W uchwale o podatku od środków transportowych 
rada nie może modyfikować masy pojazdów

Rada gminy ustala stawki podatku od środków transportowych na 2025 r. Ustawa podatkowa określa stawki dla określonych grup pojazdów. Radni chcieliby jednak w uchwale podwyższyć dolne limity masy niektórych pojazdów, od których trzeba uiszczać podatek. Czy jest to możliwe?

Podatek od środków transportowych jest uregulowany w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). Akt ten m.in. wskazuje zakres przedmiotowy tego podatku, tj. określa, od jakich rodzajów pojazdów trzeba go opłacić.

Stawki według ustawy

I tak, zgodnie z art. 8 u.p.o.l. opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają:

1) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 t i poniżej 12 t;

2) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 t;

3) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 t i poniżej 12 t;

4) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 t;

5) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 t i poniżej 12 t, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;

6) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 t, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;

7) autobusy.

Trzeba również wspomnieć o art. 9 u.p.o.l., zgodnie z którym „obowiązek podatkowy w zakresie podatku od środków transportowych, z zastrzeżeniem ust. 2, ciąży na osobach fizycznych i osobach prawnych będących właścicielami środków transportowych”.

Z kolei uprawnienia rady gminy do uchwalania stawek ww. podatku określa art. 10 u.p.o.l. Z jego treści wynika m.in., że rada gminy określa, w drodze uchwały, wysokość stawek podatku od środków transportowych, z tym że roczna stawka podatku od jednego środka transportowego nie może przekroczyć określanych rokrocznie stawek, z uwzględnieniem podanych tamże przedziałów dopuszczalnej masy pojazdów. Przykładowo, dla samochodu ciężarowego, o którym mowa w art. 8 pkt 1 u.p.o.l., stawki są określane w zależności od dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu w przedziałach:

• powyżej 3,5 t do 5,5 t włącznie;
• powyżej 5,5 t do 9 t włącznie oraz
• powyżej 9 t.

Przy tak określonym przez ustawodawcę przedziale masy (i przyporządkowanych mu stawkach) rada gminy nie może zmienić tych parametrów, np. zawężając krąg pojazdów, od których trzeba uiszczać podatek (np. tylko do pojazdów o masie powyżej 5 t albo tylko do pojazdów od 5 do 8 t). Rada gminy musi ściśle się trzymać parametrów masy. Potwierdziło to Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi w uchwale z 22 lipca 2024 r. (nr 12/125/2024). Izba oceniała uchwałę, w której rada gminy nieznacznie zmodyfikowała stawki podatku od środków transportowych, o których mowa w art. 8 pkt 3 u.p.o.l., czyli od ciągników siodłowych lub balastowych, przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej 3,5 t. Rada dla tych pojazdów określiła przedział masy jako „powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton” zamiast według ustawy: „od 3,5 tony i poniżej 12 ton”.

Niedopuszczalna zmiana, choćby o gram

RIO uznała, że rada gminy podjęła tę uchwałę w sposób wadliwy. Wskazała, że użycie słowa „powyżej” zamiast „od” – jak w ustawie – zmieniło zakres dopuszczalnej masy całkowitej, od której trzeba uiszczać podatek, zaś konsekwencją takiego zapisu jest brak określenia stawki podatku dla przedmiotu opodatkowania o dopuszczalnej masie całkowitej równej 3,5 t. Dalej RIO podała, że tym samym rada naruszyła art. 10 ust. 1 pkt 3 u.p.o.l., z którego jednoznacznie wynika, że rada gminy w uchwale dotyczącej podatku od środków transportowych musi określić wysokości stawek tego podatku „od ciągnika siodłowego lub balastowego, przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton”. Izba dodała także, że naruszenie prawa, które polega na nienależytym wypełnieniu delegacji ustawowej do ustanowienia aktu prawa miejscowego, ma charakter istotny. Zgodnie zaś z dyspozycją art. 91 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) stwierdzenie przez organ nadzoru, iż akt stanowiący przedmiot postępowania nadzorczego narusza prawo w sposób istotny, skutkuje orzeczeniem jego nieważności w całości albo w części.

Podsumowując, rada gminy nie może wprowadzać „własnych” przedziałów dopuszczalnej masy całkowitej w celu określenia stawek podatku od środków transportowych. Rada jest w tym zakresie bowiem związana postanowieniami u.p.o.l., a więc musi określać stawki w ramach tych „narzuconych” przedziałów wagowych. Niedopuszczalna jest choćby niewielka modyfikacja tego zakresu. ©℗