Wójt musi wyegzekwować od starosty 
zaległy podatek od nieruchomości

Od kilku lat starosta nie składa do gminy deklaracji na podatek od nieruchomości, w tym zabudowane, które stanowią własność Skarbu Państwa. W naszej ocenie nie może on zaniechać tego obowiązku. Co w tej sytuacji może zrobić wójt?

Uprawnienia starosty, który wykonuje w imieniu Skarbu Państwa uprawnienia w stosunku do nieruchomości, wskazują przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami (dalej: u.g.n.).

Obowiązki podatnika

Z art. 11 ust. 1 u.g.n. wynika, że z zastrzeżeniem pewnych wyjątków „organem reprezentującym Skarb Państwa w sprawach gospodarowania nieruchomościami jest starosta, wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej (…)”. Z kolei w myśl art. 23 ust. 1 u.g.n. w ramach gospodarowania zasobem starostowie w szczególności:

• ewidencjonują nieruchomości zgodnie z katastrem nieruchomości;
• zapewniają wycenę tych nieruchomości;
• zabezpieczają nieruchomości przed uszkodzeniem lub zniszczeniem;
• wykonują czynności związane z naliczaniem należności za nieruchomości udostępniane z zasobu oraz prowadzą windykację tych należności;
• współpracują z innymi organami, które na mocy odrębnych przepisów gospodarują nieruchomościami SP, a także z właściwymi JST;
• zbywają oraz nabywają, za zgodą wojewody, nieruchomości wchodzące w skład zasobu, z zastrzeżeniem art. 17 (ten przepis reguluje kwestię nabywania nieruchomości przez państwowe jednostki organizacyjne niemające osobowości oraz samorządowe jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej);
• wydzierżawiają, wynajmują, użyczają oraz oddają w użytkowanie nieruchomości wchodzące w skład zasobu, przy czym umowa zawierana na czas oznaczony dłuższy niż trzy lata lub czas nieoznaczony wymaga zgody wojewody. Zgoda wojewody jest wymagana również w przypadku, gdy po umowie zawartej na czas oznaczony nie dłuższy niż trzy lata strony zawierają kolejne umowy, których przedmiotem jest ta sama nieruchomość;
• podejmują czynności w postępowaniu sądowym, w szczególności w sprawach dotyczących własności lub innych praw rzeczowych na nieruchomości, o zapłatę należności za korzystanie z nieruchomości, o roszczenia ze stosunku najmu, dzierżawy lub użyczenia, o stwierdzenie nabycia spadku, o stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez zasiedzenie;
• składają wnioski o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości SP oraz o wpis w księdze wieczystej.

W zadania starosty wpisuje się zatem reprezentowanie interesów SP w sprawach podatkowych, w tym związanych z podatkiem od nieruchomości. Wynika to z przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: u.p.o.l.). W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 u.p.o.l. podatnikami podatku od nieruchomości są osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne, w tym spółki niemające osobowości prawnej, będące:

1) właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych, z zastrzeżeniem ust. 3 (stanowi on, że „Jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu samoistnym, obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości ciąży na posiadaczu samoistnym”);

2) posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych.

Ponadto z art. 6 ust. 9 u.p.o.l. wynika, że „osoby prawne, jednostki organizacyjne oraz spółki niemające osobowości prawnej, jednostki organizacyjne Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, a także jednostki organizacyjne Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe są obowiązane:

1) składać, w terminie do dnia 31 stycznia, organowi podatkowemu właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości na dany rok podatkowy, sporządzone na formularzu według ustalonego wzoru, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu – w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku;

2) odpowiednio skorygować deklaracje w razie zaistnienia zdarzenia, o którym mowa w ust. 3, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia;

3) wpłacać obliczony w deklaracji podatek od nieruchomości – bez wezwania – na rachunek właściwej gminy, w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminie do dnia 15. każdego miesiąca, a za styczeń do dnia 31 stycznia”.

Starosta gospodarujący nieruchomościami SP nie jest zatem zwolniony z dopełniania obowiązków podatkowych wobec organu podatkowego (czyli wójta gminy).

Rola organu podatkowego

Wójt gminy jako organ podatkowy musi egzekwować stosowanie przez podatników opisanych wyżej obowiązków. Przy czym zgodnie z art. 274a par. 1 ordynacji podatkowej „organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub sprawozdania finansowego lub wezwać do ich złożenia, jeżeli nie zostały złożone mimo takiego obowiązku”. Warto zwrócić uwagę na wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Kielcach z 14 sierpnia 2024 r. (znak WK.60.10.2024). W tym piśmie wykazano jako nieprawidłowość to, że wójt nie egzekwował od starosty reprezentującego Skarb Państwa złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości za 2023 r. oraz lata wcześniejsze. „Z ewidencji gruntów i budynków wynika, że na terenie gminy znajdują się nieruchomości oznaczone jako B. o powierzchni 1.211 mkw., zabudowane budynkiem o powierzchni zabudowy 49 mkw., będące własnością oraz we władaniu samoistnym SP (…). Nieprawidłowość narusza art. 274a par.1 ustawy Ordynacja podatkowa, w związku z art. 3 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 oraz art. 6 ust. 9 u.p.o.l. oraz art. 11 ust. 1 i art. 23 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami” – wskazała kielecka RIO. W ramach wniosku pokontrolnego nakazała jednostce, aby wyegzekwowała od starosty działającego w imieniu SP wykonanie obowiązku złożenia deklaracji na podatek od nieruchomości stosownie do art. 3 ust. 1 i art. 6 ust. 6 i ust. 9 u.p.o.l. w związku z art. 11 ust. 1 i art. 23 ust. 1 u.g.n.

Podsumowanie: w opisanej sprawie starosta ma obowiązek złożyć stosowną deklarację na podatek od nieruchomości. Jeśli pozostaje bierny, to wójt gminy musi żądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn niezłożenia deklaracji lub sprawozdania finansowego bądź wezwać do ich złożenia. ©℗