Poradnia z klasyfikacji budżetowej

Z informacji od sąsiedniej gminy wynika, że pomoc finansowa, jaką ma otrzymać z naszego miasta, będzie przeznaczona na remont chodnika. Na podstawie jakich przepisów udziela się takiej pomocy finansowej? W jaki sposób dobrać odpowiedni paragraf w klasyfikacji budżetowej? Czy to wydatki bieżące, czy majątkowe?

Podstawy prawne pomocy finansowej zasadniczo określają przepisy poszczególnych ustaw samorządowych oraz ustawa o finansach publicznych (dalej: u.f.p.). W myśl art. 10 ustawy o samorządzie gminnym (dalej: u.s.g.) wykonywanie zadań publicznych może być realizowane w drodze współdziałania między jednostkami samorządu terytorialnego. Gminy, związki międzygminne oraz stowarzyszenia JST mogą sobie wzajemnie bądź innym JST udzielać pomocy, w tym pomocy finansowej. Natomiast z art. 216 ust. 2 pkt 5 oraz art. 220 u.f.p. wynika, że wydatki budżetu JST są przeznaczone na realizację zadań określonych w odrębnych przepisach, a w szczególności na pomoc rzeczową lub finansową dla innych JST, określoną odrębną uchwałą przez organ stanowiący JST. Ponadto z budżetu JST może być udzielona innym JST pomoc finansowa w formie dotacji celowej lub pomoc rzeczowa. Podstawą udzielenia takiej pomocy jest umowa.

Przywołane przepisy nie precyzują, na jakiego rodzaju wydatki może być przeznaczana pomoc finansowa, nie ma też w nich nic na temat ich bieżącego lub majątkowego charakteru. Co ciekawe, takie odrębności wprowadza już jednak rozporządzenie ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (dalej: rozporządzenia w sprawie klasyfikacji budżetowej). Rozporządzenie przewiduje m.in. paragraf 630, który ma oznaczenie: „Dotacja celowa na pomoc finansową udzielaną między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie własnych zadań inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych”, oraz paragraf 271: „Dotacja celowa na pomoc finansową udzielaną między jednostkami samorządu terytorialnego na dofinansowanie własnych zadań bieżących”. Z porównania tych paragrafów wynika więc, że pierwszy dotyczy pomocy na wydatki majątkowe, drugi zaś pomocy na wydatki bieżące.

W kontekście opisanego w pytaniu stanu faktycznego użyteczne będzie ustalenie zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi z 5 sierpnia 2024 r. (znak wK-602/34/2024). RIO wskazała w nim m.in., że: „Pomoc finansowa udzielona (…) dotyczyła dofinansowania remontu chodnika. Finansowanie remontu następuje poprzez wydatki bieżące, a nie majątkowe, co potwierdził (…) przedstawiając fakturę na realizację wskazanego zadania, klasyfikując wydatek w § 427 ‒ Zakup usług remontowych. Powyższe oznaczało, że jednostka nieprawidłowo zakwalifikowała wydatek w wysokości 50.000,00 zł, zamiast w § 2710 udzieloną pomoc finansową na zadanie «Remont chodnika na ul. Leśnej w Dobryszycach» ujęła w § 6300. A to oznaczało, że w roku 2023 zawyżyła wydatki majątkowe, a zaniżyła wydatki bieżące o wskazaną kwotę”. W ramach wniosku pokontrolnego RIO nakazała jednostce prawidłowe klasyfikowanie wydatków budżetowych, uwzględniając ich podział na wydatki bieżące i majątkowe, na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie klasyfikacji budżetowej.

Podsumowanie: Skoro pomoc finansowa ma być przeznaczona na wydatki bieżące, to powinna być ujęta w paragrafie dla takich wydatków, czyli 271. ©℗

Szkoła to jednostka organizacyjna gminy mająca status jednostki budżetowej. Wydatki jednostki budżetowej stanowią niewątpliwie część składową uchwały budżetowej gminy.

Wydatki związane z modernizacją monitoringu szkolnego mają uzasadnienie w prawie oświatowym. Z art. 108a tej ustawy wynika, że jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia, dyrektor szkoły lub placówki, w uzgodnieniu z organem prowadzącym szkołę lub placówkę oraz po przeprowadzeniu konsultacji z radą pedagogiczną, radą rodziców i samorządem uczniowskim, może wprowadzić szczególny nadzór nad pomieszczeniami szkoły lub placówki lub terenem wokół szkoły lub placówki w postaci środków technicznych umożliwiających rejestrację obrazu (monitoring). Monitoring nie powinien stanowić środka nadzoru nad jakością wykonywania pracy przez pracowników szkoły lub placówki. Nie obejmuje on pomieszczeń:

• w których odbywają się zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze,
• w których uczniom jest udzielana pomoc psychologiczno pedagogiczna,
• przeznaczonych do odpoczynku i rekreacji pracowników,
• sanitarnohigienicznych,
• gabinetu profilaktyki zdrowotnej,
• szatni i przebieralni.

W tych pomieszczeniach monitoring może być instalowany wyłącznie wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na istniejące zagrożenie dla realizacji celu określonego w ust. 1 (tj. zapewnienia bezpieczeństwa uczniów i pracowników lub ochrony mienia) i nie naruszy godności oraz innych dóbr osobistych uczniów, pracowników i innych osób, w szczególności zostaną zastosowane techniki uniemożliwiające rozpoznanie przebywających w tych pomieszczeniach osób.

Z wdrożeniem monitoringu oraz następnie jego utrzymaniem oraz modernizacją ściśle są związane wydatki. Pieniądze na ten cel powinny zostać ujęte w planie finansowym placówki, z uwzględnieniem przepisów rozporządzenia ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Takie wydatki mają cechy wydatków majątkowych, stąd wybór adekwatnej podziałki może zasadniczo nastąpić spośród paragrafów mających oznaczenie:

• „Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych” ‒ para graf 605,
• „Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych” ‒paragraf 606.

Trudno niejednokrotnie wybrać, który z tych paragrafów stosować. W kontekście podanego stanu faktycznego pomocne będzie ustalenie zawarte w wystąpieniu pokontrolnym Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 7 sierpnia 2024 r. (znak 16/938/2024). W podanym dokumencie RIO ustaliła i stwierdziła: „Analiza załącznika Nr 2 pn. «Plan wydatków budżetu na 2024 rok» oraz załącznika Nr 4 pn. «Plan wydatków majątkowych na 2024 rok» wykazała, iż w dziale 801 ‒ «Oświata i wychowanie», rozdział 80101 ‒ «Szkoły podstawowe» w § 6060 ‒ «Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych» zaplanowano wydatki w wysokości 52.000,00 zł na zadanie «Modernizacja systemu monitoringu w Szkole Podstawowej (…)».

Kolegium Izby wskazuje, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 513, z późn. zm.), wydatek na powyższe zadanie należy sklasyfikować w § 6050 ‒ «Wydatki inwestycyjne jednostek budżetowych».

Wydatek w § 6060 ‒ „Wydatki na zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych” stosuje się do wydatków na zakup sprzętu niewymagającego montażu ani żadnych innych działań i nakładów, żeby można byłoby go użytkować”.

Podsumowanie: Wydatek na modernizację monitoringu w szkole należy ująć w paragrafie 605. Modernizacja monitoringu wymaga bowiem przeprowadzenia określonych działań zmierzających do uruchomienia tej instalacji. ©℗

Zasady partycypowania innych jednostek w kosztach funkcjonowania policji regulują przepisy ustawy o policji. W tym zakresie na uwagę zasługuje m.in. art. 13 ust. 3 tej ustawy, zgodnie z którym jednostki samorządu terytorialnego, państwowe jednostki organizacyjne, stowarzyszenia, fundacje, banki oraz instytucje ubezpieczeniowe mogą uczestniczyć w pokrywaniu wydatków inwestycyjnych, modernizacyjnych lub remontowych oraz kosztów utrzymania i funkcjonowania jednostek organizacyjnych policji, a także zakupu niezbędnych dla ich potrzeb towarów i usług. W myśl ust. 4e środki finansowe uzyskane przez policję w trybie i na warunkach określonych w ust. 3 i 4a na podstawie umów i porozumień zawartych przez:

1) komendanta głównego policji ‒ są przychodami funduszu centralnego;

2) komendantów odpowiednio wojewódzkich lub komendanta stołecznego policji albo podległych im komendantów powiatowych (miejskich, rejonowych) policji ‒ są przychodami wojewódzkich funduszy;

3) komendanta-rektora Akademii Policji w Szczytnie oraz komendantów szkół policyjnych – są przychodami funduszu Szkół Policji.

Na podstawie przywołanych przepisów można więc przyjąć, że wyznacznikiem stosowania klasyfikacji budżetowej powinien być czynnik podmiotowy, a ten ten w opisanym przypadku stanowi jednostka policji. Środki będą bowiem przekazywane na funkcjonowanie tego podmiotu, a nie na funkcjonowanie urzędu gminy (miasta). Założenie to jest istotne również z punktu widzenia doboru klasyfikacji budżetowej. W tym zakresie należy odnieść się do przepisów rozporządzenie ministra finansów w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Rozporządzenie to przewiduje podziałki klasyfikacji z myślą zarówno o urzędach, jak i innych podmiotach wykonujących zadania m.in. z zakresu bezpieczeństwa publicznego. Mamy tam rozdział 75023 oznaczony „Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu)” oraz rozdział 75405 – „Komendy powiatowe Policji”.

Prowadzi to do wniosku, że jednostka samorządowa (miasto), planując zakupić meble z własnych środków budżetowych dla innego podmiotu (placówki policji), powinna zastosować do ujęcia wydatku rozdział przeznaczony dla tego innego podmiotu.

Potwierdza to wystąpienie pokontrolne Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 6 sierpnia 2024 r. (znak wK-0911/7/2024). RIO stwierdziła m.in., że: „wydatek z tytułu zakupu mebli dla Posterunku Policji w (…) na podstawie Porozumienia Intencyjnego w sprawie współpracy dotyczącej powstania Posterunku Policji w (…) zawartego w dniu 26 stycznia 2023 r. pomiędzy Komendą Wojewódzką Policji w Poznaniu a Gminą (…) ujęto w księgach rachunkowych Urzędu w rozdziale 75023 «Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu)» zamiast w rozdziale 75405 «Komendy powiatowe Policji»”.

Podsumowanie: Zakup mebli dla jednostki policji należy ująć w rozdziale 75405, który obejmuje funkcjonowanie tych jednostek. ©℗