bez finansowania

Nowelizacja nie przewiduje żadnych dodatkowych środków dla gmin na wdrożenie ww. rozwiązań. Z opinii w sprawie oceny skutków regulacji poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o ochotniczych strażach pożarnych (druk sejmowy nr 1142 z 15 kwietnia 2025 r.) wynika: „Można zatem sądzić, że powierzenie gminom wykonywania zadań związanych z wydawaniem legitymacji strażaków ratowników OSP (…) powinno zostać sfinansowane w ramach obowiązujących limitów wydatków i tym samym nie powinno mieć wpływu na budżety JST.

► Jak wójt lub burmistrz będzie mógł zweryfikować, czy dana osoba jest strażakiem ratownikiem OSP?

Będzie to możliwe dzięki informacjom uzyskanym z rejestrów Państwowej Straży Pożarnej. W myśl art. 9 ust. 3 ustawy o OSP, zarząd ochotniczej straży pożarnej prowadzi wykaz strażaków ratowników OSP, który na bieżąco aktualizuje i przekazuje właściwemu komendantowi powiatowemu (miejskiemu) Państwowej Straży Pożarnej oraz właściwemu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta). Również informacje o osobach uprawnionych do świadczenia ratowniczego wójt uzyska od komendanta powiatowego/miejskiego PSP właściwego dla siedziby OSP.

Nowy rejestr legitymacji strażaków

Minister MSWiA ma prowadzić specjalny centralny rejestr elektroniczny dla legitymacji strażaków oraz tych, którzy mają prawo do świadczenia ratowniczego. Na razie nie ma informacji o formie tego rejestru. Zapewne będzie on uproszczoną formą ewidencji, zawierającą dane osobowe posiadaczy legitymacji. ©℗